ΤΟ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΕΛΙΚΟΠΤΕΡΟΥ Τ-129 ΑΤΑΚ

Προκλήσεις, προβλήματα και προοπτικές 

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΜΠΟΥΚΗ 

Έπειτα από χρόνια μεθοδικού προγραμματισμού και σκληρής δουλειάς, η τουρκική αεροπορική βιο­μηχανία μπορεί να ελπίζει σε μια θέση στη διεθνή αεροπορική αγορά, διεκδικώντας παραγγελίες με το νέο επιθετικό ελικόπτε­ρο Τ-129 ΑΤΑΚ που ανέπτυξε σε συνεργα­σία με την Agusta/Westland. Αξιοποιώντας τα εθνικά εξοπλιστικά προγράμματα, η τουρκική βιομηχανία επέβαλε στους νικητές των διαγωνισμών συγκεκριμένους όρους για τη μεταφορά τεχνολογίας και την ανάπτυξη «τουρκοποιημένων» οπλικών συστημάτων. 

Ουσιαστικά ο βασικός άξονας της τουρ­κικής βιομηχανικής πολιτικής βασίζεται στην επιλογή ενός... οπλικού συστήματος το οποίο βρίσκεται σε υπηρεσία ώστε να μειωθεί ο τεχνολογικός κίνδυνος, στη με­ταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας από τον προμηθευτή στην εγχώρια βιομηχα­νία στην απόκτηση των κατασκευαστικών σχεδίων επί των οποίων η τουρκική βιομηχανία διαθέτει δικαίωμα τροποποιήσεων, στη δυνατότητα εγκατάστασης υποσυστη­μάτων και οπλισμού τουρκικής ανάπτυξης, καθώς και στη διεθνή εμπορική προώθη­ση του νέου οπλικού συστήματος. 

Το πρόγραμμα Τ-129 ΑΤΑΚ ξεκίνησε με την υπογραφή της σχετικής σύμβασης με την ιταλική εταιρεία Agusta/Westland το Σεπτέμβριο του 2007. Το συνολικό κόστος του προγράμματος το οποίο αφορούσε στην κατασκευή πενήντα ενός ελικοπτέρων, είναι 2,7 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 1,2 δις αντιστοιχούν στην Agusta/Westland. 

Ο βασικότερος λόγος που οι Ιταλοί κατά­φεραν να κερδίσουν τον τουρκικό διαγωνι­σμό ήταν το αυξημένο ποσοστό μεταφοράς τεχνολογίας από την Agusta/Westland στην τουρκική εταιρεία ΤΑΙ, καθώς και η άδεια των Ιταλών να εγκατασταθούν στο ελικόπτερο τουρκικά οπλικά συστήματα όπως και ηλεκτρονικά και ηλεκτροπτικά υποσυστή­ματα. Το ελικόπτερο Τ-129 ΑΤΑΚ βασίζεται στην προηγμένη εξαγωγική έκδοση Α1291 του ελαφρού επιθετικού ελικοπτέρου Α129 Mangusta, το οποίο βρίσκεται σε υπηρεσία στον ιταλικό Στρατό από το 1990. Το γεγονός ότι το ελικόπτερο που επέλεξε ο τουρκικός Στρατός χρησιμοποιείται ήδη επιχειρησιακά, επιτάχυνε την υλοποίηση του προγράμμα­τος, με αποτέλεσμα το πρώτο πρωτότυπο να πραγματοποιήσει την παρθενική του πτήση στις 28 Σεπτεμβρίου του 2009. 

Το νέο τούρκικο ελικόπτερο διατηρεί την άτρακτο του Α1291 και είναι εξοπλισμένο με δυο νέους κινητήρες CTS800-4A, οι οποίοι αποδίδουν 1.361 ίππους. Τα τεχνικά χαρα­κτηριστικά του ελικοπτέρου είναι συνολικό μήκος 14,6 μέτρα μήκος ατράκτου 13,45 μέτρα, διάμετρος στροφείου 11,9 μέτρα, ύψος 3,4 μέτρα βάρος 2.529 κιλά και μέγι­στο βάρος απογείωσης 5 τόνοι. Χάρη στους δυο κινητήρες CTS800-4A, το ελικόπτερο μπορεί να επιτύχει μέγιστη ταχύτητα 145 κόμβων, ενώ η ακτίνα δράσης του φτάνει τα 561 χλμ. Η επιχειρησιακή οροφή του τουρ­κικού ελικοπτέρου είναι τα 6.096 μέτρα και ο ρυθμός ανόδου 12,7 μέτρα/δευτερόλε­πτο. Χρησιμοποιώντας μια δοκιμασμένη άτρακτο κι έναν καινούριο υψηλής τεχνο­λογίας κινητήρα, οι Τούρκοι προσπάθησαν να ολοκληρώσουν στο ελικόπτερο τα εγχώριας κατασκευής ηλεκτρονικά, ηλεκτροπτικά και οπλικά τους συστήματα χωρίς όμως να έχουν πάντα το επιθυμητό αποτέλεσμα. 

Υποσυστήματα αποκλειστικά τουρκικής προέλευσης 

Το τουρκικό πρόγραμμα περιλαμβάνει την εγκατάσταση στο ελικόπτερο υποσυστημάτων αποκλειστικά τουρκικής προέλευσης, όπως ο βασικότερος αισθητήρας του Τ-129, το ηλεκτροπτικό σύστημα AselFLIR-300T της Aselsan. Εκτός από το ηλεκτροπτικό σύ­στημα ελέγχου βολής, η τουρκική εταιρεία κατασκευάζει τις έγχρωμες οθόνες MFD-268M, το σύστημα GPS/INS LN-100G, το σύστημα IFF ΑΡΧ-117, τον ασύρματο VHF/UHF MXF-484, το σύστημα απεικόνισης επί κάσκας HICS και το σύστημα διαχείρισης πτήσης CDU-900. Επιπλέον, η Aselsan έχει κατασκευάσει και τοποθετήσει στο ελικόπτερο το ολοκληρωμένο σύστημα ηλεκτρονικού πολέμου HEWS, το οποίο περιλαμβάνει υποσυστήματα που επίσης η τουρκική εταιρεία κατασκευάζει κατόπιν αδείας. Επιπρόσθετα, η τουρκική εταιρεία Roketsan, στο πλαίσιο του εξοπλισμού του ελικοπτέρου με τουρκικής σχεδίασης και κατασκευής οπλικά συστήματα, ανέπτυξε δύο πυραυλικά συστήματα και μία κατευθυνόμενη ρουκέτα. Πρόκειται για τον αντιαρματικό πύραυλο μεγάλης εμβελείας (8 χλμ.) UMTAS, ο οποίος κατευθύνεται προς το στόχο μέσω ζεύξης δεδομένων, ενώ στην τελική φάση της πτήσης χρησιμοποιεί τον αισθητήρα IIR, για τον πύραυλο L-UMTAS που αποτελεί την καθοδηγούμενη με δέσμη laser έκδοση του πυραύλου UMTAS και για την κατευθυνόμενη με δέσμη laser ρουκέτα των 2,7 ιντσών Cirit. 

Τα προβλήματα στην ανάπτυξή του 

Παρά όμως τις φιλόδοξες προσδοκίες των Τούρκων, το Τ-129 αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, αφού στην πραγματικότητα το τουρκικό εγχείρημα αφορά στη μετατροπή ενός ελαφρού επιθετικού/αναγνωριστικού ελικοπτέρου σε βαρύ επιθετικό/ αντιαρματικό ελικόπτερο. Έτσι, στα πρώτα τέσσερα ελικόπτερα τύπου Τ-129Α EDH που κατασκευάστηκαν στην Ιταλία, τα οποία μαζί με πέντε ακόμα ελικόπτερα της ίδιας έκδοσης αποτελούν την ενδιάμεση λύση μέχρις ότου παραληφθούν τα T-179B/TUC-1/2 που κατασκευάζει η ΤΑΙ, παρουσιάστηκαν τρία βασικά προβλήματα. 

Πιο συγκεκριμένα τα εν λόγω ελικόπτερα παρουσίασαν ανισοκατανομή του βάρους και κραδασμούς, ενώ το βάρος τους αποδείχτηκε ανώτερο των προδιαγραφών. Το τελευταίο πρόβλημα οφείλεται στο υπερ­βολικό βάρος του συστήματος AselFLlR-300Τ που είναι τοποθετημένο στο ρύγχος. Επιπλέον, μόλις τα καύσιμα και τα πυρομαχικά του ελικοπτέρου καταναλωθούν, το Τ-129Α EDH αρχίζει να στρέφεται προς τα εμπρός, παρουσιάζοντας κραδασμούς, ενώ η προσπάθεια τοποθέτησης αντίβα­ρου 137 κιλών στο πίσω μέρος της ατράκτου μείωσε την ταχύτητα του ελικοπτέρου και τις επιδόσεις του. 

Παρά τα προβλήματα, πάντως, δημοσιεύματα αναφέρουν ότι τα ελικόπτερα αυτά έγιναν αποδεχτά από τον τουρκικό Στρατό, ο οποίος αναγκάστηκε να «χαμηλώσει» τις προδιαγραφές του και, φυσικά, τις προσδο­κίες του, με την προοπτική ότι τα προβλήματα θα έχουν λυθεί στα ελικόπτερα της έκδοσης Τ-129B/TUC-1/2 που κατασκευάζει η TAΙ. 

Η εξαγωγική προώθηση του Τ-129 και τα θέματα με τις ΗΠΑ 

Προτού ο τουρκικός Στρατός αποδεχτεί το Τ-129, η ΤΑΙ, εφαρμόζοντας επιθετική εμπορική πολιτική, δοκίμασε να εξαγάγει το ελι­κόπτερο σε τουλάχιστον έξι χώρες και ειδι­κότερα στη Νότιο Κορέα, στο Πακιστάν, στο Αζερμπαϊτζάν, στη Λιβύη, στη Βραζιλία και στη Σαουδική Αραβία. Αν και η προσπάθεια πώλησης του ελικοπτέρου στο Πακιστάν συνάντησε την αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών, η ΤΑΙ δεν αποθαρρύνθηκε και υιοθέτησε μια έξυπνη πολιτική προώθησης του στη διεθνή αγορά. 

Τα δυο βασικά σημεία της νέας πολιτικής είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απεξάρτηση του ελικοπτέρου από αμερικανικά υποσυστήματα όπως ο κινητήρας CTS800-4Α, ώστε να μην υπάρχουν επιλεκτικοί εξαγωγικοί περιορισμοί από τις ΗΠΑ, και, δεύτερον, η προώθηση του Τ-129 σε χώρες που δεν αποτελούν παραδοσιακούς πελά­τες των Ηνωμένων Πολιτειών και διαθέτουν ισχυρή οικονομική βάση και διεθνές πολιτι­κό κύρος. Ειδικότερα δε στα πρώτο ζήτημα η Τουρκία πρότεινε τη συνεργασία τουρκι­κών εταιρειών με τις ιαπωνικές Kawasaki Heavy Industries και Fuji Heavy Industries για την ανάπτυξη ενός κινητήρα ελικοπτέρου ο οποίος θα μπορούσε να αποτελέσει την εναλλακτική πρόταση σε σχέση με τον αμερικανικό CTS800-4A. 

Ένα ακόμη πλεονέκτημα που οι Τούρκοι αξιοποιούν στην προώθηση του Τ-129 είναι ότι η βιομηχανία τους είναι διατεθειμένη να πουλήσει σε οποιονδήποτε πελάτη συστήματα που οι ΗΠΑ θα δίσταζαν, όπως οι πύραυλοι UMTAS ή το μιλιμετρικό ραντάρ MILDAR της εταιρείας MΕTEKSAN, το οποίο θα εξοπλίσει την έκδοση TUC-2 του τουρκικού ελικοπτέρου. 

Συμπεράσματα 

Σε γενικές γραμμές οι Τούρκοι με το επι­θετικό ελικόπτερο Τ-129 αποδέχτηκαν ένα σημαντικό τεχνολογικό ρίσκο, μεγαλύτερο απ' ό,τι είχε καταρχάς εκτιμηθεί. Για το λόγο αυτό ο τουρκικός Στρατός δέχτηκε να κατεβάσει τον πήχη των προσδοκιών του και, για να βοηθήσει την εγχώρια βιομηχανία παρέλαβε τα πρώτα ελικόπτερα. Η επιτυχία ή μη του τουρκικού εγχειρήματος θα φάνει στις επιχειρήσεις στα βουνά του Κουρδιστάν, καθώς και στις διεθνείς αγορές. Τότε και μόνο τότε θα φάνει εάν άξιζε το ρίσκο των Τούρκων.  

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-16/01-22/01-2014)