ΦΑΚΕΛΛΟΣ Σκόπια (ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ). Ήρωες και προδότες στα σύνορα της προδοσίας

• Το πρόσωπα που επί τρείς δεκαετίες διαδραμάτισαν αρνητικό, θετικό αλλά και σκοτεινό ρόλο στο θέμα των Σκοπίων, τις ραδιουργίες και τα βρώμικα σχέδια των Αμερικανών αλλά και τα εγκληματικά λάθη της Αθήνας.

• Ο Στίβεν Λάλας, η Βιργινία Τσουδερού και o γιός τού στρατηγού Ντερτιλή.

Από τον Γιάννη Κολοζώφ

Η Βιργινία Τσουδερού ήταν μία πολιτικός με φυλακισμένο το πάθος της για την Ελλάδα, αλλά ως υφυπουργός Εξωτερικών, την ταραγμένη περίοδο Μητσοτάκη, ταύτισε δυστυχώς το όνομά της με το μεγαλύτερο φιάσκο που σημειώθηκε ποτέ στην ΕΥΠ και μάλιστα με φόντο το ακανθώδες ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων, που τότε πήρε σάρκα και οστά και που στην πορεία έγινε η αφορμή για να ρίξει την κυβέρνηση ο αμετανόητος Μεσσήνιος Σαμαράς. Η Βιργινία Τσουδερού, που απεβίωσε στα 94 χρόνια, «έδωσε» κατά λάθος «πακέτο» στην Ουάσινγκτον τον Ελληνοαμερικανό πράκτορα Στίβεν Λάλας, που εξαιτίας της παρέμεινε έγκλειστος για δώδεκα χρόνια στις αμερικανικές φυλακές, μέχρι τον Νοέμβριο του 2007, οπότε και απελάθηκε στην Αθήνα. Έκτοτε ζει στο περιθώριο, στη Χρυσούπολη Καβάλας.

Από τον Απρίλιο του 1993, την Τσουδερού βάρυνε το γε­γονός ότι άθελά της «κάρφωσε» τον Στίβεν Λάλας σε μία συνομιλία της με τον τότε πρέσβη μας στις ΗΠΑ, Χρήστο Ζαχαράκη, για μία άγνωστη πτυχή τού θέματος των Σκο­πίων, την οποία γνώριζαν μόνον οι Αμερικανοί. Η ίδια έδωσε εντολή να γίνει διάβημα, κάνοντας μνεία ενός άκρως απορρήτου εγγράφου που είχε σταλεί από τον πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα, Μάικλ Σωτήρχο, προς την Ουάσινγκτον!

Προβοκάτσια αίματος στα σύνορα από τους Γιάνκηδες

Οι Αμερικανοί -με βάση το αποκαλυπτικό έγγραφο- σχεδίαζαν αιματηρή προβοκάτσια στα σύνορα με τα Σκόπια, ανάλογη με εκείνη που έπραξαν το 1994 οι αγνοί πατριώ­τες της ΜΑΒΗ (Μέτωπο Απελευθερώσεως Βορείου Ηπεί­ρου) , σκοτώνοντας δύο Αλβανούς στρατιωτικούς στο αλ­βανικό φυλάκιο της Επισκοπής, ως αντίποινα για τις διώ­ξεις Μπερίσα στον εκεί Ελληνισμό. Μόνον που στην περί­πτωση των Σκοπίων η πλάστιγγα θα έγερνε υπέρ τους για να φανούν ως οι κυνηγημένοι και δολο­φονημένοι από τους «κακούς» Έλληνες. Στό­χος των ΗΠΑ, να κάνουν στη συνέχεια προ­τεκτοράτο τους τα Σκόπια, κάτι που πέτυχαν στη συνέχεια και πολλά χρόνια μετά με την ανακήρυξη του Κοσσυφοπεδίου ως ανεξάρ­τητο κράτος. Τα αμερικανικά επεκτατικά σχέδια είχαν ήδη ξεκινήσει με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991. Τότε άνοιξε επί τούτου και ο «ασκός του Αιόλου» στη χερσόνησο του Αίμου, με έντονο μάλιστα ελληνικό ενδιαφέρον, αφού στα βόρεια της χώρας σχηματίστηκε ένα κρατίδιο που αυτοαποκαλούνταν «Δημοκρατία της Μακεδονί­ας».

Ο φλογερός πατριώτης Στίβεν Λάλας, έμελλε να προδοθεί εκ των έσω ...

Ο ταξίαρχος της ΕΥΠ, Αναξαγόρας Σπιτάς, που πλέον δεν ζει και ο οποίος υπηρετούσε στη Δι­εύθυνση Κατασκοπείας, ήταν ο κύριος «χειριστής» τού Στίβεν Λάλας εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης και ο άνθρωπος που έχει χρεωθεί παρασκηνιακά τη μετέπειτα αναφερόμενη «προδοσία» και τη σύλληψη -από τις αμερικανικές αρχές τον Απρίλιο του 1993- του Ελληνοαμερικανού υπαλλήλου της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα. Ένα μέρος της θητείας του ο Λάλας υπηρέ­τησε στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη, όπου προ­σεγγίστηκε για πρώτη φορά από Έλληνες «πατριώτες», όπως τους χαρακτήρισε, στελέχη του ελληνικού προξε­νείου στη Σμύρνη. Ο Λάλας υπηρετούσε στο Τμήμα Επι­κοινωνιών και παρέδωσε συνολικά 50 απόρρητα έγγρα­φα αλλά και ονόματα Αμερικανών πρακτόρων. Την περίο­δο 1984-1985 υπηρέτησε στο Βελιγράδι και το 1985 με­τατέθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου διέμενε ως και το 1989.

Ο μεγαλύτερος Έλληνας «κατάσκοπος»

Θεωρούνταν ο μεγαλύτερος Έλληνας «κατάσκοπος», το κύριο κλειδί τής ελληνικής μυστικής διπλωματίας. Έδι­νε συνεχώς απόρρητα στοιχεία στις ελληνικές αρ­χές. Εκείνη την περίοδο, «σύνδεσμος» του Λάλας με την ΕΥΠ ήταν ένας αντισυνταγματάρχης, ο οποίος συναντούσε τον Ελληνοαμερικανό κατάσκοπο στην περι­οχή τής Καβάλας, όπου υπήρ­χε κλιμάκιο της ΕΥΠ. Ο Λάλας ταξίδευε συχνά από την Κωνσταντινούπολη στη Χρυσούπολη Καβάλας για να δει την οικογένειά του, μεταφέροντας παράλληλα στον αξιωματικό τής ΕΥΠ, απόρρητα στοιχεία. Ο «χειριστής» τού Λάλας εκείνη την περίοδο μετατέθηκε αργότερα στο Πολεμικό Μουσείο, απ' όπου και αποστρατεύθηκε.

Ο «πληροφοριοδότης» και ο «σύνδεσμος»

Το 1989 ο Λάλας μετατέθηκε για λίγο στην Ταϊβάν και τον Δεκέμβριο του 1990 τοποθετήθηκε στη Μονάδα Επικοινωνίας Προγραμμάτων (ΜΕΠ) της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα. Ο Λάλας άρχισε να παραδίδει πάλι στις ελληνικές αρχές απόρρητα σήματα μεταξύ πρεσβείας ΗΠΑ και αμερικανικών υπηρεσιών -κυρί­ως του υπουργείου Εξωτερικών- στην Ουάσινγκτον. «Σύνδεσμος» της ΕΥΠ με τον Στίβ Λάλας ορίστηκε τότε ο Αναξαγόρας Σπιτάς. Ο ταγματάρχης που καταγόταν από το Ρέθυμνο διατηρούσε -σύμφωνα με πρώην συναδέλφους του- στε­νές σχέσεις με το περιβάλλον του τότε πρωθυπουργού, κ. Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Θεωρούνταν έμπειρος αξιωματικός και διορίστηκε προϊστάμενος της Α’ Διεύθυνσης Κατασκοπείας και Συλλογής Πληροφοριών τής ΕΥΠ. Κύρια αποστολή του ο χειρισμός του «υπερπολύτιμου» Στίβεν Λάλας. Ο Αναξαγόρας Σπιτάς ήταν ο μυστηριώδης «ταγματάρχης» τον οποίο αξιωματικοί τού FBI μνημόνευαν ως «σύνδεσμο» με τον Λάλας, χωρίς όμως ποτέ να αποκαλύπτουν το όνομά του. Ο Λάλας, όπως πρόεκυψε από την έρευνα των Αμερικανών, τη διετία 1991-1993, έδωσε συνολικά 240 απόρρητα έγγραφα στην ελληνική πλευρά.

Το μοιραίο λάθος

«Η μοιραία στιγμή για τη δράση του ήλ­θε στις 26 Φεβρουάριου 1993. Η τότε υφυπουργός Εξωτερικών, Βιργινία Τσουδερού, ενημέρωσε τον τότε πρέ­σβη μας στις ΗΠΑ, κ. Χρήστο Ζαχαράκη, για μία άγνωστη πτυχή τού θέματος των Σκοπιών, την οποία γνώριζαν μόνον, οι Αμερικανοί. Είχαν συντάξει μάλιστα σχετικό υπεραπόρρητο έγγραφο, που είχε σταλεί από την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα στην Ουάσινγκτον. Τότε εί­ναι που αρχίζει και το κατασκοπευτικό θρίλερ. Ο Αμερικανός αξιωματούχος Ντέιβιντ Ράνσομ άρχισε να αντιλαμβά­νεται ότι κάτι συμβαίνει στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα και ανέθεσε στον Τζον Κουατρόκι, αξιωματικό του FBI, να διερευνήσει την υπόθεση. Ο Κουατρόκι ήλθε στην Ελλάδα στις 23 Μαρτίου 1993 και εστίασε αμέσως το ενδιαφέρον του σε επτά υπαλλήλους της πρεσβεί­ας, οι οποίοι είχαν τη δυνατότητα εισό­δου στη Μονάδα Επικοινωνίας Προ­γραμμάτων (ΜΕΠ) και πρόσβαση στα απόρρητα έγγραφα. Σε αυτόν τον χώρο τοποθετήθηκαν από το FBI οι κάμερες που «έπιασαν» τελικά τις κινήσεις του Λάλας και τεκ­μηρίωσαν την κλοπή στοιχείων.

Στις 28 Απριλίου 1993, κλή­θηκε από την υπηρεσία του να ταξιδέψει στη Βιρτζίνια για να ενημε­ρωθεί τάχα για ένα σημαντικό θέμα που σχε­τίζεται με τρο­μοκρατικές ορ­γανώσεις. Μό­λις κατέβηκε από το αερο­πλάνο συνελήφθη. Στελέχη της ΕΥΠ υποστηρίζουν σήμερα ότι «οι πληροφορίες του Λάλας διοχετεύονταν άκρι­τα σε στελέχη της κυβέρνησης Μητσοτάκη, με τα οποία τα αρμόδια στελέχη της ΕΥΠ διατηρούσαν προσωπικές σχέσεις. Οι πληροφορίες του Λάλας άρχισαν να μοιράζονται σαν φέιγ βολάν, χωρίς καμία επεξεργα­σία. Και τότε έγινε το λάθος με την αναφορά της κυρίας Τσουδερού, που πρόδιδε την εκ των έσω ενημέρωση». Η θεωρία για συνδυασμό λαθών στην υπόθε­ση Λάλας ενισχύεται από το γεγονός ότι ο δικηγόρος του Λάλας, Τζον Σουεράινγκ, δεν μίλη­σε ποτέ για προδοσία αλλά για «ακούσια ενέργεια», που οδή­γησε στη σύλληψή του.

Στον Λάλας δόθηκε χάρη υπό περιοριστικούς όρους ως τον Ιούλιο του 2010. Επέστρεψε στην Ελλάδα στις 25 Νοεμβρί­ου του 2007, έπειτα από γρα­πτές διαβεβαιώσεις του Έλλη­να υπουργού Δικαιοσύνης, Σωτήρη Χατζηδάκη, ότι η ελληνική κυβέρνηση θα αποδεχόταν οποιαδήποτε απόφαση των αμερι­κανικών δικαστηρίων, σχετικά με την χάρη που δόθηκε στον καταδικασθέντα. Ο Αναξαγόρας Σπιτάς αποστρατεύθηκε το 1993 από την ΕΥΠ, μετά τις εκλογές τού Οκτω­βρίου, και απεβίωσε σε ηλικία 55 ετών, ύστερα από πολύχρονη μάχη με ανίατη ασθένεια. Η συμβολή τού Λάλας πάντως ήταν μεγάλη και στην υπόθεση της ελληνοτουρ­κικής κρίσης τον Μάρτιο του 1987. Τα στοιχεία που έδωσε ήταν καθο­ριστικά για τις ελληνικές διπλωμα­τικές και στρατιωτικές κινήσεις της κυβέρνησης του Ανδρέα Παπανδρέου και την επιτυχή έκβαση για την Ελλάδα.

Το «Χρυσόμαλλο Δέρας» του γιου του ήρωα της Κύπρου, στρατηγού Νικόλαου Ντερτιλή

Τα ξημερώματα της 17ης Αυγούστου του ΄93 παρατηρήθηκε ασυνήθιστη κίνηση στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Το πλοίο «Βισκάουντες Μ.» μόλις είχε δέσει. Με­τέφερε Έλληνες που είχαν εγκλωβι­στεί στο Σοχούμι της Αμπχαζίας, τη σπαρασσόμενη πατρίδα την οποία εί­χαν μόλις εγκαταλείψει. Ο πλοίαρχος που έβαλε ρότα για την απόρρητη και επικίνδυνη αποστολή ήταν ο ανώτε­ρος αξιωματικός τού Πολεμικού Ναυ­τικού, Βασίλης Ντερτιλής, γιος τού αξιωματικού της 21ης Απριλίου 1967, Νικόλαου Ντερτιλή. Η επιχείρηση όμως έγι­νε με την πολιτική ευθύνη της Βιργινίας Τσουδερού, υφυ­πουργού Εξωτερικών, τότε. Η επιχείρηση αυτή, που πήρε την ονομασία «Χρυσόμαλλο Δέρας», ήταν η πιο γνωστή αποστολή που είχε αναλάβει ο Ντερτιλής, ο οποίος τον Δε­κέμβριο του 2012 πέθανε από εγκεφαλικό ανεύρυσμα στο Λιντς της Αυστρίας, όπου ζούσε με τη δεύτερη σύζυγό του και τις κόρες τους. Ήταν ο μοναχογιός τού στρατηγού Ντερτιλή, καταδικασμένου για τον θάνατο του Μιχάλη Μυρογιάννη έξω από το Πολυτεχνείο, ο οποίος δεν ζήτησε πο­τέ χάρη από τη «Δημοκρατία» των πολιτικών. Εκτός από γιος τού πατέρα του, όμως, ο Βασίλης Ντερτιλής ήταν αξιω­ματικός που είχε αναλάβει επικίνδυνες αποστολές, κυρίως στα Βαλκάνια ,τη «σημαδιακή» δεκαετία του ΄90. 

Ήταν «πα­ρών» όταν άλλαζε ο γεωπολιτικός χάρτης της περιοχής, πα­ρατηρητής και σε ορισμένες περιπτώσεις κομμάτι στο ιστο­ρικό πάζλ που διαμορφωνόταν. Η μόνη αποστολή για την οποία είχε μιλήσει δημόσια ο Βασίλης Ντερτιλής ήταν το «Χρυσόμαλλο Δέρας». «Μπήκαμε σε ένα λιμάνι (σ.σ. στο Σο­χούμι) που δεν είχε μπει ξένο πλοίο εδώ και ενάμιση χρόνο», έλεγε το πρωί τής 18ης Αυγούστου του 1993, λίγες ώρες μετά το αίσιο τέλος της επιχείρησης. «Το 80% των κτηρίων είναι ισοπεδωμένο. Μέσα σε μια νύχτα, σχεδόν, σφραγίσα­με τα διαβατήρια των Ελλήνων και φύγαμε», περιέγραφε. Το σχέδιο προέβλεπε τον απεγκλωβισμό των μελών τής ελληνι­κής κοινότητας του Καυκάσου, που είχαν βρεθεί στα διασταυρούμενα πυρά Αμπχάζιων και Γεωργιανών και την εγκατάστασή τους στη συνέχεια στη Θράκη, με στόχο την ενίσχυση του χριστιανικού πληθυσμού σε κρίσιμες περιο­χές. Το κρίσιμο σημείο της όλης επιχείρησης, όμως, ήταν να μπουν οι άνθρωποι του νόστου στο «Βισκάουντες Μ.». 

Εκεί τη λύση έδωσε ο Ντερτιλής. Εξαγόρασε μία ομάδα ανταρ­τών, που διέθεταν όμως ένα τεθωρακισμένο όχημα και οι οποίοι προκάλεσαν ένοπλη σύγκρουση στην περιοχή τού λιμανιού. Η μάχη αυτή ήταν ο αντιπερισπασμός που χρειαζό­ταν για να μπουν οι 1.013 «αργοναύτες» από την Αμπχαζία στο πλοίο που τους έφερε τελικά στην Ελλάδα. «Χρειάσθηκε να κάνουμε έναν πόλεμο...», έλεγε λίγες ημέρες αργότε­ρα, στο αποχαιρετιστήριο τραπέζι προς τους συνεργάτες του στην αποστολή, στην πλατεία της Καισαριανής, ενώ κάπνιζε ένα από τα αγαπημένα του cohibas. Πολλοί, που τον αποκαλούσαν «Έλληνα 007», έβλεπαν κοινά σημεία του με τον κινηματογραφικό υπερπράκτορα: ήταν γοητευτικός, μπον βιβέρ και με κοσμοπολίτικο αέρα.

(ΜΑΚΕΛΕΙΟ-12/06/2018)