ΓΙΑΤΙ Η ΤΡΟΪΚΑ ΕΧΕΙ ΑΔΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΥΝΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ

■ Ουσιαστικά η έλλειψη ρευστού οδήγησε τα ΕΑΣ σε ακινησία και αδυναμία για εξαγωγικά συμβόλαια δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρειο Αφρική, ενώ το ύψος των ανεκτέλεστων δημόσιων συμβάσεων φτάνει τα 47 εκατ. ευρώ. 

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΙΜΠΟΥΚΗ 

Το e-mail της τρόικας που άλλαξε τα πάντα στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας θα μπορούσε να αποτελέσει στο μέλλον αντικείμενο διδασκαλίας στα πανεπιστήμια, σχετικά με το πώς μπορεί η αμυντική βιομηχανία μιας χώρας που εξαρτάται από τους δανειστές της να απωλέσει τη βιομηχανική της υποδομή μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πίσω απ΄αυτό το e-mail κρύβονται σειρά παραγόντων και μοντέλων διοίκησης επιχειρήσεων, που δυστυχώς δεν έχουν αναλυθεί επαρκώς στην Ελλάδα. 

Οι τεχνοκράτες που έστειλαν το συγκεκριμένο e-mail δεν είναι τυχαίοι. Αποτελούν γνήσιους...
εκφραστές του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού και του δόγματος της θεραπείας του σοκ, που εφαρμόστηκε στη Βρετανία τη δεκαετία του 1980 και στη μετα-κομουνιστική Ανατολική Ευρώπη, με τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες. 

Σύμφωνα με αυτούς μια επιχείρηση, ανεξαρτήτως εάν αυτή κατέχει σημαντική θέση στην Εθνική Άμυνα μιας χώρας θα πρέπει να παύσει να λειτουργεί εφόσον παρουσιάζει ή προβλέπεται να παρουσιάσει αρνητικές οικονομικές επιδόσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα, άσχετα εάν αυτές οι αρνητικές προβλέψεις επαληθευτούν ή όχι. Δυστυχώς για την Ελλάδα τόσο τα ΕΑΣ όσο και η ΕΛΒΟ -αν και σε μικρότερο βαθμό- παρουσίαζαν αρνητικά οικονομικά δεδομένα αφού οι ελληνικές κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν τις εταιρείες αυτές ως κομματικές ΔΕΚΟ και όχι ως πραγματικά παραγωγικές επιχειρήσεις. 

Από την άλλη, οι μεγάλες αμυντικές βιομηχανίες της Β. Ευρώπης, οι οποίες βλέπουν τους ετήσιους αμυντικούς προϋπολογισμούς των κρατών της Ε.Ε να μειώνονται από τα 200 δις ευρώ το 2008 στα 170 δις ευρώ το 2012, επιδιώκουν το «σκούπισμα» των παραγγελιών από κάθε χώρα της E.E, στοχεύοντας στη σταδιακή αποδυνάμωση των βιομηχανιών της περιφέρειας ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, στη μετατροπή τους σε εργοστάσιο υποκατασκευαστών. 

ΕΑΣ ΚΑΙ ΕΛΒΟ δεν πρέπει να κλείσουν 

Αυτό, όμως, που οι Ευρωπαίοι αλλά και οι Έλληνες οικονομικοί εμπειρογνώμονες αγνοούν ή δεν θέλουν να κατανοήσουν είναι ότι η Ελλάδα ακόμη και σήμερα βιώνει έναν άτυπο «Ψυχρό Πόλεμο» με την Τουρκία, μια κατάσταση που απαιτεί την πλήρη διαθεσιμότητα της αμυντικής βιομηχανίας ανά πάσα στιγμή. 

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της κρίσης των Ιμίων, όταν η Πολεμική Αεροπορία ζήτησε από την ΕΑΒ την άμεση διάθεση αριθμού αεροσκαφών, τα οποία βρίσκονταν σε συντήρηση την πε­ρίοδο εκείνη. Η ανταπόκριση της εταιρείας ήταν άμεση και μέσα σε μια νύχτα τα αεροσκάφη ήταν έτοιμα για επιχειρήσεις. 

«Κουβαλώντας» μια βαριά κληρονομιά κρατικών ενισχύσεων ύψους 1,1 δις ευρώ, οι οποίες σημειώνεται ότι δόθηκαν κατά 93%-95% για αμυντικούς σκοπούς, τα ΕΑΣ προσπάθησαν να θέσουν τέλος σε μια σειρά αρνητικών επιδόσεων. Το έλλειμμα της εται­ρείας μειώθηκε από το 84.8 εκατ. ευρώ που ήταν το 2011 στα 59,7 εκατ. ευρώ το 2012, με πρόβλεψη το 2013 να κυμανθεί στα 45 εκατ. ευρώ, ενώ το μισθολογικό κόστος μει­ώθηκε από τα 40,9 εκατ. ευρώ το 2011 στα 30,7 εκατ. ευρώ το 2012 και προβλέπεται να φτάσει το 25 εκατ. ευρώ το 2013. 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της εταιρείας ήταν η πλή­ρης εξάρτηση της από τις παραγγελίες του Ελληνικού Δημοσίου, οι οποίες ενώ το 2005 ήταν 78,52 εκατ. ευρώ το 2012 έφτασαν τα 20,65 εκατ. ευρώ λόγω των περικοπών του αμυντικού προϋπολογισμού. Την ίδια στιγμή, οι εξαγωγές της εταιρείας παρέμε­ναν σε χαμηλά επίπεδο (9,51 εκατ. ευρώ το 2005 και 2,95 εκατ. ευρώ το 2012), παρά το γεγονός ότι υπήρξαν αρκετές χώρες που εν­διαφέρθηκαν για την αγορά των προϊόντων της. Ουσιαστικά, η έλλειψη ρευστού οδήγησε την εταιρεία σε ακινησία και αδυναμία να αναλάβει εξαγωγικά συμβόλαια ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, ενώ το ύψος των ανεκτέλεστων δημόσιων συμβάσεων φτάνει τα 47 εκατ. ευρώ. 

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί άτι η εταιρεία διαθέτει αποθέματα προϊό­ντων αξίας 109 εκατ. ευρώ, τα οποία εκτιμά­ται ότι μπορούν να αποφέρουν 15-20 εκατ. ευρώ στα ταμεία της. Επιπλέον, διαθέτει άμεσα αξιοποιήσιμα ακίνητα αξίας 26,8 εκατ. ευρώ, καθώς και τρεις θυγατρικές εταιρείες, συνολικής αξίας 20 εκατ. ευρώ, οι οποίες πρόκειται να πωληθούν. Τέλος η εταιρεία μπορεί να διεκδικήσει στο προσεχές μέλλον την καταβολή μέρους της οφειλής του Ιράκ, ύψους 94,75 εκατ. ευρώ, η οποία θα αποπλη­ρωθεί σε 44 εξαμηνιαίες δόσεις αρχής γενομένης από το Μάρτιο του 2019. 

Όσον αφορά στις κρατικές ενισχύσεις ύψους 1,1 δις ευρώ που χορηγήθηκαν την περίοδο 2004-2012, για τις οποίες η E.E ζητά την επιστροφή τους διότι θεωρούνται αντί­θετες με την κοινοτική νομοθεσία περί κρα­τικών ενισχύσεων, η εταιρεία μπορεί να επι­καλεστεί το άρθρο 346 της Συνθήκης της Λισαβόνας το οποίο επιτρέπει την κατ' εξαίρεση παροχή κρατικών ενισχύσεων για λόγους Εθνικής Άμυνας, με συνέπεια, εφόσον τα ΕΑΣ διασπαστούν σε αμυντικό και πολιτικό σκέ­λος, να χρειαστεί η επιστροφή στο Δημόσιο μόνο του 5%-7% των επιδοτήσεων που είχαν δοθεί για μη αμυντικούς σκοπούς. 

Όσον αφορά στην ΕΛΒΟ, η κατάσταση είναι σαφώς καλύτερη, αφού η εταιρεία το 2012 μείωσε τις καθαρές της ζημίες στα 19,08 εκατ. ευρώ, από 23,29 εκατ. ευρώ που ήταν το 2011, ενώ τα λειτουργικά της έξοδα μειώθηκαν από τα 32,7 εκατ. ευρώ το 2009 στα 19,2 εκατ. ευρώ το 2012, με πρόβλεψη να μειωθούν στα 163 εκατ. ευρώ το 2013. Επιπλέον, η ΕΛΒΟ κατάφερε να μειώσει τις συνολικές υποχρεώσεις της από τα 109 εκατ. ευρώ το 2010 στα 54,7 εκατ. ευρώ στις 31/3/2013, ενώ ακόμη και στο ζήτημα της αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου, στην οποία συμμετέχει το Δημόσιο συσσωρευτικά με 90 εκατ. ευρώ, το υπουργείο Οικονο­μικών, το οποίο είναι ο κύριος μέτοχος της επιχείρησης θα μπορούσε να επικαλεστεί το άρθρο 346 της Συνθήκης της Λισαβόνας, χαρακτηρίζοντας την εταιρεία ως αμυντική βιομηχανία. 

Γιατί οδηγήθηκαν στον γκρεμό 

Όμως για να φτάσουν οι δύο εταιρείες σε αυτή την κατάσταση έπρεπε να γίνουν πολ­λά λάθη. Πρώτα απ' όλα οι κομματικά διο­ρισμένες διοικήσεις, η έλλειψη μακροχρό­νιου στρατηγικού εμπορικού σχεδιασμού για εξαγωγές, η αδυναμία συνεργασίας των Επιτελείων με την αμυντική βιομηχα­νία ώστε να χαραχτεί μια στοχευμένη ανα­πτυξιακή πολιτική για τις ανάγκες των Ε.Ε.Δ και, το πιο σημαντικό, η πλήρης αδιαφορία των αρμόδιων οργάνων της Πολιτείας για τη διαχρονική επιβίωση της αμυντικής βιο­μηχανίας συνέβαλαν στην κατάρρευση της. Αξίζει να σημειωθεί ότι το αρμόδιο τμήμα για την εγχώρια αμυντική βιομηχα­νία στη ΓΔΑΕΕ στελεχώνεται από μόλις τέσ­σερα άτομα από τα τριακόσια που διαθέτει η υπηρεσία. 

Επιπλέον, σύμφωνα με τα πλέον πρόσφα­τα στοιχεία (Απρίλιος 2013) που δημοσιεύ­τηκαν από τον ΕΛΛΕΑΑ, οι δαπάνες για την Έρευνα και την Ανάπτυξη νέων αμυντικών προϊόντων στην Ελλάδα κατά την περίοδο 2006-2010 αντιστοιχούσαν περίπου στο 0,125% επί των συνολικών δαπανών για την άμυνα της χώρας, όταν ο μέσος όρος για τις χώρες της E.E ήταν 4,5%. Υπ' αυτές τις συνθήκες ποια καινοτόμα ολοκληρωμένα προϊόντα μπορούσε να αναπτύξει η ελληνική αμυντική βιομηχανία χωρίς χρηματο­δότηση για Έρευνα και Ανάπτυξη; Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί όλη αυτή η πολύ­τιμη τεχνογνωσία που απέκτησε η ελληνική αμυντική βιομηχανία από την υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων των Ε.Ε.Δ, όταν δεν υπάρχει στρατηγικός σχεδιασμός για το μέλλον, όταν η ίδια η Πολιτεία δεν προσδιορίζει τους εθνικούς στόχους γι' αυτό το βιομηχανικό τομέα; 

Κι όμως λύσεις υπάρχουν 

Ανεξάρτητα από το μοντέλο που θα υιο­θετηθεί τελικά για τη διατήρηση των δύο εταιρειών σε λειτουργία, βασικός παράγο­ντας για την επιβίωση τους είναι η εναρ­μόνιση του μακροπρόθεσμου εξοπλιστι­κού προγράμματος των Ε.Ε.Δ με τον παρα­γωγικό προγραμματισμό των ΕΑΣ και της ΕΛΒΟ. Από τη στιγμή που οι δύο εταιρείες θα γνωρίζουν ότι για τα επόμενα δέκα χρόνια το Ελληνικό Δημόσιο θα δαπανά κάθε έτος ένα συγκεκριμένο ποσό, θα μπορούν να σχεδιάζουν την αναπτυξιακή και εξαγωγική τους στρατηγική. Επιπλέον, μια λύση που θα μπορούσε να εξεταστεί είναι η δημιουργία μιας εταιρείας holding υπό τον έλεγχο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας η οποία θα περιλαμβάνει τα ΕΑΣ, την ΕΛΒΟ και πιθανώς το τμήμα ηλεκτρο­νικών και ηλεκτροπτικών της ΕΑΒ, συγκρο­τώντας μια εταιρεία που θα μπορούσε να προσφέρει ολοκληρωμένα προϊόντα στις Ε.Ε.Δ και στη διεθνή αγορά. Σημειώνεται ότι το μοντέλο αυτό υιοθετήθηκε πρόσφατα στην Πολωνία με τη δημιουργία της εταιρείας Polish Defense Holding. Όσο για το ενδιαφέρον της τρόικας για τις περιττές δαπάνες και την οικονομική αιμορραγία του ελληνικού κράτους, ας ενδιαφερθεί καλύτερα για τα 500 εκατ. ευρώ που πλη­ρώνουν κάθε χρόνο τα υπουργεία Υγείας και Δημόσιας Τάξης για τους λαθρομετανάστες, τους οποίους κατόπιν ευρωπαϊκών κανονισμών η Ελλάδα «φιλοξενεί» ανα­γκαστικά στο έδαφός της. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-19-25/09/2013)