Ο ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟΣ ΓΡΙΦΟΣ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ

■ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΓΟΗΤΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. 

■ Στόχος της γείτονος και άλλων μεγάλων χωρών θα είναι πιθανότατα να δεσμεύσουν την επόμενη κυβέρνηση σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο διαπραγμάτευσης, όπως συνέβη με την κρίση των Ιμίων το 1996. 

ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΣΙΔΕΡΗ 

H διαφαινόμενη εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα προκαλέσει ανατροπές και νέα δεδομένα μόνο στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό, αλλά και στον νευραλγικό τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Κι αυτό γιατί σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη καμπή για τις διεθνείς ισορροπίες, την ειρήνη, ακόμη και για την ύπαρξη ορισμένων κρατών στην περιοχή μας, μια αριστερή κυβέρνηση θα κληθεί να διαχειριστεί για πρώτη φορά στην ιστορία της τις τύχες της χώρας. 

Κι αν για τις λεγόμενες «αγορές», τους πάσης φύσεως κερδοσκόπους και καιροσκόπους, τους δανειστές μας...
και την τρόικα ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί αστάθμητο παράγοντα, για τη διεθνή διπλωματία αποτελεί γρίφο. 

Τα οικονομικά προβλήματα διασυνδέονται με τα διπλωματικά και με την ικανότητα των χωρών να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η επόμενη ελληνική κυβέρνηση θα έχει μια εξαιρετικά δύσκολη αποστολή, γιατί δύσκολα και χρονίζοντα είναι τα ίδια τα προβλήματα που θα πρέπει να διαχειριστεί. 

Αν οι ξένες κυβερνήσεις θέλουν να μελετήσουν τον ΣΥΡΙΖΑ για να προβλέψουν τις κινήσεις του, το αυτό ισχύει και για την αξιωματική αντιπολίτευση, που πλέον οφεί­λει και να μελετήσει και να διαχειριστεί τα μεγάλα αυτά ζητήματα. Γιατί μέχρι τώρα η Αριστερά είχε μια κατά κύριο λόγο θεωρητική προσέγγιση των μεγάλων προβλημάτων και της διεθνούς διπλωματίας, σήμερα όμως υποχρεώνεται να παίρνει αποφάσεις, πολλές φορές υπό πίεση, κι αυτό δεν είναι καθόλου απλό. 

Ιδιαίτερα θετικό είναι, πάντως, το ότι ο δι­πλωματικός σύμβουλος του Αλέξη Τσίπρα Βαγγέλης Καλπαδάκης είναι ένας νέος αλλά ώριμος διπλωμάτης, διαβασμένος, ικανός και οξυδερκής, που ήδη από τον Σεπτέμ­βριο, οπότε και ανέλαβε τα καθήκοντά του, έχει συμβάλει στην τάχιστη βελτίωση των θέσεων του ΣΥΡΙΖΑ. 

Η νέα κυβέρνηση, λοιπόν, δεν θα βρεθεί μπροστά σε νέα προβλήματα. Θα διαχει­ριστεί τα πολλά, συσσωρευμένα προβλή­ματα της Ελλάδας, αλλά δεν πρέπει να πα­ραβλέπουμε και το ότι ως μέλος όλων των διεθνών οργανισμών η χώρα μας συναπο­φασίζει με πολλά ακόμη κράτη για το μέλ­λον περιοχών του πλανήτη, κι αυτό συνιστά πρόσθετη ευθύνη. 

Το αγκάθι των Ελληνοτουρκικών 

Η Τουρκία συνεχίζει την επιθετική πολιτική στην Κύπρο με επίκεντρο τους υδρογονάν­θρακες. Από την επιθετικότητα και την πρό­θεσή της να κάνει πιεστική την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο δεν εξαιρούνται η Ελλάδα και τα δικαιώματά της στην περιο­χή που η Άγκυρα αμφισβητεί. Η τουρκική πολιτική απευθύνεται προφανώς και προς το Κάιρο, η προσέγγιση του οποίου με την Αθήνα ενοχλεί και εκνευρίζει την Άγκυρα. 

Ιδιαίτερα ανησυχητικό όμως είναι το γεγο­νός ότι, ενώ θεωρητικά η Τουρκία βρίσκε­ται στο επίκεντρο της κριτικής της Ευρω­παϊκής Ένωσης -ορισμένων χωρών για την ακρίβεια- αναφορικά με τον αυταρχισμό του Ερντογάν, την αντιδημοκρατική διολί­σθηση και την υποταγή της Δικαιοσύνης σε πολιτικούς στόχους, δεν της ασκείται καμία πίεση στο Κυπριακό. Πολύ πιο ανησυχητι­κή όμως είναι η στάση του ΟΗΕ, που, αντί να υπερασπίζεται, ως οφείλει, τα κυριαρχι­κά δικαιώματα ενός κράτους-μέλους του, της Κυπριακής Δημοκρατίας, εμφανίζει μια απαράδεκτη στάση ανοχής ή και στήριξης ακόμη των τουρκικών αμφισβητήσεων. 

Λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις των τε­λευταίων μηνών στο Κυπριακό αλλά και τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, διπλωμα­τικές πήγες εκφράζουν τη βεβαιότητα ότι η ένταση όχι μόνο δεν θα εκτονώνεται, αλλά θα βαίνει κλιμακούμενη έως ότου η Άγκυρα ικανοποιηθεί, έως ότου κερδίσει, δηλαδή, κάτι στον διπλωματικό και ψυχολογικό πό­λεμο που προς το παρόν έχει εξαπολύσει εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πα­ράλληλα, θα κλιμακώνεται και η στρατιωτι­κή πίεση, κάτι που φοβίζει ιδιαίτερα και την Αθήνα και τη Λευκωσία. Η Τουρκία, είτε πετύχει μια συμφωνία για τη διανομή των κερ­δών από το φυσικό αέριο είτε πετύχει τον αγωγό για τη μεταφορά του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από το έδαφος της, αποδεικνύεται από τα γεγονότα ότι έχει πλήρες διεκδικητικό σχέδιο, στο οποίο περιλαμβά­νεται και το Καστελόριζο και το οποίο δεν θα εγκαταλείψει όσο η Ελλάδα συνεχίζει την παθητική πολιτική των τελευταίων ετών. 

Υπάρχει ο φόβος και σε στελέχη της αξιω­ματικής αντιπολίτευσης ότι η Άγκυρα δεν αποκλείεται να δοκιμάσει τις αντοχές μιας κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ στήνοντας σκηνι­κό έντασης στο Καστελόριζο. Στόχος και της γείτονος και άλλων μεγάλων χωρών θα είναι πιθανότατα να δεσμεύσουν την επόμενη κυβέρνηση σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο διαπραγμάτευσης, όπως συνέβη με την κρίση των Ιμίων το 1996. Οι τουρκικές ασκήσεις στην περιοχή και οι κινήσεις του ερευνητικού σκάφους «Μπαρμπαρός» αυτό δείχνουν, προς το παρόν τουλάχιστον. 

Παρουσία στη βαλκανική... πυριτιδαποθήκη 

Το άλλο μεγάλο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής είναι τα Βαλκάνια. Η κρίση στις σχέσεις ΝΑΤΟ-Ρωσίας που προοιωνίζεται κλιμάκωση και η αλλαγή του δόγματος της Μόσχας θα προκαλέσουν πολλές εντάσεις στην Ευρώπη. Οι φόβοι για νέες αλλαγές συνόρων είναι υπαρκτοί, όπως υπαρκτή είναι και η αδυναμία των ευρωπαϊκών χω­ρών να υιοθετήσουν πολιτική διαλόγου και εκτόνωσης της κρίσης, καθώς ακολουθούν τις Ηνωμένες Πολιτείες στη στρατηγική της έντασης. 

Πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις στα Βαλκάνια διαδραματίζει το πολυπληθές αλ­βανικό στοιχείο. Η Αλβανία, το Κόσοβο, οι Αλβανοί της ΠΓΔΜ και της Σερβίας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο οραματίζονται τη συνένωσή τους, καθώς η ιδέα της «Μεγά­λης Αλβανίας» είναι παρούσα και ισχυρή στις πολιτικές ηγεσίες των Αλβανών. Οι ανταγωνισμοί πολλών και μεγάλων χωρών στα Βαλκάνια, της Γερμανίας, της Ρωσίας, της Κίνας και των ΗΠΑ, σε έναν τόσο μικρό γεωγραφικό χώρο και το γεγονός ότι οι εντάσεις πληθαίνουν, παράλληλα με την ένταση μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, δημιουρ­γούν εύλογες ανησυχίες για την ειρήνη και τη διατήρηση των συνόρων. 

Η κρίση στην Ευρώπη μεγεθύνεται. Η όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ Βορρά και Νότου, η αδυναμία σχεδιασμού σαφούς πλαισίου ανάπτυξης, η αύξηση της φτώ­χειας και το πρόβλημα του χρέους αποτε­λούν ισχυρές ενδείξεις ηγετικού ελλείμμα­τος στη Γηραιά Ήπειρο. Αν σε όλα αυτά τα προβλήματα προστεθούν και οι γεωπολιτι­κές ανατροπές στην ευρύτερη Μέση Ανα­τολή αλλά και η ένταση με τη Ρωσία, έχου­με ένα εκρηκτικό μείγμα, που δημιουργεί πρόσθετες ανησυχίες για τις επιλογές που θα κάνει η ευρωπαϊκή ηγεσία. Αν, δηλαδή, θα κινηθεί με γνώμονα την ειρήνη, τη δη­μοκρατία και την ανάπτυξη ή θα διολισθήσει σε γεωπολιτικές περιπέτειες. 

Ανάκτηση του διπλωματικού γοήτρου 

Η κατάρρευση της πολιτικής δράσης της Ελλάδας στους διεθνείς οργανισμούς, η περιθωριοποίησή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η απουσία στρατηγικού σχεδίου, το μηδενικό διεθνές εκτόπισμα των Σαμα­ρά - Βενιζέλου και η απουσία κυβερνητικής πολιτικής με σαφείς στόχους στο σύνολο των εξωτερικών προβλημάτων -και όχι μόνο στο Κυπριακό- προκαλούν αγωνία. Υπό το πρίσμα αυτό, η νέα κυβέρνηση έχει αυξημένες ευθύνες, δεδομένου ότι θα κλη­θεί να διαχειριστεί εκρηκτικά προβλήματα. Αν η επόμενη κυβέρνηση, όποια κι αν είναι, δεν σχεδιάσει σε νέα βάση μια συγκεκρι­μένη εξωτερική πολιτική και δεν υιοθετή­σει ένα σχέδιο δράσης, η υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας θα καταστεί εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Η αναβάθμιση της διπλωματικής παρουσίας της χώρας σε όλους τους διεθνείς οργανι­σμούς, η επιστροφή κατά κάποιον τρόπο στους θεσμούς της ΕΕ και η υιοθέτηση μιας αποφασιστικής πολιτικής δεν είναι απλώς χρήσιμες, είναι εθνική ανάγκη. 

Η ταύτιση με τις τουρκικές θέσεις, για παράδειγμα, του ειδικού συμβούλου του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ στην Κύπρο, Έσπεν Μπαρθ Αιντε, θα έπρεπε να είχε ήδη προκαλέσει την αυτονόητη αντίδραση για κάθε σοβαρό κράτος, να χαρακτηριστεί ανεπιθύμητο πρόσωπο, ώστε ο διάδοχός του να αναγκαστεί να δείξει σεβασμό στα κυριαρχικά δικαιώματα ενός, σε τελική ανά­λυση, κράτους-μέλους του διεθνούς οργα­νισμού. Το ίδιο ισχύει και για τον Μάθιου Νίμιτς, ειδικό απεσταλμένο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για την ονομασία της ΠΓΔΜ, ώστε να σταματήσει τα παιχνίδια με βλακώδεις προτάσεις όπως «Βόρεια Δημοκρατία της Μακεδονίας» και με αναφορές σε γλώσσα και έθνος και να επικεντρωθεί στην αποστολή του, που είναι μια ονομα­σία και τίποτα παραπάνω. 

Η επόμενη κυβέρνηση για να πετύχει τον βασικό στόχο, που είναι η ανάκτηση της σε μεγάλο βαθμό χαμένης εθνικής κυριαρχίας, και να απαντήσει πειστικά στα προαναφερθέντα κρίσιμα προβλήματα θα πρέπει να αναβαθμίσει τον ρόλο του Υπουργικού Συμβουλίου, όπως και του Κοινοβουλίου, και να δημιουργήσει νέους θεσμούς· για παράδειγμα, ένα Συμβούλιο Εθνικής Ασφά­λειας ή κάτι συναφές. 

Οι κίνδυνοι είναι πλέον οφθαλμοφανείς. Οι απειλές της Τουρκίας κλιμακώνονται, η αστάθεια στις σχέσεις ΝΑΤΟ - Ρωσίας συνιστά μεγάλη απειλή για την ειρήνη, η διάλυ­ση κρατών στη Μέση Ανατολή, της Συρίας και της Λιβύης, όπως και το Παλαιστινιακό αλλά και οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κρά­τους ανατρέπουν όλα τα δεδομένα. Την ίδια ώρα, η απειλή αποσταθεροποίησης στα Βαλκάνια και τα ειδικά διμερή προβλήματα της Ελλάδας συνιστούν σοβαρούς λόγους ανησυχίας και προβληματισμού. 

Αργά ή γρήγορα, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τα οικονομικά προβλήματα της χώ­ρας θα αντιμετωπιστούν. Οι γεωπολιτικές αναταράξεις όμως και τα διμερή προβλή­ματα στην εξωτερική πολιτική ίσως χρεια­στούν δεκαετίες για να αντιμετωπιστούν και, μάλιστα, με τεράστιο εθνικό κόστος. Γι΄ αυτό η διπλωματία οφείλει να προλαμβάνει αντί να θεραπεύει, κι αυτό ακριβώς πρέπει να γίνει τώρα στη χώρα. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-08-14/01/2015)