ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΠΑΝΕ ΜΑΖΙ;

Τα στρατηγικά πλεονεκτήματα για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας. 

ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ 

Ήδη από την προ Μνημονίου εποχή είχαν αρχίσει να προβάλλονται οι έννοιες της ανταγω­νιστικότητας της οικονομίας και της ανά­πτυξης, όπως και η σύνδεσή τους με το βιοτικό επίπεδο των πολιτών ενός κράτους. Στην περίπτωση της Ελλά­δας η ανταγωνιστικότητα και η ανάπτυξη εξακο­λουθούν να αναφέρο­νται εκτενώς άλλοτε ως συνέπεια, άλλοτε ως αιτία κι άλλοτε ως η λύση της οικονομικής κρίσης που μαστίζει τη χώρα εδώ και έξι χρόνια. 

Κατά πόσο όμως βρίσκονται οι δύο αυτές έννοιες σε συνάρτηση με το Μνημόνιο και την κρίση που ζούμε;...
Σε ποιο βαθμό αποτελούν λύσεις; Κατά πόσο είναι εφικτές στην Ελλάδα και με ποιον τρόπο; Είναι σαφές ότι συζητούμε για τρεις διαφορετικές διαστάσεις που επηρεά­ζουν άμεσα την οικονομία, κατά συνέπεια τη ζωή και τη βιωσιμότητα του κράτους. 

Με τον όρο ανάπτυξη -και εν προκειμένω κρατική ανάπτυξη- εννοούμε όλες αυτές τις δράσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση των υποδομών και στην άνοδο του οικονομικού δείκτη ενός κράτους, με αποτέλεσμα τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών του. Οι δράσεις αυτές αφορούν σε έργα υποδομών, εμπορικές συμβάσεις, επενδυτικά προγράμματα που αποσκοπούν στη δημιουργία υποδομών, όπως είναι ο τουρισμός, αλλά και γενικότερα σχετίζονται με όλες εκείνες τις κινήσεις στις οποίες μπορεί να προβεί η κρατική μηχανή προκειμένου μια περιοχή, π.χ., να αναβαθμιστεί ώστε να αποτελέσει πόλο έλξης εμπορίου, επιχειρήσεων και προσφοράς εργασίας. 

Με τον όρο ανταγωνιστικότητα αναφερόμαστε στην οικονομική δυναμική ενός κράτους σε σχέση με την παγκόσμια αγορά και την εγγενή οικονομική κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή. Η Ελλάδα κατά την προ Μνημονίου εποχή, αν και παρουσίαζε χαμηλότερο δείκτη σε σχέση με τον λοιπό «αναπτυγμένο κόσμο» και την εγγύς περιοχή της, παρουσίαζε τοπική οικονομική δύναμη λόγω της ασφάλειας σε σχέση με το έγκλημα και την τρομοκρατία, αλλά εξαιτίας και της παροχής υπηρεσιών (οδικό δίκτυο, λιμενικές - αεροπορικές εγκαταστάσεις, γενικότερες υποδομές). Η ανταγωνιστικότητα, λοιπόν, και η ανάπτυξη πράγματι συνδέονται άμεσα - ειδικότερα σε ό,τι αφορά στη θέση ενός κράτους στην παγκόσμια οικονομική και εμπορική δραστηριότητα. Η σύνδεση, περαιτέρω, αφορά στις εξαγωγές αλλά και στην προσφορά και δυνατότητα χρήσης υποδομών, πάντα σε σχέση με άλλα κράτη και γηγενείς ή - ξένες επιχειρήσεις - επενδυτικούς ομίλους. 

Το Μνημόνιο, η τρίτη διάσταση σε αυτή τη φαινομενικά αλλόκοτη εξίσωση, αποτελεί έναν ξεχωριστό παράγοντα, που σχετίζεται όμως άμεσα με τις δύο άλλες έννοιες αλλά και τις επηρεάζει. Το Μνημόνιο αποτελεί τριτογενή παράγοντα, μια κατάσταση στην οποία βρίσκεται ένα κράτος όταν έχει αποτύχει οικονομικά και βρίσκεται σ' ένα ειδικό καθεστώς προκειμένου είτε να επανέλθει στην προγενέστερη κατάσταση είτε να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις νέες απαιτήσεις που του έχουν τεθεί βάσει των ειδικών συνθηκών που βιώνει. Για να γίνει κατανοητή η κατάσταση αυτή σε σχέση με την Ελλάδα, η αδυναμία της να εκπληρώσει τις δανειακές υποχρεώσεις που είχε αναλάβει στο παρελθόν οδήγησε τις ελληνικές κυβερνήσεις στο να συνάψουν δά­νειο με το ΔΝΤ, δηλαδή να κάνουν μεταφορά των συνολικών χρεών τους σε μία «κάρτα», όπως θα αναφερόταν στην περίπτωση ενός ιδιώτη. Η «κάρτα» αυτή -το Μνημόνιο- απο­σκοπεί στο να αποπληρωθούν όλα τα δάνεια που ο δανειστής είχε παραχωρήσει μέχρι τη στιγμή που συντάχθηκε η συμφωνία με τον δανειζόμενο, ο οποίος και αναλαμβάνει επι­πλέον την αποπληρωμή των δανείων αυτών σε αυστηρά ορισμένα χρονικά διαστήματα. 

Η κατάσταση που έφερε την Ελλάδα στο Μνημόνιο -και την κρατάει εντός του- οφείλεται στην έλλειψη ή την αστοχία της οικονομικής πολιτικής. Έχει συνεπώς να κά­νει άμεσα με την αστοχία και στην αναπτυ­ξιακή πολιτική και την ανταγωνιστικότητα. Το Μνημόνιο καθαυτό δεν συσχετίζεται με καμία άλλη έννοια, αποτελεί από μόνο του «ειδική κατάσταση», γι΄ αυτό και η Ελλάδα καλείται να λύσει μία και μόνο πτυχή του θέματος, που δεν είναι παρά η αποπληρωμή των χρεών! Ως εκ τούτου, ούτε ασχολείται ούτε αναφέρεται σε οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, καθιστώντας το θέμα της ανάπτυ­ξης και της ανταγωνιστικότητας αυτόνομο. 

Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρη η ανάγκη θεσμο­θέτησης μιας πάγιας αναπτυξιακής πολι­τικής με σαφείς στόχους η οποία θα απο­σκοπεί και θα κινείται στο πλαίσιο της αντα­γωνιστικότητας, σε συνάρτηση με τις ξένες αγορές και σε γραμμές που θα αποβλέπουν στην άνοδο του οικονομικού δείκτη. Κάτι τέτοιο θα προσφέρει στην ενίσχυση της οι­κονομίας και στην επίτευξη ανταγωνιστικό­τητας σε σχέση με το τοπικό, περιφερειακό αλλά και διεθνές γίγνεσθαι. Μια πολιτική που θα αποσκοπεί στην άνοδο του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος πρέπει να κινείται ανεξάρτητα από τα οποιαδήποτε Μνημόνια, καθώς τα τελευταία αποβλέπουν αποκλει­στικά στην κάλυψη των προηγούμενων δα­νειακών απαιτήσεων και όχι στην οποιαδή­ποτε αναπτυξιακή ή άλλη πολιτική. 

Τα «δυνατά χαρτιά» 

Το θέμα είναι κατά πόσο πληροί τις προϋ­ποθέσεις η Ελληνική Δημοκρατία προκειμέ­νου να εκπονηθούν μακρόπνοα αναπτυξια­κά προγράμματα και σε τι βαθμό. Προκειμέ­νου να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, καθώς και ο βασικός, δηλαδή αυτός της εξόδου της χώρας από το Μνημόνιο, η αναπτυξιακή πολιτική θα μπορούσε να κατηγοριοποιηθεί στους εξής τομείς, με στόχο την άνοδο των οικονομικών δεικτών και την υπερκάλυψη των δανειακών απαιτήσεων: 

• Εκμετάλλευση γεωστρατηγικής θέσης: Η θέση της Ελλάδας είναι κομβική στην ευ­ρύτερη περιοχή. Από μόνη της η χώρα δεν αποτελεί μόνο σημείο σύνδεσης Ανατολής και Δύσης, αλλά είναι και μείζονος σημασίας όσον αφορά στην είσοδο στις αγορές της Κε­ντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Τα λιμάνια της Βόρειας Ελλάδας αποτελούν διαχρονικά βασικούς εμπορικούς πυλώνες μεταφοράς των προϊόντων των Βαλκανίων μέχρι και την Τσεχία, ιδιαίτερα, μάλιστα, λόγω της ανυπαρξίας άλλων βαθέων λιμένων πλην της Κωνσταντινούπολης στα ανατολικά και της Τεργέστης στα βορειοδυτικά. Μόνο τυχαίο δεν είναι, άλλωστε, το ενδιαφέρον της Κίνας για το λιμάνι του Πειραιά ως πύλη εξαγωγής των προϊόντων της προς Βορρά. 

• Ενεργειακή πολιτική: Στόχος της χώρας είναι να καταστεί ενεργειακός κόμβος και προμηθευτής ενέργειας πράγμα εφικτό. Πέραν της αιολικής και ηλιακής ενέργειας διαθέτουμε άνω των 54 ηφαιστείων και άλ­λες πηγές γεωθερμικής ενέργειας καθώς και αναρίθμητες περιοχές όπου θα μπορούσαν να τοποθετηθούν υδροτουρμπίνες προκει­μένου να εκμεταλλευτούμε τα θαλάσσια ρεύ­ματα. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν ο μεγάλος αριθμός από ποτάμια για την παρα­γωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας καθώς και τα πλούσια κοιτάσματα ουρανίου στη Θράκη για την παραγωγή πυρηνικής. Σχετικά δε με την καθιέρωση της Ελλάδας ως ενεργειακού κόμβου, πέραν των ρωσικών αγωγών και της θέσης της σε σχέση με την Ιταλία και την Ανα­τολική Ευρώπη, θα πρέπει να συμπεριλάβου­με τα ισραηλινά και κυπριακά αποθέματα, καθώς και τις δυνατότητες εξαγωγής ιρανι­κού και λιβυκού πετρελαίου. Υπενθυμίζουμε δε τις τεράστιες οικονομικές προοπτικές που δίνει στη χώρα η εκμετάλλευση των πλουτο­παραγωγικών πηγών πετρελαίου και φυσι­κού αερίου στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης. 

• Ορυκτός πλούτος και εργοστασιακή πα­ραγωγή: Η χώρα διαθέτει μεγάλα κοιτάσμα­τα ορυκτού πλούτου, που καλύπτουν όλο το φάσμα των εργοστασιακών αναγκών, συμπεριλαμβανομένων των κοιτασμάτων τσιμέντου και λιγνίτη, τα οποία επαρκούν για την κάλυψη των αναγκών της Κίνας ή της Βραζιλίας. Το νικέλιο σίδηρο είναι μια ακόμα πτυχή - σημειωτέον ότι το ακατέρ­γαστο νικέλιο είναι η σκληρότερη μορφή σιδήρου που μπορεί να βρεθεί και αποτελεί κύρια πηγή στρατιωτικών εργασιών, με χα­ρακτηριστικότερο παράδειγμα την Τουρκία. Ενδεικτικά, δε, τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, κά­ποτε τα δεύτερα μεγαλύτερα στη Μεσόγειο, θα μπορούσαν να αποτελέσουν και πάλι βα­σικό πόλο ανάπτυξης. 

• Τουριστική βιομηχανία και γεωργική ανάπτυξη: Τα καπνά και το βαμβάκι, μαζί με άλλα γεωργικά προϊόντα, αποτελούν μονα­δικά για τα δεδομένα της ευρωπαϊκής αγροκτηνοτροφίας προϊόντα. Πολλά υποσχόμενα είναι δύο ακόμα κατεξοχήν ελληνικά γεωρ­γικά προϊόντα, που αποτέλεσαν σημαντι­κούς πόρους εξαγωγής και στο παρελθόν, η σταφίδα και το καλαμπόκι. Κι ας μην ξεχνάμε τη «βαριά βιομηχανία» μας τον τουρισμό, που παρά τα «χτυπήματα» ανθεί. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-31/07-06/08/2015)