Πώς απεγκλωβίζεται η Ελλάδα από την υπόθεση των «8»

■ Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

■ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ: ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ.

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΥΜΕΩΝΙΔΗ

Οι Αμερικανοί τις αποκαλούν «impossible decisions» («αδύνα­τες αποφάσεις»). Πρόκειται για τις περιπτώσεις που όποιο δρόμο και να διαλέξει κανείς, αυτός που άφησε πίσω του είναι το ίδιο οδυνηρός. Με κάτι τέτοιο μοιάζει για την Ελληνική Δικαιοσύνη και κυβέρνηση το ζήτημα της τύχης των οχτώ Τούρκων αξιωματικών-πραξικοπηματιών (;) που προσγειώθηκαν με στρατιωτικό ελικόπτερο στο αεροδρόμιο της Αλεξαν­δρούπολης και ζήτησαν πολιτικό άσυλο από τη χώρα μας, που ο Ταγίπ Ερντογάν απαιτεί να του «επιστραφούν». Την ίδια ώρα, μάλιστα, που ο πρόεδρος της Τουρ­κίας απειλεί τους στασιαστές με επαναφο­ρά της θανατικής ποινής...

Η υπόθεση δεν είναι απαραιτήτως «άσπρο - μαύρο». Την επιλογή του Ευρω­παϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Αν­θρώπου (ΕΔΔΑ) του Στρασβούργου, είτε πριν από τη λήψη απόφασης από ελληνικής πλευράς είτε μετά, αν αυτή είναι αρνητική για τους Τούρκους αξιωματικούς, προκρίνει μιλώντας στα «Επίκαιρα» ο Πέτρος Μηλιαράκης, ο οποίος δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου. Η διέξοδος αυτή μπορεί να απεγκλωβίσει τη χώρα από δύσκολους διπλωματικούς χειρισμούς, όπως και να υποχρεώσει την Τουρκία να σεβαστεί την όποια σχετική απόφαση.

«Πρέπει να είμαστε θεματοφύλακες του διεθνούς δικαίου»

«Η Ελλάδα είναι η κατεξοχήν χώρα που πρέπει να είναι θεματοφύλακας του διεθνούς δικαίου. Δεν μπορούμε στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων να καταργούμε κανόνες του διεθνούς δικαίου ή του ευρωπαϊκού νομικού και πολιτικού πολιτισμού. Από τη στιγμή που δεν υπάρχει μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας διμερής συμφωνία για τέτοιες περιπτώσεις, απευθυνόμαστε στους κανόνες του εσωτερικού και του διεθνούς δικαίου. Το εσωτερικό δίκαιο ρυθμίζεται από την ποινική δικονομία και το ουσιαστικό ποινικό δίκαιο, ενώ το διεθνές από τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων, από την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του 1948 και από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), με την οποία απαγορεύονται, ανάμεσα σε άλλα, τα βασανιστήρια και στην οποία η Τουρκία είναι συμβαλλόμενο μέρος. Υφίστανται και περαιτέρω πρόνοιες όσον αφορά στο ευρωπαϊκό ενωσιακό δίκαιο, πράγμα που έτυχε ευρείας εφαρμογής με αφορμή την αίτηση λήψης ασφαλιστικών μέτρων στην υπόθεση M.S.5. κατά Βελγίου και Ελλάδας», παρατηρεί ο κ. Μηλιαράκης.

Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 74 του Ποινικού Κώδικα, η εσωτερική έννομη τάξη αναφορικά με την απέλαση αλλοδαπού εισάγει επιφυλάξεις λόγω ισχύος των σχετικών διατάξεων των διεθνών συμβάσεων που έχουν κυρωθεί από τη χώρα. Η διάταξη αυτή συνδυάζεται με τις αξιώσεις της παρ. 2 του άρθρου 2 και της παρ. 1 του άρθρου 28 του Συντάγματος, βάσει των οποίων οι παραδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου και οι διεθνείς συμβάσεις από τη στιγμή που καθίστανται εσωτερικό δίκαιο αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της εσωτερικής έννομης τάξης και υπερισχύουν κάθε άλλης αντίθετης διάταξης.

Οι διατάξεις αυτές, σε συνδυασμό με τον σκληρό πυρήνα της συνταγματικής τάξης της παρ. 1 του άρθρου 2 του Συντάγματος, δυνάμει της οποίας ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας, εισάγουν το περίγραμμα του κράτους δικαίου που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη και στη συγκεκριμένη περίπτωση. Ο κ. Μηλιαράκης προτείνει στους συναδέλφους του που υπερασπίζονται τους στρατιωτικούς να προσφύγουν από τώρα, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, στο ΕΔΔΑ, με αίτημα τη λήψη πρόσφορου ασφαλιστικού μέτρου για την προστασία της ζωής και της ασφάλειας των πελατών τους.

Ευνοϊκή νομολογία

Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Μηλιαράκης υπενθυμίζει ότι το ΕΔΔΑ έχει προστατεύσει Τούρκους πολίτες και στο παρελθόν από το κυνήγι που υπέστησαν από το διαχρονικά αυταρχικό καθεστώς της γείτονος, επικάλούμενο παραβιάσεις της ΕΣΔΑ, όπως το δικαίωμα στη ζωή. Ο ίδιος μας υπενθυμίζει δύο χαρακτηριστικές υποθέσεις του 1997. Η πρώτη αφορούσε στην κουρδικής καταγωγής Aydin με τουρκική υπηκοότητα, η οποία προσήχθη σε αστυνομικό τμήμα για ανάκριση, αλλά υπέστη βάναυση μεταχεί­ριση, ακόμα και βιασμό. Το Στρασβούργο τη δικαίωσε, όπως και τον βουλευτή Sakik και έξι επιπλέον συναδέλφους του που κατηγορούνταν για τρομοκρατική δράση, συνελήφθησαν, άρθηκε η ασυλία τους και στη συνέχεια προφυλακίστηκαν.

«Δεν λαμβάνεται υπόψη μόνο η τουρκική νομοθεσία, αλλά και η κοινή πείρα, η οποία αναφορικά με τη σημερινή κατάσταση στην Τουρκία είναι πασίδηλα σε βάρος της. Οι οχτώ άνδρες των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, λόγω της ιδιομορφίας της κατάστασής τους, μπορούν, σύμφωνα με το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ, να ζητήσουν και να λάβουν γνώση του έγγραφου αιτήματος της Τουρκίας για την έκδοσή τους και να προσφύγουν ενώπιον του ΕΛΛΑ με αίτημα λήψης προσωρινών - ασφαλιστικών μέτρων. Εν προκειμένω, δεν απαιτείται εξάντληση εσωτερικών ένδικων μέσων στην Τουρκία, και τούτο ανεξαρτή­τως του αν οι "οχτώ" προστατευτούν από την ελληνική έννομη τάξη, όπως επιβάλλεται. Αναφέρομαι σε μια παράλληλη διαδικασία προσφυγής στο Στρασβούργο, το οποίο θα εκτιμήσει ελεύθερα εάν θα πρέπει να αναμένει την έκβαση των ελληνικών Αρχών ή να προχωρήσει παράλληλα στη λήψη πρόσφο­ρου ασφαλιστικού μέτρου κατά το μέρος που θα αφορά στην Τουρκία, προκειμένου να κριθεί αυτοτελώς το αίτημα έκδοσης των τουρκικών Αρχών, όπως αυτό έχει περιέλθει στην Ελληνική Δημοκρατία», συμπληρώνει με νόημα ο κ. Μηλιαράκης.

Τα «αγκάθια» στη διαδικασία

Την υπόθεση έχει αναλάβει το Περιφε­ρειακό Γραφείο Νοτίου Έβρου. Ο αποκαλούμενος «χειριστής» [σ.σ: μπορεί να είναι και περισσότεροι από τη στιγμή που οι αιτούντες είναι οχτώ] θα μελετήσει κάθε ατο­μικό φάκελο ξεχωριστά και στη συνέχεια θα περάσει από συνέντευξη -παρουσία, βεβαίως, μεταφραστών και των δικηγόρων τους- τους Τούρκους αξιωματικούς, κατά τη διάρκεια της οποίας τηρείται πρακτικό, το οποίο για να ισχύει θα πρέπει να έχει την υπογραφή όλων των εμπλεκόμενων πλευρών. Η πρωτοβάθμια απόφαση ανα­μένεται σε «εύλογο χρονικό διάστημα», το οποίο συνήθως είναι έξι μήνες, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση θα εκδοθεί πιθα­νότατα πολύ νωρίτερα.

Τα θετικά ενδεχόμενα για τους αιτούντες είναι δύο. Στο πρώτο θα τους αναγνωρι­στεί η ιδιότητα του πρόσφυγα και θα λά­βουν άδεια παραμονής. Στο δεύτερο θα αναγνωριστεί ότι δικαιούνται επικουρική προστασία αν επιβεβαιωθεί ότι κινδυ­νεύουν από βασανιστήρια ή ακόμα και με θανατική ποινή, εφόσον την επαναφέ­ρει το καθεστώς Ερντογάν, παρόλο που η Τουρκία έχει υπογράψει το 6ο και το 13ο Πρωτόκολλο της ΕΣΔΑ, που την απαγο­ρεύουν ρητά. Αξίζει να σημειωθεί ότι το καθεστώς ασύλου δεν μπορεί να χορηγη­θεί αν ο αιτών έχει διαπράξει εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας ή «σοβαρό μη πολιτικό έγκλημα». Είναι δυνατόν, ωστόσο, να δοθεί σε περίπτωση συμμετοχής σε πραξικόπημα.

Στο ενδεχόμενο της επικουρικής προ­στασίας οι ρήτρες αποκλεισμού είναι πιο ελαστικές, μπορεί, δηλαδή, πιο εύκολα η αρμόδια Αρχή να αποκλείσει την αναγνώ­ρισή τους, όπως, για παράδειγμα, αν ο αιτών έχει διαπράξει πλημμελήματα που τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης άνω των τριών ετών ή κακουργήματα στο έδαφος του κράτους από το οποίο ζητά άσυλο. Όπως αναφέρει με νόημα στα «Επίκαι­ρα» στέλεχος τέτοιου είδους Επιτροπών, το καθεστώς παροχής ασύλου δεν είναι «a la carte» ώστε να παίζονται παιχνίδια γύρω από την τύχη των Τούρκων στρατιωτικών...

Ζήτημα δημιουργείται στην περίπτωση που απορριφθούν οι αιτήσεις σε πρώτο βαθμό και από το ότι δεν έχουν συσταθεί ακόμα (δεν έχει εκδοθεί η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση / ΚΥΑ) οι Ανε­ξάρτητες Επιτροπές Προσφυγών του Ν. 4399/2016. Δεν έχει υπογραφεί, μάλιστα, ούτε η απαραίτητη ΚΥΑ που θα καθορίζει το πλαίσιο λειτουργίας τους. Αυτές οι Επι­τροπές, όταν συσταθούν, θα αποφασίζουν με βάση τον φάκελο που έχει σχηματιστεί και θα προχωρούν σε προφορική ακρόα­ση των ενδιαφερόμενων μόνο αν έχουν προκύψει νέα στοιχεία. Αν η απόφαση εί­ναι απορριπτική, τότε οι αιτούντες έχουν το δικαίωμα κατάθεσης αίτησης ακύρω­σης στο Διοικητικό Εφετείο και αίτησης αναστολής της επιστροφής τους στην Τουρκία. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-22/07-28/07/16)