Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΗΠΑ-ΙΡΑΝ

Γιατί ο Πρόεδρος Ομπάμα επείγεται για μια «επιτυχία»

ΤΗΣ ΑΛΙΚΗΣ ΚΟΤΖΙΑ 

Στο Ιράν έχει εναποθέσει τις ελπίδες του ο Μπαράκ Ομπάμα προκειμένου να διασώσει το προεδρικό προφίλ του, μετά τις υποχωρήσεις στη Συρία. Αν η Τεχεράνη με το νέο Πρόεδρο της Χασάν Ροχανί, εννοεί αυτά που διακηρύσσει τις τελευταίες εβδομάδες περί προσέγγισης με τις ΗΠΑ και εγκατάλειψης του πυρηνικού προγράμματος, ίσως γίνει πραγματικά ένα μεγάλο βήμα στη διεθνή σκηνή και επιπλέον είναι πιθανόν να σωθεί η πολιτική υστεροφημία του Αμερικανού Προέδρου. 

Η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ Λευκού Οίκου και Ιράν, που ξεκίνησε αμέσως μετά το φιάσκο της Συρίας ...
έδειξε πως ο Ομπάμα βιάζεται για μια «επιτυχία» στη διεθνή διπλωματία και γνωρίζει ότι ο δρόμος περνά μέσα από την Τεχεράνη. Μόνο που θα πρέπει να κάνει ένα τολμηρό βήμα, αλλάζοντας το γενικότερο αμερικανικό δόγμα περί του «άξο­να του κάκου» - όπως το διαμόρφωσε στις αρχές της δεκαετίας ο Τζορτζ Μπους, σύμφωνα με το οποίο στην κορυφή της λίστας ήταν το Ιράν, εξισώνοντας τον τότε πολιτικό ηγέτη του, Αχμαντινετζάντ, με το διάβολο! 

Ο νέος Πρόεδρος του Ιράν έχει εμφανιστεί διαλλακτικός εγκαταλείποντας την πολε­μοχαρή ρητορική του προκάτοχου του, Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, αλλά ο Λευκός Οίκος έχει προειδοποιήσει ότι θα χρειαστεί χειροπιαστές αποδείξεις για να προχωρήσει σε αλλαγή της πολιτικής του απέναντι στη σιιτική ισλαμική αυτή Δημοκρατία. 

Λίγο πριν από την έναρξη των εργασιών της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη αναπτερώθηκαν οι ελπίδες για μια προοπτική διεξόδου στο θέμα του ιρανικού πυρηνικού προγράμμα­τος, με την ανακοίνωση της συνάντησης μεταξύ του Αμερικανού υπουργού Εξωτε­ρικών, Τζον Κέρι, και του Ιρανού ομολόγου του, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ. Η αλλαγή του κλίματος μεταξύ των δύο χωρών ήταν εμφανής και τις προηγούμενες ημέρες στη Νέα Υόρκη, όπου δεν έγιναν μεγάλες διαμαρτυρίες Ιρανών -όπως συνηθιζόταν παλαιότερα-, ενώ ο Πρόεδρος Ροχανί δήλωσε απευθυνόμενος στο Ισραήλ άτι η Τεχεράνη δεν αρνήθηκε ποτέ το Ολοκαύτωμα. Επιπροσθέτως ήταν ο πρώτος Ιρανός Πρόεδρος που έγραψε άρθρο στην Washington Post -τη μεγάλη αμερικανική εφημερίδα του κατεστημένου-, όπου τόνιζε ότι θα πράξει παν δυνατόν για να επιτευχθεί λύση στη συριακή κρίση. 

Αρκεί όμως η δημιουργία μιας «ωραίας ατμόσφαιρας» μεταξύ Ουάσιγκτον και Τε­χεράνης; Ιρανοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες επιμένουν πως το Ιράν θα εξακολουθήσει να αποτελεί στόχο για την Αμερική, θεωρώντας ενδεχομένως πως ο Λευκός Οίκος εμφανίζεται διαλλακτικός λόγω των εξελίξεων στη Συρία και θέλοντας να ικανοποιήσει εν μέρει τη Μόσχα. 

Ο Ροχανί θα πρέπει να μεταστρέψει το κλί­μα όχι μόνο στη Νέα Υόρκη, αλλά και στο ιρανικό Κοινοβούλιο, όπου υπάρχει μεγάλη δυσπιστία ως προς τις πραγματικές προ­θέσεις των ΗΠΑ. Η ιρανική πλευρά επιδιώκει την άρση των διεθνών κυρώσεων που έχουν οδηγήσει την οικονομία της χώρας σε εξαθλίωση. Οι περισσότεροι Ιρανοί αξιωματούχοι αμφισβητούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να κάνουν αυτό το βήμα -πιστεύοντας ότι θα συνεχίσουν να βάζουν φρένο στις εξαγωγές του ιρανικού πετρε­λαίου- και τονίζουν άτι δεν θέλουν να επα­ναληφθεί το φιάσκο του 2003, όταν ο Ιρανός διαπραγματευτής προσέφερε την αναστο­λή του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος χωρίς να έχει ανάλογα κέρδη από την άλλη πλευρά. 

Το πρόβλημα είναι ότι η άρση των κυρώσεων πρέπει να περάσει από το αμε­ρικανικό Κογκρέσο, που δεν δείχνει έτοιμο για ένα βήμα τέτοιος κλίμακας. Ο Ομπάμα θα πρέπει να επιστρατεύσει την ευφράδεια του και όση πειθώ που του απέμεινε. Η ιρανική κρίση παραμένει θέμα-ταμπού για τους Ρεπουμπλικάνους ενώ ακόμη και για τους πιο προοδευτικούς είναι αμφιλεγόμενο ζήτημα. Οι παλαιότεροι θυμούνται την αποτυχία της προσέγγισης Κλίντον-Χαταμί όταν ο τότε Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε προετοιμάσει προσεκτικά μια συνάντηση στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και ο Ιρανός ηγέτης δεν εμφανίστηκε ποτέ. Κι αν ακόμη ξεπεραστούν όλα τα εμπόδια για την πιθανή προσέγγιση ΗΠΑ και Ιράν, η Ουάσιγκτον θα έχει έναν ακόμη σκόπελο να παρακάμψει, την εχθρότητα του Ισραήλ, το οποίο πολύ δύσκολα θα πειστεί για τις αγα­θές προθέσεις της Τεχεράνης. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-26/09/2013)