Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΠΑΧΤΗ ΤΩΝ ΜΚΟ

TOY ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ 

Το καλά κρυμμένο μυστικό των δυο τελευταίων δεκαετιών, για το οποίο, παρά τις δημόσιες καταγγελίες και τα δημοσιεύματα, υπήρχε σχεδόν διακομ­ματική σιωπή και συγκάλυψη αποκαλύφθηκε με το σκάνδαλο της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης για την αποναρκοθέτηση της Βοσνίας και του Λιβάνου, στην οποία για ανύπαρκτο έργο ο ελληνικός λαός πλήρωσε σχεδόν 9 εκατ. ευρώ. 

Η έκρηξη της «μόδας» των ΜΚΟ συνέπε­σε με την ανάληψη των καθηκόντων του υπουργού Εξωτερικών από... τον Γιώργο Παπανδρέου το 1999, καθώς ήταν ένθερμος υποστηρικτής –εμφορούμενος από μια δια­φορετική, αμερικανική και σκανδιναβική αντίληψη- της σημασίας τους στην πολιτική. Κάποιοι είχαν πιάσει από νωρίς θέση και περίμεναν να έρθει η ώρα να βάλουν χέρι στον κρατικό κορβανά με το πρόσχημα της ανθρωπιστικής βοήθειας και της ανάληψης έργων αναπτυξιακής συνεργασίας. Κάποιοι άλλοι, έχοντας καλή εσωτερική πληροφόρηση, πρόλαβαν να ετοιμαστούν ώστε να φτιάξουν τις οργανώσεις και περίμεναν να μπουν στην κούρσα. 

Η παροχή ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας αποτελεί υποχρέωση των αναπτυγμένων κρατών του ΟΗΕ και της EE, αλλά η χώρα μας είναι ίσως η μοναδική που δεν συνέδεσε αποτελεσματικά τη διάθεση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για την υλοποίηση προγραμμάτων, τα οποία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θα της παρείχαν προστιθέμενη αξία όπως ακριβώς κάνουν όλες οι άλλες αναπτυγμένες χώρες. 

Αντιθέτως, στην Ελλάδα δεκάδες ΜΚΟ που ξεφύτρωναν σαν τα μανιτάρια από γνωστούς και άγνωστους παράγοντες έσπευδαν να αποκτήσουν την «εύνοια» της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠ.ΕΞ, ώστε να εγκρι­θούν οι προτάσεις τους οι οποίες συνήθως υλοποιούνταν είτε σε χώρες μακρινές όπου η επίσημη επιβεβαίωση του έργου ήταν δύσκολη, είτε σε χώρες πιο κοντινές όπου φρόντιζαν όμως λόγω του αντικειμένου και του περιεχομένου και πάλι το έργο να είναι δύσκολο να επιβεβαιωθεί. 

Από τον Αμαζόνιο ως την Ταϊλάνδη 

Η ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΕΣΣΑ και τα έργα της στον… Αμαζόνιο, η ΜΚΟ του καθηγητή Σπ. Φλογαίτη EPLO με τα σεμινάρια ως την Ταϊλάν­δη, οι ΜΚΟ των αείμνηστων καθηγητών Δ. Τσάτσου και Γ. Παπαδημητρίου και πολλών άλλων καθηγητών, ο «Κύκλος της Πάτμου» με τις γνωστές χρηματοδοτήσεις για τη διοργάνωση της περιβαλλοντικής κρουαζιέρας στον Αμαζόνιο με προσκε­κλημένο τον Οικουμενικό Πατριάρχη, η WINPEACE της κυρίας Μαργαρίτας Παπανδρέου, όπου με κρατική επιχορήγηση συνευρίσκονταν σε πολυτελή ξενοδοχεία πότε ελληνικών νησιών και πότε τουρκι­κών θερέτρων «φίλες και συνεργάτιδές» της για να οικοδομήσουν την ελληνοτουρ­κική φιλία... 

Δεν σημαίνει ότι όλες οι ΜΚΟ είναι ύπο­πτες. Πολλές ήταν όμως οι οργανώσεις που εμφανίστηκαν από το πουθενά και αναλάμβαναν εντελώς ασαφές και απροσδιόριστο έργο, όπως ήταν π.χ. τα προγράμματα για «την ψυχική στήριξη σεισμοπαθών της Τουρκίας το 1999» ή «η καλλιέργεια τουριστικής συνείδησης ιθαγενών σε χωριό του Αμαζονίου» (!), που επιδοτήθηκαν από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών με δεκά­δες χιλιάδες δολάρια. 

Ήταν πράγματι ευρηματική η ανακάλυψη αντικειμένου και τίτλου για τη σύσταση μιας ΜΚΟ, η οποία με τις κατάλληλες γνωριμίες -έναντι ανταλλαγμάτων, φυσικά…- εξασφά­λιζε την ανάδειξή της από το τσουβάλι με τις ΜΚΟ και την έγκριση χρηματοδότησης. Εξα­σφαλίζοντας την έξωθεν καλή μαρτυρία, με την έγκριση κονδυλίων από το ΥΠ.ΕΞ, η ΜΚΟ μπορούσε πλέον να στραφεί για συγχρηματοδότηση από την ίδια την EE. 

Στο σύστημα των ΜΚΟ κομβικό ρόλο είχε ο ‘Αλεξ Ρόντος, ο οποίος είχε ειδική εμπειρία και από την προηγουμένη συμμετοχή του σε οργανώσεις ανθρωπιστικής βοήθειας των Ορθόδοξων Εκκλησιών Αμερικής. Για ένα μεγάλο διάστημα, καθώς υπήρχε άνωθεν εντολή για πλήρη στήριξη των ΜΚΟ, το όλο σύστημα στο ΥΠ.ΕΞ και στην ΥΔΑΣ διαβρώθηκε πλήρως, καθώς αποδυναμώθη­καν σταδιακά ακόμη και οι τυπικοί έλεγχοι που γίνονταν. 

Η ΜΚΟ για τις αποναρκοθετήσεις, για την οποία ασκήθηκαν και οι ποινικές διώξεις ήταν χαρακτηριστική περίπτωση «οργάνωσης» η οποία με τις πλάτες της ελλη­νικής κυβέρνησης απέκτησε πρόσβαση στον ΟΗΕ και στην EE, ενώ με στοχευμένα δημοσιεύματα στην Ελλάδα για τα θύματα από τις νάρκες ευαισθητοποιούσε την κοινή γνώμη και δημιουργούσε άλλοθι για τις σκοτεινές χρηματοδοτήσεις. 

Μηχανισμός ελέγχου 

Το θεσμικό πλαίσιο του ΥΠΕΞ δεν προέβλεπε αυστηρό και ανεξάρτητο μηχανισμό ελέγχου της πορείας εκπλήρωσης του έργου και ανέθετε στις κατά τόπους πρεσβείες να αποστέλλουν μια εισηγητική έκθεση, βάσει της οποίας γίνονταν οι επόμενες πληρωμές. Μια διαδικασία που ποτέ δεν τηρήθηκε, ενώ ακόμη και τα πα­ραστατικά από πολλές χώρες με εγγενείς δυσκολίες (λόγω συνθηκών ή γλώσσας) έφταναν στην ΥΔΑΣ χωρίς καμία επιβε­βαίωση ότι προέρχονταν από τη συγκε­κριμένη χώρα. 

Με τα γνωστά τεχνάσματα και με πλαστά τιμολόγια και αποδείξεις αφενός καλυπτό­ταν ένα μεγάλο μέρος των χρηματοδοτήσεων που απαιτούσαν απόδοση δαπανών, ενώ με υπερτιμολογημένα δελτία και παρα­στατικά διογκωνόταν η συμμετοχή εξ ιδίων πόρων της ΜΚΟ, όταν αυτό ήταν αναγκαίο για συγχρηματοδότηση από το ΥΠΕΞ. Όταν επίσης προβλεπόταν η διανομή προϊόντων επισιτιστικής ή φαρμακευτικής βοήθειας οικοσκευής κ.λ.π., οι υπεύθυνοι των ΜΚΟ φρόντιζαν να μετατρέπονται οι ίδιοι σε προμηθευτές των προϊόντων αυτών, ώστε να καρπώνονται οι εταιρείες που άνηκαν στους ίδιους ή σε αχυρανθρώπους τους το εμπορικό κέρδος των προμηθειών, που ανερχόταν συνολικά σε εκατομμύρια ευρώ. 

Το 2004 ο πρέσβης μας στο Λίβανο Ν. Βαμβουνάκης θέλησε να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι το «έργο» της ελληνικής ΜΚΟ για την αποναρκοθέτηση. Όχι μόνο διαπίστω­σε ότι το έργο αυτό ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, αλλά δυσκολεύτηκε να εντοπίσει έστω την παρουσία μελών της ΜΚΟ στο Λίβανο. Η εισήγησή του ήταν αρνητική για την πλη­ρωμή της επόμενης δόσης στη ΜΚΟ, αλλά οι διαδοχικές αρμόδιες πολιτικές ηγεσίες στο ΥΠ.ΕΞ, και μάλιστα πέραν των υπουργών και οι καθ' ύλιν αρμόδιοι υφυπουργοί τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και της ΝΔ, συνέχι­σαν κανονικά την αποπληρωμή του έργου, παρά το γεγονός ότι ο πρέσβης Ν. Βαμβουνάκης επανήλθε με νέες επιστολές. 

Εδώ και δύο χρόνια υπό την πίεση των αποκαλύψεων, η υπόθεση των ΜΚΟ έχει παραπεμφθεί (από τον τότε υφυπουργό Δ. Δόλη) στη Δικαιοσύνη. Σχεδόν 190 προ­γράμματα που ακόμη είναι ανοιχτά ελέγχο­νται εξαντλητικά από ορκωτούς λογιστές, αλλά η έρευνα θα πρέπει να επεκταθεί σε βάθος δεκαπενταετίας ώστε να καλύψει την αμαρτωλή προηγηθείσα περίοδο μέ­χρι και το 1999, παρά το γεγονός ότι πολλά από τα αρχεία και τα παραστατικά φέρεται να έχουν καταστραφεί… Οι ευθύνες σε αυτή τη σκοτεινή υπόθεση των ΜΚΟ είναι πρωτίστως πολιτικές. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-20-26/2-2014)