Σκληρό παιχνίδι με το φυσικό αέριο Κύπρου - Ισραήλ

■ Οι εναλλακτικές, οι απειλές ασφάλειας και ο ρόλος των «Μεγάλων». 

■ Η Κύπρος έχει ξεκινήσει σκληρή διαπραγμάτευση με την εταιρεία Noble Energy για το πως και πού θα μεταφέρεται το φυσικό αέριο και πώς κι από ποιους θα ελέγχεται ο σταθμός LNG. 

■ Το Ισραήλ διερευνά τις δυνατότητες εξαγωγής του δικού του φυσικού αερίου στην Κίνα! 

Σε αγώνα δρόμου για την επίσπευση των διαδικασιών εξόρυξης και εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου στο Οικόπεδο 12 της κυπριακής ΑΟΖ έχει επιδοθεί η κυβέρνηση της χώρας, κα­θώς η οικονομική κρίση οδηγεί σε αδιέξοδο την κυπριακή οικονομία αλλά και επειδή από τις αποφάσεις που θα ληφθούν τώρα θα... κριθεί η φιλόδοξη επιδίωξη της Κύπρου να μετατραπεί σε κόμβο διοχέτευσης του φυσικού αερίου της Νοτιοανατολικής Μεσογείου προς τις αγορές της Ευρώπης. 

Δυστυχώς για την Κύπρο, τα έσοδα από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων δεν θα έρθουν σύντομα ώστε να κλείσουν «τρύπες» του προϋπολογισμού, ενώ ακόμη και η προοπτική προνομιακής μεταχείρισης εταιρειών από την Κίνα ή τη Ρωσία στην εκμετάλλευση άλλων Οικοπέδων, ώστε να εξασφαλιστεί δάνειο από τις χώρες αυτές είναι αδύναμη, καθώς ιδιαίτερα οι Κινέζοι είναι εξαιρετικά απαιτητικοί στα ανταλλάγματα που ζητούν. 

Ο υπουργός Εμπορίου και Ενέργειας της Κύπρου, κ. Ν. Συλικιώτης ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικός όταν, μιλώντας σε ξένους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες, εξήγησε ότι στην καλύτερη περίπτωση τα πρώτα έσοδα από την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου δεν πρόκειται να εισρεύσουν στα κυπριακά ταμεία πριν από το 2019 ή το 2020. Βεβαίως σύμφωνα με τον κ. Συλικιώτη, η κάλυψη των εσωτερικών αναγκών της Κύπρου από το δικό της φυσικό αέριο θα ξεκινήσει πριν από το 2017, εκτίμηση η οποία είναι μάλλον αισιόδοξη. Τα χρονοδιαγράμματα αυτά, φυσικά, αποτελούν σαφές μήνυμα και δίδαγμα και για την Ελλάδα, όπου η δρομολόγηση των διαδικασιών για την αδειοδότηση της έρευνας υδρογονανθράκων σε Ήπειρο, Ιόνιο και Πατραϊκό Κόλ­πο έχει σχεδόν προεξοφληθεί ως η άμεση λύση για τη σωτηρία της Ελλάδας από την οικονομική κρίση που διέρχεται. Απλώς όμως θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι τα μεν κοιτάσματα στην Ελλάδα είναι κατά πολύ μικρότερης αξίας από τα κυπριακό, ενώ ακόμη δεν έχει καν ολοκληρωθεί η διαδικασία του διαγωνισμού, οπότε η «απόδοση» τους θα μετατεθεί τουλάχιστον για την επομένη δεκαετία. 

Εμπόδια και διαπραγμάτευση 

Για την Κύπρο, εξάλλου, μένει ένα ακόμη μεγάλο εμπόδιο να υπερπηδηθεί: η επιλογή τρόπου αξιοποίησης του πρώτου κοιτάσματος, αυτού του Οικοπέδου 12, και η εξεύρεση πόρων για την κατασκευή των υποδομών που απαιτούνται για την εκμετάλλευση του φυσικού αέριου με την κατασκευή του σταθμού LNG. 

Ήδη έχει ξεκινήσει σκληρή διαπραγμάτευση με την εταιρεία Noble Energy, η οποία έχει και τα δικαιώματα του κοιτάσματος, για τους όρους εκμετάλλευσής του: το πώς και πού θα μεταφέρεται το αέριο, πώς και από ποιους θα ελέγχεται ο σταθμός LNG. 

Η κυπριακή κυβέρνηση έχει αναθέσει στο ΜΙΤ, στη Μασαχουσέτη, την κατάρτιση με­λέτης σκοπιμότητας για την κατασκευή του σταθμού LNG, με οροθέτηση πιθανότατα στον Βασιλικό. Η Κύπρος σχεδιάζει τη συγκρότηση «κρατικής εταιρείας υδρογοναν­θράκων», η οποία θα ασχοληθεί με το εμπόριο των υδρογονανθράκων και τη συμμετοχή στις υποδομές όπως είναι ο σταθμός LNG, αλλά και με τους αγωγούς. 

Στο παιχνίδι αυτό -πρακτικά είναι μεγάλο ακόμη και για χώρες όπως το Ισραήλ- η Κύπρος πρέπει, σε μια ιδιαίτερα δύσκολη και για την ίδια περίοδο, να κρατήσει ισορροπίες και να προσπαθήσει να μην δυσαρεστήσει κανέναν τόσο από τους γείτονες όσο και από τις «μεγάλες δυνάμεις». "Ήδη σημα­ντικό τεστ αποτελεί η δεύτερη φάση αδειοδότησης: για εννέα Οικόπεδα έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον δεκαπέντε κοινοπραξίες στις οποίες συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, η ιταλική ENI, η γαλλική TOTAL, η μαλαισιανή PETRONAS και η ρωσική NOVATEK. 

Καθώς όμως, έχουν ξεκινήσει οι δύσκολες διαπραγματεύσεις με τη Noble, η Κύπρος έχει να αντιμετωπίσει μια σοβαρή «απειλή», το Ισραήλ, το οποίο ήδη εκμεταλλεύεται φυσικό αέριο από υποθαλάσσια κοιτάσματα, δεν χάνει χρόνο και εξετάζει από τώρα εναλλακτικούς τρόπους διάθεσής του, ώστε να μεγιστοποιήσει τα οικονομικά και γεωπολιτικά οφέλη του. 

Την περασμένη Πέμπτη υπέγραψαν «Μνημόνιο Κατανόησης» οι υπουργοί Μεταφορών της Κίνας και του Ισραήλ, σύμφωνα με το οποίο το Πεκίνο έχει επιλέξει την κρατική Κινεζική Εταιρεία Επικοινωνιών και Κατασκευών (China Communications Constructions Company) για να κατασκευάσει τη μήκους 350 χιλιομέτρων σιδηροδρομική γραμμή υψηλής ταχύτητας που θα συνδέει το Τελ Αβίβ με το λιμάνι του Είλάτ στην Ερυθρά θάλασσα στη Μεσόγειο. 

Αυτό, όμως, που έχει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ότι εάν τελικά γίνει η επιλογή της κινεζικής εταιρείας τον Οκτώβριο, τότε πρακτικά ανοίγει ο δρόμος για τη διαπραγμάτευση εξαγωγής φυσικού αέριου προς την Κίνα με την κατασκευή αγωγού από τη Μεσόγειο προς το Εϊλάτ, όπου θα δημιουργηθεί και τερματικός σταθμός υγροποίησης του φυσικού αερίου. Και σε αυτή την περίπτωση το φυσικό αέριο το οποίο θα απομένει για εξαγω­γή στις αγορές της Δύσης μέσω Κύπρου θα είναι σε σημαντικά μικρότερες ποσότητες. 

Ισραηλινοί... προβληματισμοί 

Στο Ισραήλ, όμως, που αποτελεί το βασικό εταίρο της Κύπρου στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων στη μεταξύ τους ΑΟΖ, κυριαρχεί η ανησυχία για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων απέναντι σε απειλές που ολοένα και πληθαίνουν στην περιοχή, από το πυραυλικό οπλοστάσιο της Συρίας τη Χεζμπολάχ, τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας μέχρι και την ανεξέλεγκτη εκτροπή στην Αίγυπτο. 

Ήδη στο Ισραήλ εγκρίθηκε ειδικό κονδύλι στο υπουργείο Άμυνας για τη δημιουργία ασπίδας ασφαλείας στις πλατφόρμες εξόρυξης του φυσικού αέριου αλλά και στους αγωγούς μεταφοράς του στους χερσαίους σταθμούς. Σύμφωνα με το σχέδιο που έχει καταστρωθεί από τον υπουργό Άμυνας, Εχούντ Μπαράκ, και τον αρχηγό του Επιτε­λείου, Μπένι Γκαντζ, απαιτούνται τέσσερα επιπλέον πλοία για να αναπτυχθούν στην περιοχή, όπως και εκατοντάδες άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων. Τα πλοία αυτά θα φέρουν ειδικό οπλισμό - υπήρξαν αναφορές για τηλεκατευθυνόμενους πυραύλους Accular 160 mm, με βεληνεκές 40 χιλιομέτρων, αλλά και για μεγαλύτερου βεληνε­κούς πυραύλους. 

Συμπληρωματικό ρόλο θα αναλάβει η ισραηλινή Αεροπορία που θα είναι έτοιμη να απαντήσει σε ενδεχόμενη επίθεση, ενώ μη επανδρωμένα αεροσκάφη (Shoval) θα επιτηρούν όλο το εικοσιτετράωρο την περιοχή και ειδικός εξοπλισμός και ραντάρ θα εγκατασταθούν και πάνω στις πλατφόρμες. 

Η άμεση ανάγκη για νέα πλοία οδηγεί το Τελ Αβίβ να αναζητεί λύσεις είτε στις ΗΠΑ, για συμφωνία ναυπήγησης των νέων πλοίων στο Ισραήλ, είτε για παραγγελία τους σε ναυπηγεία της Νότιας Κορέας. 

Η ανακάλυψη των μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή της ισραηλινής ΑΟΖ έφερε στο προσκήνιο την ανάγκη του Ισραήλ να επεκτείνει τη στρατιωτική του παρουσία και στη θάλασσα που ήταν σχετικά περιορισμένη. 

Και αυτή είναι μια σημαντική αλλαγή και στη στρατιωτική ισορροπία στην περιοχή, καθώς το κενό ισχυρών ναυτικών δυνάμεων των χωρών της περιοχής αναλαμβάνει να καλύψει σταδιακά το Ισραήλ. Ασφαλώς μια τέτοια εξέλι­ξη αφορά άμεσα και στη Λευκωσία η οποία στο προσεχές τουλάχιστον μέλλον, θα συνεχίσει να υφίσταται διαρκή και έμπρακτη απειλή από την Τουρκία. 

του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-12/7/2012)