ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Εξελίξεις, συνεργασίες και οι πρώτες διεθνείς αντιδράσεις

Η Τουρκία έχει προγραμματίσει την εκτόξευση 26 έως 28 δορυφόρων μέχρι το 2033. 

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΜΠΟΥΚΗ 

Η πρόσφατη παρέμβαση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών στη «φημολογούμενη» διαπραγ­μάτευση της ουκρανικής εταιρείας σχεδία­σης και ανάπτυξης βαλλιστικών πυραύλων ΡΑ Yuzhmash με την Τουρκία για την πώ­ληση στην τελευταία της τεχνολογίας κατασκευής διηπειρωτικών πυραύλων SS-18 Mods Satan αποτέλεσε ένα ακόμη κομμάτι στο πάζλ του διαστημικού πυραυλικού προγράμματος της γείτονος. 

Αν και δεν υπήρξε κάποια επίσημη ανακοίνωση για τη συνεργασία της ουκρανικής εταιρείας με το τουρκικό...
υπουργείο Αμυντικής Βιομηχανίας (SSM), οι Ρώσοι αποφάσισαν να στείλουν το δικό τους μήνυμα και στις δύο πλευρές, επισημαίνοντας τις δεσμεύσεις της Ουκρανίας όσον αφορά στον περιορισμό της διάδοσης της πυραυλικής τε­χνολογίας σύμφωνα με τη Συνθήκη MTCR (Missile Technology Control Regime). Από την πλευρά της, η Τουρκία, μέσα από τη διαφαινόμενη συνεργασία με την ουκρανική εταιρεία, επιβεβαιώνει την αποφασι­στικότητα της κυβέρνησης Ερντογάν να καταστεί αυτόνομη ακόμη και στον τομέα του Διαστήματος με την απόκτηση της αναγκαίας τεχνολογίας για την κατασκευή διαστημικών πυραύλων φορέων. 

Η εξέλιξη του προγράμματος 

Οι προσπάθειες της Τουρκίας να αποκτή­σει σημαντικές δυνατότητες διαστημικής τηλεπισκόπησης και επικοινωνιών ξεκίνησαν τη δεκαετία ταυ 1990 με τον πρώτο τουρκικό τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο, τον Turksat 1Β, να εκτοξεύεται στις 10 Αυ­γούστου του 1994. Έκτοτε η γείτων έχει εκτοξεύσει ακόμη τέσσερις τηλεπικοινωνι­ακούς δορυφόρους Turksat-1C/2Α/3Α/4Α, τρεις δορυφόρους τηλεπισκόπησης τους BILSAT-1, ITUpSAT1, RASAT, και τον κα­τασκοπευτικό Gokturk-2. Όμως οι τουρ­κικές φιλοδοξίες δεν σταματούν εδώ. Ο νέος αναθεωρημένος οδικός χάρτης του τουρκικού διαστημικού προγράμματος, ο οποίος δημοσιεύτηκε πέρσι την άνοιξη, περιλαμβάνει την εκτόξευση συνολικά είκοσι έξι έως είκοσι οκτώ δορυφόρων την περίοδο 2013-2033. 

Αναλυτικότερα, στα τέλη του 2014 η Τουρκία πρόκειται να εκτοξεύσει τον ιαπωνικής κατασκευής τηλεπικοινωνιακό Turksat-4Β, το 2015 τον τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Turksat-SΑ και τον κατασκο­πευτικό δορυφόρο ηλεκτροοπτικής πα­ρατήρησης Gokturk-1, ενώ το 2017 τον τουρκικής κατασκευής τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο Turksat-6Α. Το 2018 πρόκειται να εκτοξευτεί ο δορυφόρος τηλεπικοινω­νιών Turksat-7Α, την περίοδο 2018-2019 ο δορυφόρος αναγνώρισης και παρατήρησης με σύστημα radar Συνθετικού Ανοίγματος (SAR) Gokturk-3 και την περίοδο 2018-2020 θα εκτοξευτούν τέσσερις δορυ­φόροι ηλεκτρονικών υποκλοπών ESM. Την επόμενη δεκαετία και πιο συγκεκριμένα το 2021, η Τουρκία σχεδιάζει να εκτοξεύσει ένα δορυφόρο ηλεκτροοπτικής παρατήρη­σης, το 2023 ένα δορυφόρο στρατιωτικών τηλεπικοινωνιών, το 2025 ένα δορυφόρο με αισθητήρα υπερύθρων για την έγκαιρη προειδοποίηση έναντι βαλλιστικών πυ­ραύλων και βλημάτων Cruise, το 2025 ένα δορυφόρο αναγνώρισης και παρατήρησης με σύστημα SAR, το 2026 έναν ακόμη δο­ρυφόρο στρατιωτικών τηλεπικοινωνιών, καθώς και έξι έως οκτώ δορυφόρους ενός περιφερειακού συστήματος χρονισμού και γεωγραφικής τοποθέτησης περιορισμέ­νης τοπικής κάλυψης Το 2027, η γειτονική χώρα θα εκτοξεύσει έναν ακόμη ήλεκτροοπτικό δορυφόρο και το 2030 ένα δορυφό­ρο στρατιωτικών τηλεπικοινωνιών. Τέλος το 2032 η Τουρκία σκοπεύει να εκτοξεύσει ένα δορυφόρο αναγνώρισης και παρατή­ρησης με σύστημα SAR και το 2033 ένα δορυφόρο ηλεκτροοπτικής παρατήρησης διατηρώντας έτσι ακέραιες τις διαστημικές της δυνατότητες τηλεπισκόπησης και επι­κοινωνιών, αφού κατά μέσο όρο η διάρκεια της επιχειρησιακής ζωής ενός δορυφόρου είναι δέκα με δεκαπέντε χρόνια. 

Οι τουρκικές προσπάθειες 

Το βασικότερο όμως στοιχείο των παραπάνω προγραμμάτων είναι ότι, τόσο στον τομέα της σχεδίασης ανάπτυξης και κατασκευής τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων όσο και για τους δορυφόρους τηλεπισκόπησης η Τουρκία έχει αποκτήσει πια την αναγκαία τεχνογνωσία και εμπειρία για την εγχώρια ανάπτυξη και κατασκευή και των δύο κατηγοριών δορυφόρων. Για την επίτευξη των παραπάνω, πραγματοποίησε τρία παράλληλα βήματα. Πρώτον, επέν­δυσε 72 εκατ. ευρώ στην κατασκευή του κέντρου συναρμολόγησης και δοκιμής δο­ρυφόρων UMET, δεύτερον, συνεργάστηκε με την ανάδοχο του δορυφορικού προγράμματος Gokturk, ιταλογαλλική εταιρεία Telespazio για την απόκτηση της τεχνολογίας σχεδίασης, ολοκλήρωσης και δοκιμής δορυφόρων τηλεπισκόπησης και, τρίτον, εκπαίδευσε στην Ιαπωνία, και συγκεκρι­μένα στην εταιρεία Mitsubishi Electric, επιστήμονες στην κατασκευή τηλεπικοι­νωνιακών δορυφόρων. Οι τελευταίοι παρέμειναν στην ασιατική χώρα για μεγάλο χρονικό διάστημα και συμμετείχαν στην ανάπτυξη και κατασκευή των δυο τηλεπι­κοινωνιακών δορυφόρων Turksat- 4Α/4Β. 

Τα επόμενα τρία βήματα για την ολοκλήρωση του τουρκικού διαστημικού προγράμματος ήταν η κατασκευή ενός πυραυ­λικού διαστημικού φορέα, η κατασκευή ενός κέντρου διαστημικών εκτοξεύσεων και η δημιουργία μιας Διαστημικής Υπη­ρεσίας. Η απόφαση για την ανάπτυξη βαλλιστικού πυραύλου μέσου βεληνεκούς με εμβέλεια 2.500 χλμ., ο οποίος θα μπο­ρούσε να χρησιμοποιηθεί και για διαστη­μικές αποστολές, ανακοινώθηκε, από τον Ερντογάν το Δεκέμβριο του 2011, στο πλαίσιο της συνεδρίασης του τουρκικού Ανώτατου Συμβουλίου Επιστήμης και Τε­χνολογίας. Η ανάθεση του έργου έγινε στο κρατικό ίδρυμα ερευνών TUBITAK SAGE, σε συνεργασία με την εταιρεία κατασκευ­ής πυραύλων Roketsan. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει τότε, η Τουρκία εξέταζε το ενδεχόμενο συνερ­γασίας με «χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ, η οποία διατηρεί τέτοια συστήμα­τα από τη σοβιετική εποχή και διαθέτει μεγάλη σχετική εμπειρία». 

Η τουρκική προσπάθεια για την ανάπτυ­ξη πυραυλικής τεχνολογίας είχε ξεκινήσει το 1989, όταν, σύμφωνα με την ιστοσελίδα www.enkripto.com η γείτων απέκτησε ειδικό εξοπλισμό δοκιμών και τηλεμετρίας από τους Γάλλους ως αντάλλαγμα για την επιλογή του ραντάρ TRS-22ΧΧ της Thomson, ενώ την ίδια περίοδο κατασκευ­άστηκε το πεδίο δοκίμων στην περιοχή Σίλα (Sile) στη Μαύρη Θάλασσα. 

Το 1995 η Τουρκία αποκτά ένα βαλλιστι­κό πύραυλο SCUD-B από το Αφγανιστάν με πακιστανική βοήθεια, με σκοπό να επιχειρηθεί η αντίστροφη σχεδίασή του. Το απο­τέλεσμα της προσπάθειας αυτής ήταν απογοητευτικό. Μετά την παραπάνω αποτυχία, η Τουρκία στρέφεται προς την Κίνα και τον Οκτώβριο του 1996 τα ΜΜΕ της γειτονι­κής χώρας αποκαλύπτουν τη συμφωνία που υπέγραψε η τουρκική κυβέρνηση με την Κίνα για αγορά μιας πυροβολαρχίας πολλαπλών εκτοξευτών WS-1 και τη συ­μπαραγωγή άλλων πέντε πυροβολαρχιών από την τουρκική κρατική εταιρεία ΜΚΕΚ. Η συμφωνία περιελάμβανε, μεταξύ άλλων, τη μεταφορά σύγχρονης τεχνολογίας κα­θοδήγησης βλημάτων. 

Τρία χρόνια αργότερα το Δεκέμβριο του 1999, η Τουρκία προχωρά σε δοκιμαστική εκτόξευση του πρώτου εγχώρια αναπτυγ­μένου (;) βαλλιστικού βλήματος στο πεδίο βολής της Σίλα, επιτυγχάνοντας βεληνεκές 120 χλμ. Τον Αύγουστο του 2007, κατά τη διάρκεια στρατιωτικής παρέλασης της 30ής Αυγούστου, παρουσιάζεται για πρώ­τη φορά το αποτέλεσμα ενός μυστικού προγράμματος τουρκοκινεζικής συνεργα­σίας για την ανάπτυξη ενός τακτικού βαλλιστικού πυραύλου. Πρόκειται για τον πύ­ραυλο μικρού βεληνεκούς J-600Τ Yildirim I, ο οποίος μπορεί να πλήξει στόχο σε από­σταση 152 χλμ., ενώ η νεότερη έκδοσή του, J-600Τ Yildirim II, έχει εμβέλεια 300 χλμ. Η ανάπτυξη του πυραύλου αυτού αποτέλεσε το σημαντικότερο τεχνολογικό βήμα για την τουρκική βιομηχανία, ώστε να αποκτήσει την τεχνογνωσία και την εμπειρία που χρειάζεται για το επόμενο εγχείρημα της, που είναι η ανάπτυξη ενός πυραύλου μέσης εμβέλειας, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ως διαστημικός φορέας. 

Με την τουρκική αμυντική βιομηχανία να έχει επιτύχει τα παραπάνω, το SSM κάνει το μεγάλο βήμα και υπογράφει στις 17 Ιου­λίου του 2013 συμβόλαιο ύψους 50 εκατ. δολαρίων με την εταιρεία Roketsan για την αρχική φάση της τεχνικής προκαταρκτικής μελέτης του διαστημικού πυραυλι­κού φορέα UFS. Ο τουρκικός διαστημικός πύραυλος θα μπορεί να θέσει σε τροχιά 500-700 χλμ. φορτία βάρους 1.500 κιλών, καθιστώντας την Τουρκία αυτόνομη και στην εκτόξευση δορυφόρων. Παράλληλα με την ανάπτυξη του πυραύλου, η γείτων ανακοίνωσε την ημέρα εκείνη την κατα­σκευή κέντρου διαστημικών εκτοξεύσεων στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, ενώ την ίδια περίοδο (καλοκαίρι του 2013) ιδρύεται και η Διοίκηση Διαστήματος της τουρκικής Αεροπορίας για τη συνολική διαχείριση του διαστημικού προγράμματος της χώρας. 

Η ουκρανοτουρκική συνεργασία και η ρωσική παρέμβαση 

Ένα μήνα πριν υπογραφεί η παραπάνω συμφωνία, Ουκρανοί αξιωματούχοι από τη διαστημική υπηρεσία της χώρας και τον εξαγωγικό φορέα της ουκρανικής κυβέρνη­σης συναντιούνται στην Κωνσταντινούπο­λη με στελέχη του SSM για να συζητήσουν την πιθανή συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα της πυραυλικής τεχνολογίας. Αν και αρκετά προηγμένη, η τουρκική πυ­ραυλική βιομηχανία στερείται ακόμη κρί­σιμων τεχνολογιών που οι Ουκρανοί μπο­ρούν να της παράσχουν. Μερικούς μήνες αργότερα αποδεικνύεται ότι οι επαφές αυ­τές είχαν αποτέλεσμα, αφού πληροφορίες ανέφεραν ότι οι δύο πλευρές βρίσκονταν σε διαπραγματεύσεις για τη μεταφορά της τεχνολογίας τμήματος του διηπειρωτικού πυραύλου SS-18 Mods Satan στην Τουρκία. Εκείνη όμως τη στιγμή παρεμβαίνουν προληπτικά οι Ρώσοι και το τουρκικό δι­αστημικό πρόγραμμα μετατρέπεται σε παράμετρο των ρωσοτουρκικών σχέσεων. Αυτό που μένει να δούμε είναι κατά πόσο η Δύση θα αποφασίσει να συμπορευτεί με τη Ρωσία για την αποτροπή της διάδοσης της πυραυλικής τεχνολογίας σε μια χώρα ο ηγέτης της οποίας έχει τη δική του αναθε­ωρητική γεωπολιτική ατζέντα.  

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-17-23/04/2014)