«‘Έρως ανίκατε μάχαν!...»

Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος 

Οι αρχαίοι διατείνονταν ότι ‘όμοιος ομοίω αεί πελάζει...’ αλλά εμείς οι νέο-Έλληνες πιστεύουμε πως ‘τα ετερώνυμα έλκονται’ και ενώ ο αρχαίος τραγωδός πίστεψε ότι ο έρως είναι ‘ανίκητος μαχητής...’ εμείς οι σύγχρονοι λέμε, λίγο πιο πεζά, ‘μάτια που δεν βλέπονται, γρήγορα λησμονιούνται…’ 

Ποιόν ή ποιά, όμως, να επιλέξουμε σα ταίρι, σαν ...σύντροφο, όσοι και όσες δεν διαθέτουμε ταίρι και πώς να ξαναβρούμε εκείνη την εντυπωσιακά συγκινητική απογείωση του έρωτα, εκείνη την ανεπανάληπτα γλυκιά ζεστασιά του να ξέρει κανείς ότι και αγαπά και τον αγαπούν όταν συμβαίνει να είμαστε κιόλας δεσμευμένοι είτε με γάμο είτε με ‘ρητή συμφωνία;’ 

Η επιλογή του προσώπου που θα καταλήξει να γίνει σύντροφος ή συντρόφισσά μας μοιάζει σε πολλές πτυχές της με τη διαδικασία της οικονομικής συνεργασίας ή συναλλαγής- χωρίς, βέβαια, να χαρακτηρίζεται από την ψυχρότητα ή και την πεζότητα μιας οικονομικής παραμέτρου. Έτσι, διαλέγουμε για σύντροφο το άτομο που μας προσφέρει περισσότερα από όσα μας κοστίζει. Η θεωρία αυτή ταυτίζει την διαδικασία της επιλογής με τρείς αξίες που ενσαρκώνει το άτομο που επιλέγουμε σαν σύντροφο ερωτικό ή και σαν σύζυγο. 

Συγκεκριμένα, 

πρώτον, διαλέγοντας ένα άτομο που είναι ‘ενδιαφέρον τύπος’ διαθέτει πλούσια φαντασία και έχει καλές κοινωνικοοικονομικές διασυνδέσεις που μας είναι χρήσιμες ενεργούμε με βάση την ‘ερεθιστική’ αξία. 

δεύτερον, όταν το πρόσωπο είναι συνεργάσιμο και μας βοηθά, διαθέτει μπόλικο ενθουσιασμό και θυσιάζει για μάς ώρες και ενέργεια βοηθώντας μας να επιτύχουμε τους στόχους μας, τότε ενεργούμε με βάση τη ‘χρησιμότητά’ του. 

τρίτον, το άτομο που μας συμπαραστέκεται, μας ενθαρρύνει στις δύσκολες στιγμές μας και μας επιβραβεύει αναγνωρίζοντας τις επιτυχίες μας το επιλέγουμε για δρά ‘ενισχυτικά’ στην οντότητα του ΕΓΩ μας. 

Υπάρχει η άποψη στην ψυχοδυναμική θεωρία σύμφωνα με την οποία καθοριστικό στοιχείο της επιλογής μας αποτελεί και το βιωματικό (ατομικό και συλλογικό) υποσυνείδητο υλικό που ο καθένας μας διαθέτει. Ο Carl Jung (όπως και ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας) πίστευε ότι σε κάθε άτομο προϋπάρχει ένα συγκεκριμένο ‘αρχέτυπο’ ή ένα ‘ιδεώδες’ αναφορικά με τη γυναίκα ή τον άνδρα που μας ταιριάζει. Όταν το άτομο συναντήσει, έστω τυχαία και αναπάντεχα, το πρόσωπο, εκείνον ή εκείνη, που ανταποκρίνεται στο δεδομένο ‘αρχέτυπό’ του η αναγνώριση είναι άμεση και το αποτέλεσμα είναι αρχικά η σύναψη φιλίας (όταν έχουμε άτομα του ίδιου φύλου) ενώ σε περίπτωση που έχουμε άτομα αντίθετου φύλου τότε έχουμε εκείνο το ανεξήγητο ‘ΚΕΡΑΥΝΟΒΟΛΗΜΑ’ του έρωτα... 

Σύμφωνα με τα δεδομένα της σύγχρονης ψυχοδυναμικής θεωρίας που ανταποκρίνεται στο λαϊκό μας απόφθεγμα ( και τον σχετικό νόμο της Φυσικής ) υπάρχει η άποψη ότι "τα ετερώνυμα έλκονται." 

Στη διαδικασία επιλογής συντρόφου ή συντρόφισσας ισχύει για τον καθένα και την καθεμιά μας ‘η Αρχή της συμπλήρωσης’ ή, με άλλα λόγια, το άτομο που διακρίνεται από την ανάγκη του να κυριαρχεί και να εξουσιάζει τους άλλους έλκεται από άτομα που διακρίνονται ως προσωπικότητες ενός ‘παθητικού — εξαρτημένου’ τύπου όπως και για την επιθυμία τους να παραδοθούν στην κυριαρχία κάποιου άλλου υποτασσόμενα στην εξουσία του ή της συντρόφου. 

Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι και μία σειρά ψυχοκοινωνικών, οικονομικών, φυσιογνωμικών αλλά και οικολογικών παραγόντων (όπως το θέμα γειτόνεψης της κατοικίας) υπεισέρχονται στη διαδικασία αξιολόγησης και επιλογής φίλων και εραστών ή μελλοντικών συντρόφων γάμου. 

Οι ρομαντικές σχέσεις, και όχι βέβαια οι σχέσεις ενός εφήμερου έρωτα, απαιτούν πρόσθετα θεμελιακά στοιχεία τα οποία θα ταξινομήσω σε 4 μεγάλες κατηγορίες : 

1) Την ‘σεξουαλική επιθυμία’ που αναφέρεται, φυσικά, στην έλξη ανάμεσα σε δύο πρόσωπα στην ανάγκη που το καθένα αισθάνεται για επαφή, για τρυφερότητα και ολοκλήρωση. 

2) Την ‘αποκλειστικότητα’ που αφορά τη σημαδιακή ιδιομορφία της ρομαντικής σχέσης που, από τη φύση της, αποκλείει κάθε πιθανότητα συμμετοχής τρίτου προσώπου στη δυαδική σχέση. 

3) Την ‘συναρπαστικότητα’ που διέπει τον έρωτα ή την αγάπη στο ρομαντικό δεσμό ανάμεσα σε δυο πρόσωπα απολήγει στην ενασχόληση του κάθε προσώπου με το άλλο άτομο ακόμα και όταν παρουσιάζονται περιπτώσεις για απόλυτα προσωπική δραστηριοποίηση του καθένα χωριστά. Οι ερωτευμένοι, τα πρόσωπα που δένονται θέλοντάς το με αγάπη, αφιερώνουν τη συντριπτική πλειοψηφία του ελεύθερου χρόνου τους όντας μαζί, ή όταν αυτό αποκλείεται από τα δεδομένα της καθημερινότητας, έχει το καθένα πρόσωπο στη σκέψη του το άλλο, το αγαπημένο του πρόσωπο. 

4) Το καθολικό ‘δόσιμο’ που χαρακτηρίζει τις ρομαντικές σχέσεις έχει σκιαγραφηθεί από ποιητές και λογοτέχνες στο πέρασμα των αιώνων. 

Μια συναρπαστική ερωτική ιστορία διαπραγματεύεται, πέρα από τις ιστορίες του τύπου Ρωμαίου και Ιουλιέτας, το διήγημα του Ο. Χένρυ με τίτλο ‘Το δώρο των Μάγων’ όπου σε μια ρομαντική, έντονα συναρπαστική ερωτική σχέση με άπειρες όμορφες διαστάσεις, ο άνδρας αποφασίζει να εναποθέσει σε ενεχυροδανειστήριο το πιο πολύτιμο και αγαπημένο, προσωπικό περιουσιακό του στοιχείο (το ρολόι τσέπης κειμήλιο από τον πατέρα του που δεν ζει πια) για να αγοράσει ως δώρο στην αγαπημένη του ένα επίχρυσο σετ χτένας -βούρτσας για τα μακριά, όμορφα, ξανθά μαλλιά της, την ίδια ακριβώς ώρα που εκείνη πουλάει σε κατάστημα κατασκευής περουκών τις όμορφες ξανθιές μπούκλες της για να αγοράσει με τα λεφτά που της δίνουν μιά επίχρυση καδένα για το ρολόι του άνδρα που αγαπά... 

Όπως διατείνεται παλιό αγγλοσαξονικό ρητό «love makes the world go around...» ή στα δικά μας «ο έρωτας κάνει τον κόσμο να...γυρίζει...»