ΑΓΡΙΕΥΕΙ Ο ΠΟΥΤΙΝ

■ Βάζει φρένο στον οθωμανικό επεκτατισμό του «σουλτάνου».

■ Η «no man’s land» στα νότια σύνορα της Τουρκίας ίσως εντάσσεται στο μεγάλο «κόλπο» να διεκδικήσει προγεφυρώματα μέχρι το Χαλέπι προκειμένου να σταθεροποιηθεί η Συρία και να αντιμετωπιστούν οι τζιχαντιστές. 

ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΣΛΑ 

Άστραψε και βρόντηξε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, διαπιστώνοντας ότι ο σχεδιασμός της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή εμπεριέχει στοιχεία... Οθωμα­νικής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με όσα διέρρευσαν και δημοσιεύτηκαν στην εφη­μερίδα Moscow Times, ο Ρώσος πρόεδρος, έχοντας απέναντί του τον Τούρκο πρέσβη στη Μόσχα, Ουμίτ Γιαρντίμ, κατηγόρησε τον Ταγίπ Ερντογάν ότι με πρόφαση τον πόλεμο κατά του ISIS επιτίθεται στη Συρία, βομβαρδίζοντας θέσεις του κυβερνητικού στρατού. Δεν ήταν η πρώτη φορά, σύμφω­να με το ρεπορτάζ της εφημερίδας, που ο Πούτιν εξερράγη και, παραμερίζοντας τη διπλωματική γλώσσα, αποκάλεσε τον Ερντογάν «δικτάτορα», απειλώντας τον πως «δεν θα ξέρει πού να κρυφτεί»! 

Ο Ρώσος πρόεδρος ζήτησε από τον Τούρκο διπλωμάτη να μεταφέρει στον Ερντογάν να σταματήσει... τα παιχνίδια στη Συρία και τις επιθέσεις κατά του συριακού στρατού με την πρόφαση των επιχειρή­σεων εκκαθάρισης των ανταρτών του ISIS, ειδάλλως θα μετατρέψει την περιοχή «σε ένα μεγάλο Στάλινγκραντ». «Πείτε στον δι­κτάτορα πρόεδρό σας πως μπορεί να πάει στην κόλαση με τους τρομοκράτες του ISIS και τους Σαουδάραβες συμμάχους σας, που συμπεριφέρονται σαν τον Χίτλερ» ήταν, κατά την εφημερίδα, μια από τις αποστρο­φές του Ρώσου προέδρου. 

Η εκρηκτική παρέμβαση Πούτιν έχει σα­φώς αποδέκτη την Άγκυρα, αλλά εμμέσως και τη Δύση, που επιδιώκει να εγκλωβίσει τη Ρωσία σε μια πολυεπίπεδη αντιπαράθεση. Η πολυετής αναταραχή στη Συρία, με στόχο το καθεστώς Άσαντ, έχει προκαλέσει την οργή της Μόσχας, αφού είναι αντι­ληπτό ότι οι Δυτικοί, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο, προσπαθούν να της «αφαιρέσουν» έναν σημαντικό σύμμαχο στη Με­σόγειο και τη Μέση Ανατολή. Η εμπλοκή της Τουρκίας στο συριακό μέτωπο έρχεται να περιπλέξει τα πράγματα, τη στιγμή που σε πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία τους Πούτιν και Ερντογάν είχαν συμφω­νήσει στην τήρηση ψύχραιμης στάσης απ' όλους. 

Παλιά της τέχνη... 

Για μια ακόμη φορά στη σύγχρονη ιστο­ρία της η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πειρασμό της στρατιωτικής επέμ­βασης στη Συρία. Το πρόσχημα είναι η αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), αλλά οι βαθύτεροι στόχοι αφορούν στην ανατροπή του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, στην αποδυνάμωση των Κούρδων της Συρίας, που είναι συγγενείς ιδεολογικά με το ΡΚΚ, και -γιατί όχι;- στην ανάκτηση εδαφών από τα «ένδοξα» χρόνια της Οθω­μανικής Αυτοκρατορίας. 

Η Τουρκία, εξάλλου, και μόνο με την απειλή επίθεσης στη Συρία είχε κατορθώ­σει στο παρελθόν να αποσπάσει ακόμη και εδαφικά οφέλη. Και το ίδιο ακριβώς προσπαθεί και τώρα να κάνει. Στο πλαί­σιο αυτό, εκβιάζει την πραγματοποίηση βομβαρδισμών εις βάρος του καθεστώτος Ασαντ κλείνοντας διαδρόμους ανεφοδια­σμού και στήριξης του ISIS, που σημειωτέον ότι μέχρι τώρα λειτουργούσαν υπό την αιγίδα των τουρκικών Αρχών. Συμπιέ­ζοντας δε τις ένοπλες κουρδικές ομάδες του YPG (Μονάδες Προστασίες Κούρ­δων), αποτρέπει μια ιδιαίτερα επικίνδυνη συμμαχία με το ΡΚΚ. Και αυτή τη φορά εκ του ασφαλούς και με αεροπορικούς βομ­βαρδισμούς επιχειρεί να επιτύχει εδαφικά οφέλη, παρόλο που είναι γνωστό ότι μόνο από αέρος είναι μάλλον απίθανο να μπο­ρέσει να εξουδετερώσει τόσο το συριακό καθεστώς όσο και τον κουρδικό παράγο­ντα. 

Αμέσως μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης -η συνθήκη ειρήνης που έθεσε τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας και υπεγράφη στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μικρασιατική εκστρατεία και συμμετείχαν στη Συνθήκη των Σεβρών, συμπεριλαμβανομένης της ΕΣΣΔ- και την ίδρυση της Τουρκικής Δη­μοκρατίας, η Άγκυρα άρχισε να σχεδιάζει την υπονόμευσή της και την ανάκτηση εδαφών, με βασικό όπλο την ύπαρξη μου­σουλμανικών μειονοτήτων σε περιοχές της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 

Πρώτο στο στόχαστρό της βρέθηκε το Σαντζάκι της Αλεξανδρέτ­τας, που είχε αποκτήσει ει­δικό καθεστώς αυτονομίας από το 1921 και τελούσε υπό την προστασία της Γαλλίας. Υιοθετώντας τον γνωστό ρόλο του «επιτή­δειου ουδέτερου» και με πρόσχημα τη σύμπραξη για την αντιμετώπιση της ναζιστικής απειλής στην Ευρώ­πη, κατόρθωσε να πείσει τη Γαλλία για την προσάρ­τηση της Αλεξανδρέττας, επιστρατεύοντας ως μοχλό πίεσης την τουρκική μειο­νότητα. Ο Κεμάλ Ατατούρκ είχε σπεύσει, μάλιστα, στα σύνορα, απειλώντας να ει­σβάλει στη Συρία, κι έτσι, διοργανώνοντας ένα αδια­φανές και νόθο δημοψήφι­σμα, το Σαντζάκι της Αλεξανδρέττας πέ­ρασε εντέλει στην τουρκική κυριαρχία. 

Δεν είναι δε τυχαίο ότι στο πρώτο τμήμα εδάφους που ανέκτησε η γείτων μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας -ακολούθησε η εισβολή και κατοχή της μισής Κύπρου- διόρισε ως διοικητή το ίδιο πρόσωπο που είχε αναλάβει τον διωγ­μό των Εβραίων της Ανατολικής Θράκης. Εφαρμόζοντας πολιτική εθνοκάθαρσης, μέσα στους πρώτους μήνες από την επιβο­λή της τουρκικής κυριαρχίας στην Αλεξανδρέττα σχεδόν πενήντα χιλιάδες πολίτες Αρμένιοι, Έλληνες, αλεβίτες και Άραβες κατέφυγαν στη Συρία και τον Λίβανο. Οι σχέσεις της Δαμασκού με την Άγκυρα συ­νέχισαν να είναι τεταμένες. 

Η Συρία ποτέ δεν ξέχασε την Αλεξανδρέττα, το 1950, ωστόσο, η Τουρκία πρό­βαλε αξιώσεις και για το Χαλέπι. Όταν η Δαμασκός περνούσε το 1957 στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, η Τουρ­κία συζητούσε και προσπαθούσε να πείσει τους Συμμάχους για την ανάγκη στρατιω­τικής επιχείρησης προκειμένου να εγκατα­σταθεί στη Συρία ένα πιο φιλικό προς τη Δύση καθεστώς. Αλλά οι Αμερικανοί είχαν απορρίψει το σχέδιο αυτό, φοβούμενοι ότι θα προκαλούσε την έντονη αντίδραση των άλλων αραβικών κρατών. 

Τη δεκαετία του 1980 ξέσπασαν όμως οι αντιπαραθέσεις για τα νερά του Ευφράτη. Στην κλιμάκωση της έντασης καθοριστικό ρόλο είχε διαδραματίσει η υποστήριξη που προσέφερε στο ΡΚΚ και στον Αμπντουλάχ Οτσαλάν ο τότε πρόε­δρος Χαφέζ αλ Ασαντ, πα­τέρας του σημερινού προέ­δρου της Συρίας. Το καθε­στώς Άσαντ είχε προσφέ­ρει στους Κούρδους του ΡΚΚ στρατόπεδα, οπλισμό, δυνατότητες εκπαίδευσης και είχε επιτρέψει, μάλιστα, στον Οτσαλάν να εγκατα­σταθεί στο συριακό έδαφος. Το 1998 η Τουρκία απείλησε με πόλεμο τη Συρία και ο Άσαντ υποχρεώθηκε να ζη­τήσει από τον Οτσαλάν να εγκαταλείψει τη χώρα. Έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια για τον Κούρδο ηγέτη, που μετά τη γνωστή σχεδόν πεντάμη­νη περιπλάνησή του, κατέληξε στην ελλη­νική πρεσβεία του Ναϊρόμπι κι από κει στις τουρκικές φυλακές του Ιμραλί... 

Τα νέα πλάνα 

Η «no man's land» στα νότια σύνορα της Τουρκίας ίσως εντάσσεται στο νέο μεγάλο «κόλπο» της γείτονος για να διεκδικήσει εδαφικά προγεφυρώματα μέχρι το Χαλέπι προκειμένου να σταθεροποιηθεί η Συρία και να αντιμετωπιστούν οι τζιχαντιστές. Αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα τις συνέπειες της παρούσας εμπλοκής της Τουρκίας αλλά και της ζώνης ασφαλείας που δημιουργείται με επίσημη αιτιολογία την ανάσχεση του προσφυγικού ρεύματος και τη διακο­πή των γραμμών ανεφοδιασμού του ISIS. 

Όλα όσα συμβαίνουν σήμερα όμως κάθε άλλο παρά σε σταθεροποίηση οδηγούν. Και ο πρώτος που θα εισπράξει τις συνέ­πειες από μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση της κρίσης δεν θα είναι άλλος από την ίδια την Άγκυρα. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-07/08-21/08/15)