ΘΕΡΙΖΟΥΝ ΦΤΩΧΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ 

Η Ελλάδα είναι η τελευταία Σο­βιετική Δημοκρατία; Η χώρα των βολεμένων εργαζομένων και συνταξιούχων, που με τα προνόμιά τους προκάλεσαν τη δημοσιονομική κρί­ση; Μήπως τα τελευταία χρόνια τα μέτρα του Μνημονίου ήρθαν να «ισιώσουν τη βέργα», περιορίζοντας τις υπερβολές; Η μήπως, τα βάρη της λιτότητας κατανεμή­θηκαν ισότιμα μεταξύ όλων των εισοδη­ματικών κατηγοριών, αφήνοντας στο απυ­ρόβλητο τα πιο φτωχά στρώματα, όπως υποσχόταν το πρώτο Μνημόνιο πριν από τέσσερα χρόνια; 

Μια ματιά σε ορισμένα στατιστικά στοι­χεία που εκδόθηκαν πρόσφατα αρκεί για να αποδειχτεί ότι όλες αυτές... οι χιλιοεπαναλαμβανόμενες κοινοτοπίες, που λέγο­νταν χωρίς ποτέ να αποδειχτούν, μόνο και μόνο για να δώσουν υπόσταση και σοβαρότητα στη ρήση του Πάγκαλου «μαζί τα φάγαμε», ήταν το προπέτασμα καπνού για να καλλιεργηθεί η συλλογική ενοχή. Ήταν ο ψυχολογικός πόλεμος που προηγείται κάθε καλά οργανωμένης επίθεσης, είτε διεξάγεται στα πεδία των μαχών είτε στο κοινωνικό μέτωπο, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα από το 2010 χωρίς διάλειμμα. 

Διάκριση της ντροπής 

Η Ελλάδα έχει το θλιβερό προνόμιο να περιλαμβάνεται στη λίστα των δέκα χω­ρών του αναπτυγμένου κόσμου με την πιο άνιση κατανομή εισοδήματος. Τα νούμε­ρα, μάλιστα (προερχόμενα από τον ΟΟΣΑ, όπως τα επεξεργάστηκε ο διαδικτυακός τόπος 247wallst.com), αφορούν στο 2010, στην υποτιθέμενη εποχή της ευημερίας. Το μέγεθος είναι ο λεγόμενος δείκτης Gini, που περιγράφει πόσο αποκλίνει μια οικο­νομία από την πλήρη ισότητα. Οι τιμές που λαμβάνει αυτή η μεταβλητή ξεκινούν από 0, που είναι η τέλεια ισότητα, και φτάνουν μέχρι 1, που είναι η απόλυτη ανισότητα -το ιδεώδες κάθε νεοφιλελεύθερου. 

Η χώρα με την καλύτερη βαθμολογία, που πλησίαζε όσο καμιά άλλη την τέλεια ισότητα είναι η Ισλανδία! Η μικρή νησιω­τική χώρα που κήρυξε παύση πληρωμών, ανέτρεψε τις κυβερνήσεις των υποτελών, ψήφισε νέο Σύνταγμα, εθνικοποίησε το χρεοκοπημένο πιστωτικό της σύστημα και εδώ και χρόνια απολαμβάνει δημοσιο­νομικό πλεόνασμα, υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, χαμηλή ανεργία και, το... ση­μαντικότερο, διεθνή σεβασμό! Η Ισλανδία, λοιπόν, είναι η χώρα με τις λιγότερες ανισότητες. 

Στην άλλη άκρη της κλίμακας, των κρα­τών με τις μεγαλύτερες ανισότητες, βρί­σκονται τρεις ομάδες χωρών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι οχτώ από τις δέκα χώρες με τις μεγαλύτερες ανισότητες. Πρώτη είναι η ομάδα όπου εφαρμόστηκε μέχρι τέλους ο πιο κτηνώδης νεοφιλελευ­θερισμός (Χιλή, ΗΠΑ, Αγγλία), δεύτερη είναι η ομάδα των χωρών που πέρασαν από κρίση χρέους και το καμίνι του ΔΝΤ (Μεξικό, Τουρκία) και τρίτη η ομάδα του ευρωπαϊκού Νότου, που ήταν ανέκαθεν η «δεύτερη ταχύτητα» της Ευρωζώνης και στη συνέχεια εξελίχθηκε στο πειραματό­ζωο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων δι­αρθρωτικής προσαρμογής (Πορτογαλία, Ισπανία, Ελλάδα). 

Συγκεκριμένα, ο δείκτης Gini στη Χιλή το 2010 -κι αφού, μάλιστα, πέρασαν είκοσι χρόνια από την πτώση της νεοφιλελεύ­θερης χούντας του στρατηγού Πινοτσέτ, κατά τη διάρκεια των οποίων κυβερνού­σαν κατά βάση κεντροαριστερές κυβερ­νήσεις- ήταν 0,501. Η Χιλή, πειραματόζωο της Σχολής του Σικάγου, κρατά τα σκήπτρα παγκοσμίως στις εισοδηματικές ανισότη­τες. Στη δεύτερη θέση της λίστας με τις ανισότητες είναι το Μεξικό (0,466), όπου ξέσπασε η πρώτη κρίση χρέους τη δεκαε­τία του 1980 και εφαρμόστηκε ένα από τα πιο σκληρά και παρατεταμένα χρονικά διαρθρωτικά προγράμματα του ΔΝΤ. Ακο­λουθούν η Τουρκία (0,411), τακτικός πελά­της κι αυτή του ΔΝΤ, οι ΗΠΑ (0,38), κοιτίδα της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον -όπως αποκαλείται ο νεοφιλελευθερισμός στην άλλη όχθη του Ατλαντικού-, το στρατιωτικοποιημένο Ισραήλ (0,376), η Πορτογαλία (0,344), που ανέκαθεν βρισκόταν στο να­δίρ όλων των κοινωνικών δεικτών στην EE, η Αγγλία (0,341) -παρότι, μάλιστα, με το ξέσπασμα της κρίσης, το 2008, αύξησε τις κοινωνικές δαπάνες- και η Ισπανία (0,338), που είχε από τότε το ρεκόρ ανεργίας πα­νευρωπαϊκά. Τέλος, στην ένατη θέση των ανισοτήτων ήταν η «Ελλάδα της ευημερί­ας» και των «πλουσιοπάροχων κοινωνικών πολιτικών», που επικρίνεται πρώτα και κύ­ρια από τη σημερινή ΝΔ, με τους αλλεπάλ­ληλους μύδρους του Βορίδη εναντίον της οικονομικής πολιτικής του Κ. Καραμανλή να μην αποτελούν μόνο την εκδίκηση της ακροδεξιάς πτέρυγας, αλλά και ασύστολα ψεύδη. Πολιτική απάτη! 

Στο δρόμο για τη Χιλή και το Μεξικό 

Η ζοφερή συνέχεια μετά το 2010 (όπως απεικονίζεται στους δείκτες) μπορεί εύ­κολα να προβλεφθεί, αν συγκρίνουμε τις κοινωνικές δαπάνες από χώρα σε χώρα. Σε Χιλή και Μεξικό, τις χώρες-πρότυπα του νεοφιλελευθερισμού, ανέρχονταν στο 10,2% και 7,4% του ΑΕΠ. Στην Ελλά­δα, αντίθετα, ήταν 27,4%. Σχετικά υψηλές, με βάση τη διεθνή σύγκριση, ήταν επίσης στην Πορτογαλία και την Ισπανία: 26,4% και 23,8%. 

Φυσικά, το αν οι κοινωνικές δαπάνες είναι επί της ουσίας υψηλές ή μη αποδει­κνύεται από τη φτώχεια και τις ανισότητες. Αν υπάρχουν ανισότητες, όπως βεβαιω­μένα πλέον υπάρχουν στην Ελλάδα, τότε οι κοινωνικές δαπάνες χρήζουν αύξησης. Είναι χαμηλές. Η συζήτηση για τη δυνατό­τητα βελτίωσης της αποτελεσματικότητάς τους είναι αστεία -και επίσης προσχηματική, καθώς στοχεύει να τις στιγματίσει ως κυψέλη διαφθοράς ή ανορθολογικής κατανομής πόρων-, αν σκεφτούμε σε τι πραγματικά αντιστοιχεί: μετακίνηση κον­δυλίων από νοσοκομεία σε συντάξεις ή από επιδόματα ανεργίας σε επιδόματα μητρότητας... Δεδομένης, ωστόσο, της ση­μασίας που έχει αποδώσει η κυβέρνηση Σαμαρά στη μείωση των δαπανών, και δη των κοινωνικών, ώστε να επιτευχθεί ακό­μη κι αυτό το ψευδεπίγραφο πλεόνασμα, η εξέλιξη του δείκτη ανισοτήτων από το 2010 μέχρι σήμερα δεν παρουσιάζει καμιά έκπληξη. Θα αυξάνεται όσο θα μειώνονται οι κοινωνικές δαπάνες. 

Αυτή ακριβώς η εύκολα προβλέψιμη δυναμική αποτυπώνεται στην τελευταία έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελ­λάδος για το έτος 2013, που αφορά στα ει­σοδήματα του 2011. Αναφέρει κατά λέξη: «Σε όρους ανισότητας, η Ελλάδα βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις μεταξύ των χωρών της EE (συντελεστής Gini, Ελλάδα: 34,3, ΕΕ-28:30,4) με εξαίρεση την Ισπανία (35,0), τη Λετονία (35,9) και την Πορτογαλία (34,5). Επιπλέον, το πλουσιότερο 20% των νοικο­κυριών στη χώρα μας κατέχει 6,6 φορές μεγαλύτερο μερίδιο εισοδήματος απ' ό,τι το φτωχότερο 20% (δείκτης S80/20), ενώ ο αντίστοιχος λόγος λαμβάνει τιμή 5,1 για το σύνολο των χωρών της ΕΕ-28. Πάντως, τα τρία πρώτα έτη της τρέχουσας κρίσης για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία οι ανωτέρω δείκτες ανισότητας (συντελε­στής Gini και S80/20) διατηρήθηκαν σχε­δόν σταθεροί το πρώτο έτος (εισοδήματα 2009), ενώ αυξήθηκαν συγκρατημένα το επόμενο έτος (2010 κατά 1,8% και 7,1% αντίστοιχα) και πιο σημαντικά το τελευ­ταίο διαθέσιμο έτος (2011, κατά 2,4% και 10% αντίστοιχα)». 

Στη συνέχεια η έκθεση του διοικητή, που δεν μπορεί να κατηγορηθεί για λαϊκισμό, επιχειρεί μια καταγραφή των ομάδων που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο φτώχειας: «Τα τελευταία έτη στην Ελλάδα η φτώχεια φαίνεται να μετατοπίζεται ταχύτατα από την ομάδα των ηλικιωμένων προς την ομάδα των νεότερων ζευγαριών με παιδιά, αλλά και προς τους νέους εργαζόμενους και κυρίως τους ανέργους». Καταλήγει δε στα εξής συμπεράσματα, τα οποία, μάλι­στα, υπογραμμίζει: «Το πρόβλημα της προ­στασίας των παιδιών και των ανέργων από τις χειρότερες συνέπειες της οικονομικής κρίσης θα πρέπει πλέον να αντιμετωπιστεί ως ένα από τα πιο επείγοντα ζητήματα δη­μόσιας πολιτικής στην Ελλάδα»! 

Η μεγάλη ληστεία των Μνημονίων 

Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι τα βάρη της κρίσης (αύξηση φορολογίας, μείωση μισθών, επιδομάτων και συντάξεων, απολύσεις, αύξηση του κόστους πε­ρίθαλψης κ.ά.) δεν κατανεμήθηκαν ομοιό­μορφα. Εργαζόμενοι και συνταξιούχοι, που ήταν ήδη σε δεινή θέση πριν από το ξέσπασμα της κρίσης, κλήθηκαν από τις κυβερνήσεις Παπανδρέου, Παπαδήμου και Σαμαρά να αναλάβουν σχεδόν απο­κλειστικά το κόστος εξόδου, με αποτέλε­σμα η κοινωνική συνοχή να έχει τιναχτεί στον αέρα και ο κοινωνικός χάρτης πλέον να παραπέμπει σε αντιθέσεις που θυμίζουν τριτοκοσμική χώρα. Σε αυτό το εκρηκτικό έδαφος, παροχές όπως το πρόσφατο μέρι­σμα δεν είναι παρά σταγόνα στον ωκεανό και αδυνατούν ακόμη και να επουλώσουν τις βαθιές πληγές που άνοιξαν τα Μνημό­νια, ενώ οι κυβερνητικές θριαμβολογίες για την έξοδο στις αγορές ή την ανάκαμψη στερούνται περιεχομένου για την πλειονό­τητα. Ανέξοδες μεγαλοστομίες, που στόχο έχουν να κρύψουν τη μεγάλη ληστεία που συντελέστηκε με ευθύνη όλης της πολιτι­κής ελίτ της Ελλάδας!  

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-05/06-11/06/2014)