Τα όρια μιας επαναπροσέγγισης

• Αδύνατη η επιστροφή στο παρελθόν για Ισραήλ – Τουρκία.

• Στις ΗΠΑ όταν οι αναλυτές αναφέρονται στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με το μετριοπαθές Πολιτικό Ισλάμ χρησιμοποιούν -και ειδικότερα σε ό,τι αφορά την Αίγυπτο του Mόρσι- τη διατύπωση «Engagement without Illusions» (Εμπλοκή χωρίς αυταπάτες), μια αποτίμηση που αποδίδει επακριβώς τις σημερινές προσδοκίες τόσο της Άγκυρας όσο και του Τελ Αβίβ. 

Μια εύστοχη ανάλυση στη χθεσινή International Herald Tribune και ένα τηλεγρά­φημα του Reuters μας βοηθούν να δώσουμε τις πραγματικές διαστάσεις στην εν εξελίξει επαναπροσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας: Επί της ουσί­ας και για το ορατό μέλλον, προνομιακό αν όχι μοναδικό πεδίο της προσέγγισης είναι η Συρία, με κοινό παρανομαστή ζωτικών συμφερόντων των δύο πλευρών τη σταθερότητα μετά την πτώση του Άσαντ. Αυτό προκύπτει από την α­νάλυση της ΙΗΤ, ενώ το τηλεγράφημα του Reuters επιτρέπει να διαπιστώσουμε ότι τα ε­νεργειακά συμφέροντα του Τελ Αβίβ ταυτίζονται με αυτά της Λευκωσίας... 

Επιστροφή στο παρελθόν του ειδυλ­λίου των δυο χωρών είναι αδύνατη: Όταν η στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας διαπραγμα­τεύθηκε και διαμόρφωσε τη διμερή στρατιωτι­κή συνεργασία με το Ισραήλ στις αρχές του 1996 και οι δύο πλευρές πίστευαν ότι είναι τα δύο προπύργια της Δύσης σε ένα εχθρικό αραβο-μουσουλμανικό περιβάλλον με το κεφαλικό κατεστημένο-βαθύ κράτος να βλέπει στη στενή συνεργασία με το εβραϊκό κράτος μια διεθνή περιφερειακή εγγύηση του εσωτερικού καθεστωτικού status quo. 

Σήμερα η επένδυση στην επιρροή στον Αραβο-μουσουλμανικό Κόσμο είναι βασική παράμετρος της στρατηγικής των Ερντογάν- Νταβούτογλου, ενώ την ίδια στιγμή οι εσωτερικοί πολιτικοί συσχετισμοί στο Ισραήλ έχουν βραχυκυκλώσει κάθε δυνατότητα αναζήτησης συνολικής λύσης στο Μεσανατολικό. 

Έτσι, ακόμη και ο κοινός παρανομαστής ζωτικών συμφερόντων των δύο χωρών ακόμη και στη Συρία προβάλλει οροθετημένος: 

Το Τελ Αβίβ επιθυμεί ανάμειξη και ρόλο της Άγκυρας μέχρι του σημείου που να αποτρέπεται ο έλεγχος της χώρας από Φονταμενταλιστές Ισλαμιστές, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θέλει την επόμενη κυβέρνηση στη Δαμασκό δορυφό­ρο της Τουρκίας, με την τελευταία να υποκαθι­στά το Ιράν ως άτυπο αλλά βαρύνοντα παρά­γοντα που δεν μπορεί να αγνοηθεί ή να παρακαμφθεί σε μια συνολική διαπραγμάτευση. 

Ό,τι ισχύει για τη Συρία ισχύει κατά μείζονα λόγο για το Ιράν: Το Ισραήλ θέλει να ψαλιδιστεί το περιφερειακό κύρος και ο ρόλος της Τεχεράνης και να αποτραπεί με κάθε μέσο n απόκτηση πυρηνικών όπλων, ενώ η Άγκυρα φιλοδοξεί να είναι ο ενδιάμεσος ανάμεσα στο Ιράν και στις ΗΠΑ με στρατηγική στόχευση ακριβά αντισταθμιστικό οφέλη και από τις δυο πλευρές. 

Σε καμιά λοιπόν περίπτωση επιστρο­φή στο ειδύλλιο του παρελθόντος και ούτε καν γάμος συμφέροντος. Η πιο ακριβής αποτύπωση της εικόνας είναι αυτή δύο πρόσωπων που μετά το διαζύγιο συναντώνται για να διευθετή­σουν και να διαχειρισθούν από κοινού συγκε­κριμένα κοινά συμφέροντα. 

Στις ΗΠΑ, όταν οι αναλυτές αναφέ­ρονται στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με το μετρι­οπαθές Πολιτικό Ισλάμ χρησιμοποιούν -και ειδι­κότερα σε ό,τι αφορά την Αίγυπτο του Μόρσι- τη διατύπωση «Engagement without illusions» (Εμπλοκή χωρίς αυταπάτες) μια αποτίμηση που αποδίδει επακριβώς τις σημερινές προσδοκίες τόσο της Άγκυρας όσο και του Τελ Αβίβ. 

Τα παρα­πάνω είναι αυτονό­ητα αλλά δυστυχώς τείνουν να υποτιμη­θούν στην Ελλάδα, όπου κυριαρχεί πότε η φαντασίωση της εμπλοκής του Ισραήλ ακόμη και στο Αιγαίο υπέρ της Ελλάδας και πότε το φοβικό σύνδρομο της ολικής επαναφοράς στο ειδύλλιο Άγκυρας-Τελ Αβίβ, μια κατάσταση πραγμάτων την οποία δεν επιθυμεί καμιά από τις δύο εμπλεκόμενες πλευρές. 

Αν θέλουμε ένα παράδειγμα που να μας βοηθά να δούμε τη δυναμική της σχέσης Ισραήλ-Τουρκίας, το καταλληλότερο είναι μάλ­λον αυτό της αποκατάστασης σχέσεων ΕΣΣΔ- Γιουγκοσλαβίας στα μέσα της δεκαετίας του '50, όπου τερματίσθηκε μια σκληρή αντιπαρά­θεση, αλλά ουδέποτε υπήρξε επιστροφή στο status quo ante που υπήρχε πριν από τη σύγκρουση Τίτο-Στάλιν το 1948. 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ

(ΗΜΕΡΗΣΙΑ-03/04/2013)