Νέα βόμβα 2,5 δισ. σε τράπεζες και Προϋπολογισμό

► Η αποπληρωμή των δανείων προκαλεί έντονο πονοκέφαλο στο οικονομικό επιτελείο. 

► Οι θεσμοί ζητούν από την κυβέρνηση να αποπληρώσει τα φέσια με κρατική εγγύηση, κάτι που μαζί με τις εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις για τους συνταξιούχους μπορεί να εκτροχιάσει τον στόχο για πλεόνασμα 3,5% στο τέλος του έτους. 

Μια νέα βόμβα καθυστερούμενων δανείων άνω των 2,5 δισ. ευρώ είναι έτοιμη να εκραγεί στους ισολογισμούς των τραπεζών. Πρόκειται για τα δάνεια που έχουν δοθεί προς ιδιώτες-φυσικά πρό­σωπα, επαγγελματίες ή επιχειρήσεις, με την εγγύ­ηση του Ελληνικού Δημοσίου, η πλειονότητα των οποίων είναι σε καθυστέρηση. 

Το πρόβλημα είναι μεγάλο για τουλάχιστον δύο εγ­χώρια πιστωτικά ιδρύματα καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες δεν έχουν πάρει τις αναλογούσες προβλέψεις, ενώ και η πίεση των εποπτικών αρχών για την διευθέτησή τους είναι πλέον ασφυκτική. 

Τα εν λόγω δάνεια έχουν δοθεί σε ευπαθείς ομάδες όπως σεισμόπληκτοι ή πυρόπληκτοι, αλλά αφορούν και δάνεια είτε προς ιδιώτες σε παραμεθόριες περιοχές είτε προς κτηνοτρόφους ή αγροτικές επιχειρήσεις. 

Όλα αυτά οι θεσμοί ζητούν από την κυβέρνηση να εξο­φληθούν εδώ και τώρα -για την ακρίβεια έως τα τέλη Ιουνίου- από τον εγγυητή, δηλαδή το Ελληνικό Δημόσιο και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους Αντ’ αυτού, όμως με απόφασή του ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης στις αρχές του μήνα ανανέωσε την δυνατότητα ρύθμισης τους σε μια ύστατη προσπάθεια να «αναστηθούν» κάποια από αυτά. Η αναφορά, ωστόσο, ήταν συγκεκριμένη σε μια παράγραφο της σελίδας 40 της Έκθεσης Ενισχυμένης Επιτήρησης που δημοσίευσαν οι θεσμοί τον περασμένο Νοέμβριο. Τότε παρατηρούσαν ότι «υπάρχει καθυστέρηση στην πλη­ρωμή από το Γενικό Λογιστήριο (GAO) των απαιτήσεων των τραπεζών με κρατικά δάνεια (εγγύηση τον Δημοσίου)», πρό­σθετε δε ότι θα έπρεπε το Γενικό Λογιστήριο να εφαρμόσει δράσει για την εξάλειψη των καθυστερημένων απαιτήσεων των τραπεζών. «Στο πλαίσιο αυτό, οι Αρχές καλούνται να αναθεωρήσουν τις εσωτερικές διαδικασίες και τις ικανότητες για να εξασφαλίσουν την έγκαιρη και αποτελεσματική εκτίμηση και καταβολή των απαιτήσεων στο πλαίσιο δανείων με εγγύηση τον Δημοσίου, το αργότερο, μέχρι το τέλος του πρώτου εξαμή­νου τον 2019», κατέληγε το κείμενο. Το ποσό που πρέπει να πληρωθεί ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητες του Προϋπο­λογισμού απειλώντας ευθέως μαζί με τις εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις για τους συνταξιούχους, την επίτευξη του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% στο τέλος του έτους. 

Το όλο ζήτημα προκαλεί πονοκέφαλο και στα τραπεζικά επιτελεία, καθώς οι επισφάλειες των συγκεκριμένων δανείων υπερβαίνουν κατά πολύ τον μέσο όρο των καθυστερήσεων, φτάνοντας ακόμα και το 80%, εγείροντας εύλογα θέμα κατά­πτωσή εγγυήσεων. Μπροστά στην αδυναμία του Δημοσίου να πληρώσει τις εγγυήσεις που έχει αναλάβει, οι τράπεζες επιχειρούν να κρατήσουν τεχνητά στη ζωή τα εν λόγω δάνεια. Επί της ουσίας ανακυκλώνουν εδώ και χρόνια τις ρυθμίσεις τους, επιμηκύνοντας τον χρόνο αποπληρωμής, με αβέβαιη όμως κάθε προοπτική εξυπηρέτηση τους, εξ ου και θεωρεί­ται εκ των προτέρων ότι θα αποβεί ατελέσφορη και η νέα προσπάθεια της κυβέρνησης μέσω της απόφασης Χουλιαράκη. Η συγκεκριμένη κατηγορία δανείων έχει εξαιρεθεί και από τη δυνατότητα πώλησής τους σε funds, περιορίζοντας ακόμα περισσότερο τις επιλογές διαχείρισης τους. Βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης τότε ήταν ο κίνδυνος για τον Προϋπολογισμό από τυχόν καταπτώσεις εγγυήσεων. 

Οι εγγυήσεις 

Η χορήγηση δανείων με τη μορφή εγγύησης από την πλευ­ρά του Κράτους αποτελούσε πάγια πρακτική των κυβερνή­σεων κατά το παρελθόν και τα κριτήρια βάσει των οποίων δίνονταν δεν συνδέονταν πάντα με κοινωνικούς σκοπούς. Σε αρκετές περιπτώσεις δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου δίνονταν στη λογική του πελατειακού κρότοι^ και εξυπηρετούσαν ακόμη και προεκλογικέ8 σκοπιμότητες Σύμφωνα με τα στοιχεία από το Γενικό Λογιστήριο του Κρά­τους οι εγγυήσεις για δάνεια ιδιωτικών επιχειρήσεων ανέρ­χονται σε 2,086 δισ. ευρώ και για πληγέντες φυσικών κατα­στροφών σε 1,934 δισ. ευρώ. Στα τέλη του 2017 συνολικά η αξία του ανεξόφλητου χρέους με κρατική εγγύηση ήταν 11,5 δισ., ενώ για το 2018 παρότι η πρόβλεψη ήταν ότι θα περιο­ριστεί στα 103 δισ. εκτιμάται ότι τελικά θα πλησιάσει τα 12 δισ. ευρώ. Ήδη τον Νοέμβριο του 2018 το ανεξόφλητο των κρατικών εγγυήσεων έφτασε τα 10,5 δισ. ευρώ. Αναντίστοιχες της πραγματικότητας ήταν και οι προβλέψεις για πιθανές καταπτώσεις εγγυήσεων. Ο Προϋπολογισμός προέβλεπε ότι το 2018 οι καταπτώσεις θα περιορίζονταν στα 88,7 εκατ. ευρώ, αλλά στο 11μηνο είχαν φτάσει τα 937 εκατ. ευρώ, από τα οποία τα 911 εκατ. αφορούν δάνεια δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών. 

Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους το Δημόσιο έχει εγγυηθεί δάνεια προς επιχει­ρήσει που ανήκουν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ή το Δημόσιο έχει ποσοστό σε αυτές και είναι κυρίως οι μεγάλες ενεργειακές επιχειρήσεις το αεροδρόμιο και η Αττική οδός Από τις εγγυήσεις αυτές που έχουν παρασχεθεί δεν έχουν- καταπέσει κάποιες καθώς τα δάνεια εξυπηρετούνται κανο­νικά. Το μεγαλύτερο ανεξόφλητο εγγυημένο υπόλοιπο δα­νείων έχει η ΔΕΗ με 1,932 δισ. ευρώ και ακολουθούν ο Διεθνής Αερολιμένα Αθηνών με 295,6 εκατ., ο ΔΕΣΦΑ με ανεξόφλη­το εγγυημένο υπόλοιπο 222 εκατ., ο ΑΔΜΗΕ με 200 εκατ. και η εταιρεία Αττική Οδός με εγγυημένα δάνεια 60,1 εκατ. ευρώ. 

Στα εγγυημένα από το Δημόσιο δάνεια περιλαμβάνονται και αρκετές κρατικές επιχειρήσεις, όπως η Αττικό Μετρό (2,031 δισ. ευρώ), ο ΟΣΕ (2,289 δισ. ευρώ), η Ελληνικά Αμυ­ντικά Συστήματα (235 εκατ.) η Ελληνική Αεροπορική Βιομη­χανία (55 εκατ.) η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (108 εκατ.). 

Οι διαθέσεις των θεσμών είχαν φανεί από το περασμένο καλοκαίρι, όταν με την ψήφιση του νόμου 4549/18 προβλεπόταν ο περιορισμός των νέων εγγυήσεων που μπορεί να παράσχει το Ελληνικό Δημόσιο σε ετήσια βάση στο 1,5% των πρωτογενών δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού, από 3% που ήταν μέχρι τότε. Σε αυτή τη διάταξη είχε συμπεριληφθεί και η δυνατότητα νέων ρυθμίσεων παλαιότερων δανείων, αλλά με στενό κορσέ για τον δανειολήπτη. 

Του Νίκου Φιλιππίδη 

(ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ-17/02/2019)