Πέφτουν τα «προπύργια» της Άγκυρας

• Η Τουρκία αποδεικνύεται αδύναμη να διαχειριστεί τις εξελίξεις στα μέτωπα που άνοιξε.

• Οι επιλογές της Ελλάδος εν όψει της κατάρρευσης των γεωσιρατηγικών σχεδιασμών της Άγκυρας θα έχουν ιστορική σημασία.

• Οι αποτυχίες της πολιτικής που ασκεί η γειτονική χώρα σε Ανατολή και Βαλκάνια γρήγορα θα την οδηγήσουν στην ανάγκη αναπροσαρμογών.

Η Τουρκία βρίσκεται ενώπιον μιας μεγάλης κρίσης στρατηγικής. Πρόσφατα, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, σε μια κρίση μεγαλείου, είχε δηλώσει ότι η χώρα του έχει την ικανότητα να διαπραγματεύεται σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα και με επιτυχία...

Αν κρίνουμε, όμως, από τις επι­δόσεις της τουρκικής διπλωματίας στα Βαλκάνια, στη Μέση Ανατολή, στην προώθηση της ένταξης στην Ε.Ε και στο Κουρδικό διαπιστώνουμε την αδυναμία της Άγκυρας να αν­ταποκριθεί έστω και σε ένα μέτωπο. Οι σχέσεις με την Ελλάδα βρίσκον­ται οε στασιμότητα, καθώς καμία πλευρά δεν κάνει κινήσεις, εξαιτίας των διαφορετικών προτεραιοτήτων που έχουν αυτήν την περίοδο. Είναι, όμως, μια πλασματική εικόνα, γιατί η αναθεωρητική πολιτική της Τουρ­κίας στο Αιγαίο και η προσπάθεια επιβολής των απόψεων της στην Ανατολική Μεσόγειο είναι στρατηγι­κής σημασίας και, υπό το πρίσμα αυτό, είναι θέμα χρόνου να επανέλθει υπό μορφή κρίσης στο προσκήνιο η αντιπαράθεση μεταξύ των δυο χω­ρών.

Η Τουρκία και η Ελλάδα διέρ­χονται κρίση με στρατηγικά χαρακτηριστικά. Δεν είναι μόνο θέμα ισχύος πως θα διαχειριστούν τις εξελίξεις, αλλά και θέμα σχεδιασμών και κυρίως συμμαχιών. Η χώ­ρα μας βρίσκεται αυτήν τη στιγμή σε μια σύγχυση για τον δρόμο που θα τραβήξει καθώς συμπιέζεται μετα­ξύ Γερμανίας και ΗΠΑ, μεταξύ των οικονομικά ισχυρών της Ευρώπης και των γεωπολιτικά κυρίαρχων Αμε­ρικάνων. Άρα οι επιλογές είναι ενώπιον μας, και θα έχουν ιστορική ση­μασία.

Για την Τουρκία, το πράγματα εί­ναι εξίσου άσχημα σε όλα τα επίπεδα Παρά τις τεράστιες προσπάθει­ες να δημιουργηθεί εντός του εδά­φους της Συρίας μια ζώνη για την εγκατάσταση προσφυγών, κανένα κράτος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, ούτε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, δεν συμφώνησε. Ο λόγος ήταν και είναι η κρυφή πρόθεση της Άγκυρας να ελέγξει τη ζώνη και μέσω αυτής τις κουρδικές περιοχές και να έχει λόγο στη διαμόρφωση του νέου συστήματος στη Βαγδάτη.

Στο Βαλκάνια, αυτό που μένει ως εντύπωση είναι οι διαρκείς επισκέψεις στις χώρες της περιοχής, που τώρα έχουν περιοριστεί κάπως, για να θυμίζουν στους λαούς των Βαλκανίων ότι διετέλεσαν υπό τον ζυγό της οθωμανικής αυτοκρατορίας, παρά το γεγονός ότι η επικοινωνιακή επιχείρηση αποσκοπεί στο να εμφανιστεί η οθωμανική κυριαρχία περίπου ως συναινετική. Ο υπουργός Εξωτερικών Αχμ. Νταβούτογλου, ο θεωρητικός αυτής της πολιτικής, άλλοτε δηλώνει Μακεδό­νας στα Σκόπια, άλλοτε αδελφός με τους Αλβανούς, αλλά στο τέλος αυ­τό που μένει είναι ότι η Τουρκία, παρά την απόσυρση της Ελλάδος από το Βαλκάνια λόγω κρίσης και απουσίας σχεδιασμού, δεν κατάφερε να παρουσιάσει αποτελέσματα, καθώς οι βαλκανικές χώρες έχουν προσανατολίσει το ενδιαφέρον τους στη Δύση και στους θεσμούς της και όχι στην Ανατολή.

Έτσι φτάνουμε στο μείζον, στρατηγικής σημασίας, ζήτημα για την Τουρκία, την ένταξη στην Ε.Ε. Μόλις προχθές, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπάι, δήλωσε ότι ουσιαστικά οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις Τουρκίας-Ε.Ε. έχουν παγώσει. Το πάγωμα οφείλεται οε δυο λόγους. Ο πρώτος είναι η στάση της Άγκυρας έναντι της κυπριακής προεδρίας της Ε.Ε., καθώς αρνείται να συνομιλήσει με τη Λευκωσία, γιατί αυτό θα σήμαινε την αναγνώριση της. Ο δεύτερος εί­ναι ο κύριος λόγος, η αδυναμία της Τουρκίας, από τη μια, να ξεμπλοκάρει τις μεταρρυθμίσεις και, από την άλλη, το πάγωμα πολλών κεφαλαίων της προενταξιακής διαδικασίας με ευθύνη της κυπριακής Δημοκρατίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Τον περασμένο Μάιο, και εν όψει της ανάληψης της προεδρίας της Ε.Ε. από την κυπριακή Δημοκρατία την 1η Ιουλίου, καταβλήθηκε μια προσπάθεια από το γραφείο του Επιτρόπου για τη διεύρυνση, Στέφαν Φούλε, να διατηρηθεί το ενταξιακό ενδιαφέρον για την Τουρκία, με την εισαγωγή της «θετικής ατζέντας». Στόχος της «θετικής ατζέντας» είναι να συντηρηθεί, για τους αυτονόη­τους πολιτικούς και συμβολικούς λόγους, η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας, καθώς αυτό είναι απαραίτητο και στις δυο πλευρές. Αυτό ση­μαίνει ότι οι συνομιλίες μεταξύ Βρυ­ξελλών και Άγκυρας δεν πρόκειται να παραγάγουν ουσιαστικά αποτελέσματα και, φυσικά, η «θετική ατζέντα» δεν υποκαθιστά τις επίση­μες ενταξιακές διαπραγματεύσεις.

Οι εκθέσεις

Στο πλαίσιο αυτό, αποφασίστηκε να συγκροτηθούν ομάδες εργασίας από κάθε πλευρά και να παρουσιαστούν τώρα το Φθινόπωρο τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους, που θα ενταχθούν στην ετήσια έκθεση προόδου για την Τουρκία η οποία θα δοθεί στη δημοσιότητα τον επό­μενο μήνα. Οι εκθέσεις που θα συν­ταχθούν θα πρέπει πρώτα να εγκριθούν από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τίπο­τα το ουσιώδες δεν θα περιλαμβάνει η ετήσια έκθεση προόδου. Το πρόβλημα είναι πολιτικό και όχι γραφειοκρατικό. Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Τ.Ερντογάν χρησιμοποί­ησε τις διαπραγματεύσεις Τουρκίας-Ε.Ε για να προωθήσει το σχέδιό του για τον εξοβελισμό των στρατηγών από την πολιτική ζωή της χώρας και έφθασε στο σημείο που πλέον δεν του χρειάζονται άλλες ελευθε­ρίες. Ο κ. Ερντογάν προωθεί τον ισλαμικό τρόπο ζωής και η συνέχεια των διαπραγματεύσεων θα προ­σκρούσει στους ευρωπαϊκούς κανό­νες και το κριτήρια της Κοπεγχάγης, από την υιοθέτηση των οποίων κρί­νεται τυπικά η ένταξη μιας χωράς στην Ε.Ε.

0 Ερντογάν σε διλήμματα

Η περίοδος ευρωσκεπτικισμού που διέρχεται η Τουρκία και, κυ­ρίως, η έλλειψη ενδιαφέροντος από μεγάλο τμήμα του πληθυσμού της για ένταξη στην Ε.Ε. προκα­λούν πρόβλημα στρατηγικού προ­σανατολισμού. Οι αποτυχίες στη Μέση Ανατολή, οι διαφορετικοί προσανατολισμοί της «Αραβικής Άνοιξης», η κρίση με το Ισραήλ, η αποτυχία στην τεράστια προσπά­θεια ελέγχου των εξελίξεων στη Συρία και το Κουρδικό θα οδηγή­σουν την Άγκυρα σύντομα σε δεύτερες σκέψεις και στην ανάγκη προσαρμογών στην εξωτερική πο­λιτική της. Το κύμα επικρίσεων κα­τά του Νταβούτογλου μεγαλώνει διαρκώς και είναι προφανές ότι ο Ερντογάν σύντομα θα βρεθεί σε διλήμματα.

Στο σύνολό τους, τα θέματα αυ­τά συνιστούν μια έκρυθμη κατάσταση. Οι κίνδυνοι υπαρκτοί, π στα­θερότητα αμφισβητείται και ενδε­χόμενη επέμβαση στο Ιράν θα ανατρέψει τον γεωπολιτικό χάρτη.

Στο απλό ερώτημα αν η Ελλάδα είναι έτοιμη για όλα αυτά, η απάντη­ση είναι μονολεκτική: όχι.

Του Σωτήρη Σιδέρη

(Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΥΡΙΟ-08/9/2012)