Ώρα αλλαγής της ελληνικής τακτικής έναντι της Αλβανίας

• Η Αθήνα είχε επιλέξει, από τις αρχές του 2010, να υποβαθ­μίσει τις διμερείς επαφές και διαβουλεύσεις με τα Τίρανα στο επίπεδο του υπηρεσιακού Γενικού Γραμματέα. Οι υπη­ρεσιακές διαβουλεύσεις, στο επίπεδο αυτό, είναι συνηθι­σμένες μεταξύ των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αφού οι υπουργοί τους συναντώνται τακτικά), αλλά, ειδικά στα Βαλκάνια, μόνο σαν έλλειψη ενδιαφέροντος ή δυσθυμί­ας μπορούν να χαρακτηρισθούν. Δεν δρομολογούν λύσεις και δεν μπορούν να δώσουν διέξοδο, όταν οι εκκρεμότη­τες απαιτούν πολιτική ευθύνη και απόφαση. 

Η ελληνική πλευρά εκτιμά ότι, με τον τρόπο αυτό, αντιδρά στην υπαναχώρηση της Αλβανίας από την κύρωση της Συμφω­νίας για την Οριοθέτηση της Υφαλοκρη­πίδας και των θαλασσίων Ζωνών , κα­θώς και σε ενοχλητικές εκδηλώσεις πα­ρατάξεων που σχετίζονται με τους λεγό­μενους Τσάμηδες. Στην πραγματικότητα η απουσία...
ολοκληρωμένου σχεδίου δεν είναι κάτι που ανησυχεί η προβληματίζει την Αλβανία. 

Γιατί; Η απάντηση είναι απλή: διότι η αλβανική πλευρά (κυβέρνηση και αντι­πολίτευση) θεωρούν ότι η σημερινή Ελ­λάδα είναι αδύναμη και αμήχανη καθώς, κατά τα Τίρανα, δεν έχει τη βούληση και τη δυνατότητα να προχωρήσει στην αντιμετώπιση ορισμένων θεμάτων. 

Στην πραγματικότητα, στις σχέσεις μας δεν επικρατεί η λογική. Επικρατεί η λογική των δημοσίων δηλώσεων και των παρερμηνειών. Επικρατεί ένας αναχρονι­σμός. Η ειδικότητα που άμεσα απαιτείται για την ακριβή διάγνωση των σχέσεων των δυο χωρών είναι αυτή του ψυχανα­λυτή και όχι του διπλωμάτη. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η διπλωματία δεν είναι επίσης μια κατεξοχήν άσκηση ψυχολο­γίας. Δεν πρέπει επίσης να υποτιμηθεί η σημασία και η εμβέλεια επεμβάσεων και παρεμβάσεων στις σχέσεις των Αθηνών με τον αλβανικό παράγοντα τρίτων χώ­ρων όπως της Σερβίας, της Τουρκίας και της Ιταλίας. Αφανώς και εμφανώς. 

Τόσο τα Τίρανα όσο και η Αθήνα «βο­λεύονται», μάλλον, από τη σημερινή κα­τάσταση, αλλά η παράτασή της δεν εξυ­πηρετεί τα συμφέροντα της Ελλάδος, ενώ αποδυναμώνει, συνεχώς, και το γενικότε­ρο ρόλο που φιλοδοξεί να παίξει. Η στασιμότητα που επικρατεί, σήμερα, στις σχέσεις της Ελλάδας με την Αλβανία σε συνδυ­ασμό με την εκκρεμότητα της αναγνώρι­σης της Δημοκρατίας του Κοσσόβου, μπορούν να αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά μιας συνολικής πολιτικής μας στις σχέ­σεις με τους Αλβανούς γείτονες; Τρεις εί­ναι οι αναγκαίες αρχές (ταυτόχρονα και προτεραιότητες) για την ελληνική πολιτική: 

Πρώτον, να διευθετηθούν οριστικά οι εκκρεμότητες με την Αλβανία στο πλαίσιο μιας διαδικασίας αναγνώρισης του Κοσσόβου. 

Δεύτερον, να χαραχθεί μια ολιστική προσέγγιση της Ελλάδας με τους Αλβανούς στις τρεις γειτονικές μας χώρες (την Αλβανία, την ΠΓΔΜ και το Κόσσοβο). 

Τρίτον, η Ελλάδα να εξασφαλίσει, μέ­σω αυτής της διαδικασίας, ικανοποιητική λύση στα θέματα που την ενδιαφέρουν και την απασχολούν. 

Το σημαντικότερο χαρτί που έχει σή­μερα η Ελλάδα στα χεριά της, όχι όμως επ' άπειρον, είναι η αναγνώριση της Δημοκρατίας του Κοσσόβου από τη χώρα μας. Η προτεινόμενη πλατφόρμα περιλαμβάνει και τα ακόλουθα: 

Έναρξη πολιτικού διαλόγου μεταξύ Αθηνών και Πρίστινας με στόχο την εκ­πόνηση αμοιβαία αποδεκτού κειμένου το οποίο θα έχει τη μορφή Συμφωνίας ή Σύμφωνου. Στη συνέχεια, θα υποβληθεί προς κύρωση στην Βουλή των Ελλήνων και την αντίστοιχη Βουλή του Κοσσόβου. 

Εξασφάλιση των συμφερόντων της Ελλάδος σε σχέση με το σύνολο του αλβανικού παράγοντα στις γειτονικές με την Ελλάδα χώρες. 

Εγκατάλειψη, στην πράξη και όχι στα λόγια, από την Αλβανία και ορισμένες Αλβανικές ομάδες και οργανώσεις ενο­χλητικών για την Ελλάδα ζητημάτων που τίθενται μάλιστα με ασυνήθιστη ένταση και τροφοδοτούν, αρνητικά, την κοι­νή γνώμη. 

Αλλαγή στάσης των αλβανικών ΜΜΕ και της ρητορικής ορισμένων Αλβανών πολιτικών κατά της Ελλάδος. 

Ζητήματα που αφορούν στην ελληνι­κή εθνική μειονότητα στην Αλβανία. 

Άρση της εκκρεμότητας για την κύ­ρωση της Συμφωνίας για την Οριοθέτηση της Υφαλοκρηπίδας και των θαλασσί­ων Ζωνών. 

Νομοθετική ρύθμιση από την Ελλάδα της άρσης της «Εμπόλεμης Κατάστασης» με την Αλβανία. Πρόκειται για μια εκκρεμότητα που θα μπορούσε να συνδυα­σθεί με την τροποποίηση ενός άρθρου της Συμφωνίας για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, ώστε, με την κύρωση της από τα κοινοβούλια της Ελλάδας και της Αλ­βανίας, να αίρεται κάθε παρερμηνεία σε σχέση με τα χερσαία και θαλάσσια σύνο­ρα μεταξύ των δυο συμμαχικών χωρών. 

Είναι αυτονόητο ότι, μέσα από τη δια­δικασία αυτή, η Ελλάδα θα φροντίσει να προστατεύει και να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της. Ο θεμελιώδης κανόνας της διαπραγμάτευσης αυτής θα είναι «τίποτε δεν θεωρείται συμφωνημένο, αν δεν υπάρξει γενική συμφωνία» ή «δεν υπάρ­χει μερική συμφωνία, χωρίς συνολική συμφωνία». 

Η αναπόφευκτη, «αύριο», αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου από την Ελλάδα πρέπει να αποτελέσει μια διαδι­κασία, που θα ξεκινήσει σήμερα. Δεν εί­ναι κάτι που θα συμβεί με αυτοματισμούς. Επίσης, καλόν είναι η Ελλάδα να δει λί­γο και τα δικά της συμφέροντα εκτός του πλαισίου που ορίζει (ή μας λέγει ότι ορί­ζει) το Βελιγράδι. Η Σερβία είναι σε θέση -και το πράττει ήδη πίσω από τις κλειστές πόρτες στις Βρυξέλλες-να προασπίσει και να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα σε σχέση με την Αλβανία και το Κόσσοβο. Κα­λές οι διαχρονικά ετεροβαρείς φίλιες, αλ­λά προτιμότερη η διασφάλιση των συμφερόντων μας. 

Η Ελλάδα δεν έχει πει ότι δεν θα ανα­γνωρίσει ποτέ την ανεξαρτησία του Κοσσόβου. Το Κόσσοβο είναι ανεξάρτητο κρά­τος και αυτό δεν αλλάζει. Όλοι γνωρίζου­με ότι το κράτος του Κοσσόβου υπάρχει και θα υπάρχει. Αυτό το γνωρίζει η Ελλάδα, το γνωρίζουν και άλλοι. Το γνωρίζει και η Σερβία. 

Είναι βέβαιο ότι ανασταλτικό ρολό στην ελληνική πολιτική και στην τόνω­ση της αρνητικής προδιάθεσης της ελλη­νικής κοινής γνώμης έχουν παίξει, τα τελευταία χρόνια, οι θέσεις των αλβανικών μέσων ενημέρωσης στα Τίρανα. Δεν βοη­θούν την αναγκαία στήριξη μιας προσέγ­γισης της Ελλάδας με την Πρίστινα ούτε και στην αναγνώριση του Κοσσόβου. Όπως καθόλου δεν βοηθούν επίσης δηλώσεις και πράξης ορισμένων Αλβανών πολιτικών και συγκεκριμένων ομάδων. 

Σημειώνω ότι το Ελληνο-Αλβανικό Σύμφωνο Φιλίας, Συνεργασίας, Καλής Γειτονίας και Ασφάλειας, που υπεγράφη στις 21 Μαρτίου 1996, στα Τίρανα και τέ­θηκε σε ισχύ στις 9 Μαρτίου 1998, έχει εικοσαετή διάρκεια και συνεπώς, καταλη­κτική ημερομηνία. Σύμφωνα με το Άρθρο 20 παρ.2 ,η ισχύς του ανανεώνεται αυτό­ματα για μια νέα πενταετία, εκτός εάν ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη γνωστοποιήσει, γραπτώς, στο άλλο την απόφαση του να τη καταγγείλει, ένα τουλάχιστον χρόνο πριν από οι λήξη της αντίστοιχης περιό­δου. Καλόν θα ήταν τόσο η Ελλάδα, όσο και η Αλβανία, να επαναλάβουν τις διμερείς διαβουλεύσεις επί τη βάσει του Άρθρου 17, που είχαν δρομολογηθεί τον Σεπτέμβριο του 2004, ώστε να μη βρεθούν ενώπιον αναπάντεχων εκπλήξεων. 

Τις απόψεις μου αυτές έχω ήδη εκθέ­σει, πριν από ένα χρόνο, οε σύσκεψη της πολιτικής και υπηρεσιακής ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών και, επίσης, με διαφορετική μορφή, σε άρθρα μου στην «Α&Δ», στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Με­ταρρύθμιση» και στις εφημερίδες Κοha Νtitore Πρίστινας και Gkazeta Skipitare Τιράνων. 

Του πρέσβη ε.τ. Αλέξανδρου Μαλλιά, ειδικού σύμβουλου του ΕΛΙΑΜΕΠ 

(ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ-05/4/2012)