ΑΠΟΠΕΙΡΑ «ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ»

• Η διάλυση του δικτύου του ΟΤΕ προς όφελος διαφόρων ξένων εταιρειών, δυτικής κυρίως προέλευσης, είναι προφανής. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται η διείσδυσή τους στις βαλκανικές αγορές, κάτι που στην προ Μνημονίων εποχή ήταν αδύνατο. 

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ 

Tα Μνημόνια είναι αναμφισβήτητα η πληγή της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας. Πέραν από την οικονομική δυσπραγία αλλά και τις απαιτήσεις που θέτουν στο ελληνικό κράτος έχουν μια ευρύτερη επί­πτωση στην Ελληνική Δημοκρατία, που αφορά στη γενικότερη υποβάθμιση της θέσης και της ισχύος της στο περιφερειακό και διεθνές γίγνε­σθαι. Βεβαίως κάτι τέτοιο ήταν αναμενόμενο έπειτα από έξι συναπτά έτη λιτότητας όπως αποδεικνύουν και οι δείκτες ευημερίας. 

Η προ­σπάθεια απομείωσης ωστόσο, της ευρύτερης οικονομικής και γεωστρατηγικής αξίας της Ελλάδας...
προσλαμβάνει ευρύτερες διαστάσεις. Η ισχύς μιας χώρας καθορίζεται από πολ­λούς παράγοντες. Η στρατιωτική δύναμη είναι μια διάσταση, η πολιτική και πολιτιστική επιρ­ροή είναι μια άλλη και από κοινού καθορίζουν περιφερειακά και διεθνώς τη συνολική δυνα­μική ενός κράτους, η οποία διευρύνεται με βάση το δίκτυο συμμαχιών που διατηρεί. Με βάση αυτή την προβολή, κάθε χώρα αποκτά τη δυνατότητα να προβαίνει σε μονομερείς ή συλλογικές δράσεις ασχέτως αν αυτές αφο­ρούν σε πολιτικές ή στρατιωτικές ενέργειες.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επέκταση των χωρικών υδάτων βάσει συμφωνιών που αφορούν στη χρήση του εδάφους ή των θαλάσ­σιων οδών ή ακόμα και ε­θνικών πόρων (βλ. στρατιωτι­κές βάσεις) που μπορούν να αξιοποιηθούν για «εθνικούς» αλλά και ευρύτερους στρατηγικούς σκοπούς. Στις ίδιες γραμμές κινείται και η θεώρηση της γεωοικονομικής και γεωστρα­τηγικής ισχύος, δηλαδή οι οικο­νομικές δυνατότητες που διατηρεί ένα κράτος σε μια τρίτη χώρα μέσω δανει­σμού ή μέσω της δραστηριότητας εταιρειών του εντός της επικράτειας άλλης χώρας. Η έννοια της γεωστρατηγικής σημασίας είναι πιο απλή και βασίζεται στη σπουδαιότητα που απορρέει από τη γεωγραφική θέση στην οποία βρίσκεται το κάθε κράτος. 

Η θέση της Ελλάδας είναι ισχυρή γεωστρατηγικά, καθώς το Αιγαίο αποτελεί συνέχεια των στενών των Δαρδανελλίων που συνδέουν τη Μεσόγειο με τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ τα ελ­ληνικά νησιά ελέγχουν στρατιωτικά τις εγγύς θαλάσσιες περιοχές. Σε οικονομικό επίπεδο, οι λιμένες της ελληνικής επικράτειας διευκολύ­νουν την εμπορική κίνηση προς τη βαλκανική και Ανατολική Ευρώπη. Η θέση της χώρας μας της δίνει τη δυνατότητα να έχει αναβαθμισμέ­νη πολιτική αξία στη διεθνή σκακιέρα αλλά και αναβαθμισμένη προβολή ισχύος. Το ίδιο ισχύ­ει και για την οικονομική ισχύ. Για παράδειγμα η οικονομική διείσδυση της Τουρκίας στην Αλβανία επέτρεψε τη χρήση της υπόγειας ναυ­τικής βάσης υποβρυχίων στον Αυλώνα από το τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό. 

Περιφερειακή οικονομική και γεωπολιτική ισχύς 

Η Ελλάδα είναι μια παράκτια χώρα με κύριο αίτιο του οικονομικού μαρασμού της κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου την απώλεια των εμπορικών της επαφών με τη βαλκανική ενδοχώρα αλλά και την τότε κομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη. Ως εκ τούτου δεν ήταν δυνατό να διεξαχθεί το επικερδές εμπόριο από τους ελληνικούς λιμένες με προορισμό από και προς την ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Η κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας άλλαξε τα δεδομένα, καθώς πληθώρα επενδυτικών ευκαιριών άνοιξε για την ελληνική οικονομία. Αρχικά, ελληνικές εταιρείες αλλά και το Δημόσιο επεκτάθηκαν δυναμικά σε αυτές τις αγορές, αξιοποιώντας την έλλειψη ανταγωνισμού από ξένες εταιρείες καθώς οι τελευταίες δεν ήθελαν να επενδύσουν σε ασταθείς οικονομικά και πολιτικά χώρες. Ως αποτέλεσμα, με έμφαση στα Βαλκάνια, οι ελληνικές ιδιωτικές και δημόσιες εταιρείες κυριάρχησαν και η Ελληνική Δημοκρατία αναδείχτηκε στην ηγέτιδα οικονομική και πολιτικο-στρατιωτική δύναμη της περιοχής. 

Τα οφέλη για την Ελλάδα πολλά: άνοδος των εξαγωγών και του βιοτικού επιπέδου, που, σε συνδυασμό, βέβαια, με τη συμμετοχή της ήδη σε διακρατικούς οργανισμούς όπως η Ευρω­παϊκή Ένωση και τη δεδηλωμένη επιθυμία των κρατών αυτών να ενταχθούν σε αυτούς καθιέρωσαν την πρωτοκαθεδρία της στην πε­ριοχή. Ταυτόχρονα, η γεωστρατηγική αξία της χώρας αυξήθηκε κατακόρυφα, αφού πλέον δεν αποτελούσε προκεχωρημένο ανάχωμα της Δύσης με σκοπό να εμποδίσει την κάθοδο του Συμφώνου της Βαρσοβίας στη Μεσόγειο, αλλά σημαντικό συγκοινωνιακό κόμβο, μια γιγαντιαία αποθήκη με στόχο την προώθηση στρατιωτικών δυνάμεων αλλά και εφοδίων προς τις χώρες της δυτικής συμμαχίας. 

0 πόλεμος στο Κόσοβο, τα Μνημόνια και η αλλαγή του σκηνικού 

Η αλλαγή του σκηνικού επήλθε καταρχάς με τη συμμαχική επέμβαση στο Κόσοβο. Σε πρώ­τη φάση οι δυτικές κυρίως εταιρείες που εντέλει αποφάσισαν να επενδύσουν στα Βαλκάνια βρήκαν τον δρόμο κλειστό από τις υπάρχουσες ελληνικές εταιρείες, μετά τον πόλεμο όμως τα δεδομένα άλλαξαν. Οι συμβάσεις με ελληνικές εταιρείες στην εν λόγω επαρχία καταργήθηκαν με πρόσχημα ότι ήταν παράνομες καθώς είχαν συνομολογηθεί με την τότε Γιουγκοσλαβία. Οι συμβάσεις αντικαταστάθηκαν από αντίστοιχες με δυτικές εταιρείες με τον εξοβελισμό των ελληνικών. 

Η δραματική, ωστόσο, αλ­λαγή καταγράφεται την επο­χή των Μνημονίων. Η απαί­τηση για ιδιωτικοποιήσεις θα οδηγήσει σε εξάρθρωση του τεράστιου δικτύου που οι ελληνικές επιχειρήσεις είχαν χτίσει, λύνοντας εκ των έσω και το πρόβλημα διείσδυσης στις αγορές της Βαλκανικής και της Ανατολικής Ευρώπης. Το χαρακτηριστικότερο πα­ράδειγμα είναι αυτό του ΟΤΕ. 

Ο Οργανισμός είχε κυριαρχή­σει στην Ανατολική Ευρώπη, έχοντας υπό την κατοχή του τα πλειοψηφικά πακέτα με­τοχών των αντίστοιχων τηλεφωνικών εταιρειών Βουλγα­ρίας, Αλβανίας, Σκοπιών και Αρμενίας ενώ υπό την κατοχή του βρίσκονταν και ποσοστά των αντίστοιχων εταιρειών της Ρουμανίας της Σερβίας και της Ουκρανίας κα­θώς και το σύνολο του δικτύου καταστημάτων που είχε φτιάξει η εταιρεία «Γερμανός». Με την πρόσκτηση του ΟΤΕ από την επίσης κρατική γερμανική Deutsche Telekom, η κατάσταση μεταβλήθηκε άρδην, με το σύνολο του δι­κτύου αυτών των εταιρειών στα Βαλκάνια να περνά αυτομάτως στα χέρια των Γερμανών. Το δε νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς, υπό το πρό­σχημα της κάθαρσης προέβη σε διάλυση του Οργανισμού, εκποιώντας τον ΟΤΕ Αρμενίας σε ρωσική εταιρεία, τον ΟΤΕ Σερβίας σε αντίστοι­χη νορβηγική και ιδιωτικοποιώντας τον ΟΤΕ τόσο των Σκοπίων όσο και της Βουλγαρίας. 

Ενισχύουν την Πολωνία 

Το παράδειγμα του δικτύου του ΟΤΕ στα Βαλ­κάνια που διαλύθηκε προς όφελος εταιρειών δυτικής κυρίως προέλευσης είναι εύγλωττο για το πώς επιτεύχθηκε η διείσδυσή τους στις βαλ­κανικές αγορές, κάτι που προ Μνημονίων ήταν αδύνατο λόγω της ύπαρξης των ελληνικών εταιρειών. Με τον τρόπο αυτό επλήγη ο ρόλος της Ελλάδας στο περιφερειακό γίγνεσθαι, κα­θώς οι ελληνικές επιχειρήσεις περιορίστηκαν -στην καλύτερη περίπτωση- εντός των ορίων της ελληνικής επικράτειας. Επιπλέον, υποβαθ­μίστηκε η ταυτότητα της χώρας ως ηγέτιδας στην περιοχή, γεγονός που επιδείνωσε η προώ­θηση -λόγω των ορθόδοξων μειονοτήτων που διατηρεί- της Πολωνίας ως του νέου προτύπου για τους ορθόδοξους πληθυσμούς ιδίως αυ­τούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε βάρος της Ελλάδας. Αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς από την περίοδο της επέμβασης στο Ιράκ, οι ΗΠΑ είχαν χωρί­σει την Ευρώπη στη «νέα» και στην «παλιά», όπου «παλιές» θεωρήθηκαν οι χώρες που δεν υποστήριξαν την αμερικανική εισβολή. Η Πολωνία, η οποία υποστήριξε την Ουάσιγκτον και διατηρεί σημαντική γεωστρατηγική ισχύ, προωθείται, μάλιστα, για αντικαταστάτης ακόμα και της Γερμανίας στο πλαίσιο της ΕΕ. 

Η ροή των γεγονότων που συσχετίζονται με τη μείωση της δυναμικής της Ελλάδας στη Βαλκανική, καθώς και η ένταση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης εξασφαλίζουν την καταστολή των όποιων σοβαρών αντιδρά­σεων στην περιοχή. Ταυτόχρονα, η οικονο­μική κυριαρχία των δυτικών εταιρειών ελέω Μνημονίων εξαλείφει οποιονδήποτε δρώντα με δυνατότητα αντίδρασης ο οποίος απλώς... αντικαθίσταται από εξωγενείς παράγοντες - βλ. Πολωνία. Πιο σημαντική όμως είναι η διά­σταση που αφορά στη μελλοντική εικόνα της Ευρώπης. Το αγγλοσαξονικό λόμπι τη βλέπει διχοτομημένη, με ένα ανατολικό κομμάτι το οποίο θα έπρεπε να είναι τα Βαλκάνια και η Νοτιοανατολική Ευρώπη -με την Ελλάδα να κατέχει δεσπόζουσα θέση-, αλλά, αντιθέτως για τον συγκεκριμένο ρόλο προαλείφεται η Ανατολική Ευρώπη ως ανάχωμα έναντι της Ρωσίας με κυρίαρχο κράτος την Πολωνία. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-09/10-15/10/2015)