ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ

Η Τουρκία ήταν ο δρόμος για να μειωθεί η πίεση του Προσφυγικού στην Ευρώπη και για να αποκτήσει η Γερμανία λόγο στα της Μεσοποταμίας.

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΣΟΥΡΜΕΛΙΔΗ

Η άνοδος της Ακροδεξιάς και η...Τουρκία φρενάρουν τα σχέδια της Άνγκελα Μέρκελ τόσο στην Ευρώπη όσο και σε Ανατολική Μεσόγειο - Μέση Ανα­τολή. Παρά τη διπλωματική στάση της η Γερ­μανίδα καγκελάριος ούτε και αυτή τη φορά ήθελε και θέλει να βοηθήσει την Ελλάδα. Εί­ναι όμως η ίδια η πραγματικότητα που την αναγκάζει να επανεξετάσει την τακτική της.

Το Προσφυγικό ανέδειξε όλες τις αδυνα­μίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενός οικοδο­μήματος το οποίο σε μεγάλο βαθμό σήμερα λειτουργεί σύμφωνα με τη γερμανική πολιτι­κή. Η καγκελάριος βλέπει σήμερα το εν λόγω οικοδόμημα να κλυδωνίζεται εξαιτίας των κρατών-μελών που ήταν πιστά στη Γερμα­νία. Ο λεγόμενος Βορράς -ιδιαίτερα όμως οι ανατολικές χώρες της ΕΕ- στρέφεται δεξιά, υιοθετώντας ακροδεξιές πολιτικές οι οποίες είναι συγχρόνως αντιευρωπαϊκές, ενώ ο λε­γόμενος Νότος υιοθετεί αριστερές επιλογές, ζητώντας κυρίως πολιτική ισονομία αλλά και «οικονομική δικαιοσύνη». Και την ίδια ώρα η ελπίδα της Άνγκελα Μέρκελ, να αναπτύξει συνέργειες με την Άγκυρα ώστε να εμπλακεί στη μοιρασιά της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, αποδεικνύεται μάταιη -τουλάχιστον έως αυτή τη στιγμή.

Οι κινήσεις της καγκελαρίου όταν το Προσφυγικό μόλις είχε αρχίσει να διογκώνεται και να παράγει αρνητικά αποτελέσματα στην Ευρώπη απέβλεπαν στο να αναλάβει το μεγάλο βάρος του προβλήματος η Ελλάδα. Μαζί με τα άλλα βάρη, των μνημονιακών υποχρεώσεων, θα ήταν δυσκολότερο για την Ελλάδα να προβάλει αντιστάσεις.

Η προσοχή της όμως στο τέλος του 2015 και στις πρώτες μέρες του 2016 ήταν στραμμένη στις εξελίξεις της Μεσοποτα­μίας (Συρία - Ιράκ) και στις ενεργειακές συμ­φωνίες της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιορδανία, Κύπρος, Ελλάδα), όπου πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι ΗΠΑ και δευτερευόντως η Ρωσία. Η Τουρκία ήταν ο δρόμος και για να μειωθεί η πίεση του Προσφυγικού πάνω στην Ευρώπη αλλά και για να μπορέσει η Γερμανία να αποκτήσει λόγο στα όσα διαδραματίζονται στη Μεσοπο­ταμία. Η κυρία Μέρκελ, λοιπόν, έλεγε καλά λόγια στον Έλληνα πρωθυπουργό, Αλέξη Τσίπρα, την ώρα που γνώριζε ότι θα κλεί­σει η βαλκανική οδός. Στόχος της ήταν να περιορίσει τις ελληνικές αντιδράσεις, που εκ των πραγμάτων δεν είναι μεγάλες αυτή την ώρα, ενώ η ίδια θα συνέχιζε την προσπάθειά της να τα βρει, με την Τουρκία. Η πορεία των πραγμάτων όμως δεν ευνόησε τα σχέδια της καγκελαρίου. 

Παράνοια

Ο ξεσηκωμός των σκληρών του Βίζεγκραντ, ως παρακολούθημα και των εντάσεων μέσα στην Αυστρία, άλλαξε τις ισορροπίες στην Ευρώπη και κυρίως στο «στρατόπεδο» όπου Γερμανία και Μέρκελ θεωρούνται οι μοναδι­κοί ηγέτες της Ευρώπης. Όλος ο γερμανικός περίγυρος, από τη Σλοβενία και την Κροατία ως τη Λιθουανία και την Εσθονία και ακόμα πιο βόρεια, στη Σκανδιναβική Χερσόνησο, υψώνει φράχτες βάζει ταμπέλες που προει­δοποιούν ότι απαγορεύονται οι μετανάστες, ακόμα και τάφρο σκάβουν στην Ουγγαρία, ωσάν να περιμένουν την επέλαση του οθωμανικού ιππικού! Η παράνοια ακόμα και σε χώρες που δεν έχει πάει ούτε ένας μετανά­στης (Πολωνία ή Σλοβακία) έχει επικρατήσει και διαμορφώνει πολιτικές ισορροπίες και κοινωνικές αντιλήψεις. Βεβαίως και μέσα στην ίδια τη Γερμανία η απαγορευμένη φα­σιστική Δεξιά σηκώνει το ανάστημά της -για πρώτη φορά τόσο έντονα μετά το 1945.

Αυτή η «εξέγερση» των σκληρών του Βίζεγκραντ υποχρεώνει την καγκελάριο να αλ­λάξει ρότα. Παραδέχεται ότι οι προσφυγικές ροές πρέπει να σταματήσουν από τη βαλ­κανική οδό, γνωρίζει όμως ότι το επόμενο βήμα είναι προβληματικό. Γιατί η Άνγκελα Μέρκελ δεν μπορεί να αποδεχτεί πως θα έχει συμμάχους (πολιτικούς και κοινωνικούς) όσους υψώνουν φράχτες, κλείνουν σύνορα και φωνάζουν για τον διαμελισμό της Ευρώ­πης. Ζητώντας, βεβαίως να εκδιωχθεί ο Νό­τος, για να μείνουν οι «καλοί» Ευρωπαίοι μό­νοι τους όπως άλλωστε, ο Τσέχος πρόεδρος Ζέμαν εύχεται. Κι αν ακόμα στην Ευρώπη προκύψουν ραγδαίες διαφοροποιήσεις το Βερολίνο δεν θέλει να χρεωθεί και πάλι τον διχασμό της Ευρώπης. Σαν να μην έφτανε όμως η ενδοευρωπαϊκή αναταραχή, ήρθε και η τουρκική ασυνέπεια ή το ανατολίτικο παζάρι. Η καγκελάριος βλέ­πει σήμερα ότι η Άγκυρα παζαρεύει χωρίς να είναι διατεθειμένη να δώσει τίποτα. Όχι μόνο δεν περιορίζει κατ' ελάχιστο τις προσφυγικές ροές, όχι μόνο δεν προωθεί απευθείας από το έδαφός της πρόσφυγες στην Ευρώπη (κάτι που θα ήταν και προς δικό της όφελος), αλλά έφερε, μάλιστα, στο τραπέζι της διαπραγμά­τευσης με τους «28» της Ε.Ε όλα τα θέματα που διχάζουν τους Ευρωπαίους: το άνοιγμα του ενταξιακού δρόμου για την Τουρκία χω­ρίς όρους, την απελευθέρωση της βίζας, το Κυπριακό και, φυσικά, τα χρήματα. Χωρίς δε να είναι σαφές με ποια βήματα η Τουρκία θα κάνει το δικό της χρέος. Αποτέλεσμα ήταν η Ουγγαρία και τα άλλα «παιδιά» της Ανατολι­κής Ευρώπης να βάζουν βέτο, φωνάζοντας ότι δεν θέλουν ούτε Σύρους αλλά ούτε και Τούρκους. Χωρίς να ξεχνάμε πως και για τους Γάλλους και για τους Γερμανούς η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε είναι κάτι το αδιανόητο.

Η στάση, φυσικά, της Άγκυρας δεν αφήνει ελπίδες στη Μέρκελ ότι μπορεί να μπει στο παιχνίδι της Μέσης Ανατολής διά της συνερ­γασίας με την τουρκική ηγεσία.

Ερωτήματα για τις ελληνογερμανικές σχέσεις

Οι σκληροί της Ευρώπης πέτυχαν να κλείσουν τη βαλκανική οδό, εγκλωβίζοντας πρόσφυγες και μετανάστες στην Ελλάδα. Αυτό όμως έχει κόστος για την ενότητα της Ε.Ε, ενώ είναι θέμα χρόνου να δουν όλοι πως οι προσφυγικές ροές θα βρουν άλλα μονο­πάτια.

Η κυρία Μέρκελ, λοιπόν, έχει λόγο σήμερα να αποσυμφορήσει τις εντάσεις με την ελλη­νική κυβέρνηση, για να δείξει πως δεν επιθυ­μεί τον εναγκαλισμό με δυνάμεις ακραίες και εντέλει αντιευρωπαϊκές. Έχει όμως κι έναν ακόμα σημαντικότερο λόγο. Ο δρόμος ώστε η Γερμανία να εμπλακεί στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μόνο ελληνικός. Η ελληνογερμανική αντιπαλότητα βλάπτει τα ελληνικά συμφέροντα βραχυπρόθεσμα, αλλά βλάπτει και τα γερμανικά μακροπρόθεσμα. Το ανα­τολίτικο παζάρι με την Άγκυρα, κι αν ακόμα οδηγήσει σε κάλπικες ισορροπίες που θα θυ­μίζουν το 1914, δεν πρόκειται να αποφέρει οφέλη. Δύσκολα το Βερολίνο θα αποκτήσει λόγο στα όσα μοιράζονται αυτή την ώρα στη Μεσοποταμία ή στο από πού θα περάσουν οι αγωγοί τα επόμενα χρόνια. Αντιθέτως, μια ειλικρινής συνεργασία με την Αθήνα θα εξυ­πηρετούσε πολύ περισσότερο και τα γερμα­νικά συμφέροντα.

Υ.Γ. Τις τελευταίες ώρες βλέπουμε, άλλω­στε, ότι υπάρχει βελτίωση του κλίματος και σε ό,τι αφορά στην αξιολόγηση και σε ό,τι αφορά στο χρέος. Ένα θέμα που θα συμβο­λίσει την αλλαγή της θέσης της Ελλάδας. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-11/03-17/03/16)