ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ των Ρώσων στα Βαλκάνια.

■ Η Gazprom προχωρά σε επιθετικές επενδύσεις για τη δημιουργία τον αγωγού South Stream. 

Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom προσπαθεί συνεχώς να διευρύνει την επιρροή του στα Βαλκάνια καθώς οι προοπτικές για την οικονομική επέκταση είναι τεράστιες. Οι Ρώσοι προσπαθούν να εδραιώσουν την παρουσία τους, προσφέροντας στην Ευρώπη φυσικό αέριο, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει επιθετικές τακτικές. Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση ερευνά καταγγελίες περί αθέμιτου ανταγωνισμού κατά της Gazprom, ενώ ο Χοακίν Αλμούνια δήλωσε ότι το 25% του φυσικού αερίου που καταναλώνει η Ευρώπη προέρχεται από τη Ρωσία. Μπορεί οι έρευνες για αθέμιτο ανταγωνισμό να συνεχίζονται, το παρασκήνιο, ωστόσο, είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρον και δεν αφορά μόνο στο οικονομικό πλαίσιο...

Το φυσικό αέριο έχει αναδειχθεί σε κυρίαρχο παράγοντα των γεωπολιτικών εξελίξεων. Σε αυτό το νέο πλαίσιο, ο Βλαντιμίρ Πούτιν προσπαθεί να εδραιώσει τη ρωσική επιρροή. Εξάλλου, η καλοκαιρινή επίσκεψή του στο Τελ Αβίβ αποσκοπούσε στο να βρεθεί μέση λύση για τις τιμές του ενεργειακού αγαθού, αφού η Gazprom αισθάνεται τις πιέσεις από το Ισραήλ και τα κοιτάσματα που αυτό αξιοποιεί τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων (λ.χ. Κύπρος). Εξάλλου, το φυσικό αέριο αποτελεί το δρόμο προς την ηγέτιδα της Ευρώπης: η βαριά βιομηχανία της Γερμανίας αντιμετωπίζει έντονο πρόβλημα λόγω του «αφοπλισμού» των πυρηνικών σταθμών ενέργειας. Η Άνγκελα Μέρκελ, για να εκτονώσει την ένταση, έχει στραφεί προς τους Ρώσους, δεδομένης της πίεσης από τους Γερμανούς μεγαλοβιομήχανους. 

Ο δρόμος για τις Βρυξέλλες 

Σε αυτό το σκηνικό φιλοδοξεί να κυριαρχήσει η ρωσική Gazprom με τις επιθετικές επενδύσεις για τη δημιουργία του αγωγού South Stream. Το φιλόδοξο αυτό σχέδιο θα επιτρέψει την παροχή μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου στην καρδιά της Ευρώπης. Μια σύντομη παρουσίαση του έργου καταδεικνύει τις κολοσσιαίες διαστάσεις του αλλά και τις ρωσικές φιλοδοξίες. Ο αγωγός θα διασχίζει υπογείως τη Μαύρη Θάλασσα και θα εισέρχεται στη Βουλγαρία. Από εκεί ο ένας κλάδος του θα κατευθύνεται μέσω Ελλάδας στην Ιταλία ενώ ο άλλος κλάδος θα διασχίζει τη Βοσνία, την Κροατία τη Σλοβενία την Ουγγαρία και την Αυστρία. Από το παραπάνω-έστω προσωρινό- σχεδιάγραμμα του αγωγού είναι κατανοητή η επιμονή των Ρώσων για αύξηση της επιρροής τους στις βαλκανικές χώρες. 

Για να εδραιωθεί η παρουσία της Μόσχας έχουν γίνει πολλά και προσεκτικά βήματα. Η Σερβία ειδικά αποτελεί κόμβο, αφού οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής ενέργειας (πετρελαίου και φυσικού αερίου) ανήκουν στην Gazprom. Επιπροσθέτως έχουν αυξηθεί οι ρωσικές επενδύσεις σε έργα υποδομής (σιδηρόδρομοι) αλλά και η παρουσία οικονομικών ιδρυμάτων, όπως η ρωσική τράπεζα-κολοσσός Sberbank. 

Στο ίδιο πλαίσιο κινείται και η Κροατία η οποία βασίζει ικανό μέρος του αναπτυξιακού της πλάνου στη συνεργασία ρωσικών εταιρειών με κροατικές. Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η ρωσική προσέγγιση στη Βουλγαρία αφού οι δύο χώρες είχαν αρκετές φορές συγκρουστεί με αφορμή τις αποζημιώσεις που διεκδικεί η Μόσχα λόγω της ακύρωσης της κατασκευής πυρηνικού εργοστασίου στο Μπελίν. Οι Ρώσοι διεκδικούν περίπου 1 δις ευρώ, ενώ οι Βούλγαροι απαντούν ότι ενδέχεται να «παγώσουν» την κατασκευή του South Stream. Η πίεση αυτή οδήγησε τον Πούτιν, στο πλαίσιο της υποδοχής του νέου Βούλγαρου πρέσβη στη Ρωσία να μιλήσει για τις καλές διμερείς σχέσεις αλλά και να υποσχεθεί ότι θα προωθήσει τα βουλγαρικά αγαθά στην αχανή και ισχυρή ρωσική αγορά. 

Στην ουσία λοιπόν, η Μόσχα επιχειρεί μια συντονισμένη οικονομική επίθεση στη Σόφια δεδομένου του χαμηλού επιπέδου διαβίωσης. Τα Βαλκάνια ουσιαστικά είναι αδύναμα σε αυτή τη ρωσική επέλαση, η οποία βασίζεται κυρίως στο χρήμα. Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει ανοίξει τους κρουνούς των χρηματοδοτήσεων, αλλά στο πλαίσιο της ενταξιακής πολιτικής τα κονδύλια των Βρυξελλών διατίθενται μόνο υπό συγκεκριμένους όρους. Η οικονομική κρίση που μαστίζει τη Βαλκανική Χερσόνησο και η συνεχής αστάθεια που εκδιώκει τις επιχειρήσεις αποτελούν το όχημα για τη ρωσική παρουσία. Η Gazprom, κατά μία έννοια είναι το εισιτήριο του Πούτιν για την καρδιά της Ε.Ε. Αν οι «ισχυροί» των Βρυξελλών βασιστούν στη ρωσική εταιρεία για την παροχή ενεργείας τότε η Μόσχα θα αποκτήσει έναν απρόθυμο σύμμαχο εναντίον του αγγλοαμερικανικού άξονα. 

Για το λόγο αυτό τα ρωσικά think tanks έχουν πάψει να προτείνουν την ενίσχυση της αντιευρωπαϊκής πολιτικής στα Βαλκάνια: Γνωρίζουν, άλλωστε, ότι οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αποτελούν την κερκόπορτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης… 

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΖΕΒΕΛΕΚΟΥ

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ, 4-11/10/2012)