Η ελληνική ΑΟΖ (νότια του Καστελλόριζου) και οι σχέσεις της χώρας με την Τουρκία

Κύριε διευθυντά, 

Οι τελευταίοι ισχυρισμοί της Τουρ­κίας ότι οι περιοχές νοτιά του Καστελλόριζου είναι τουρκικά χωρι­κά ύδατα στερούνται κάθε σοβαρότητας. Με την ιταλο-τουρκική συνθήκη της 30ής Μαΐου 1929 χαράχθηκαν τα όρια των χωρικών υδάτων μεταξύ του Καστελλόριζου και της τουρκικής ακτής. Η οριοθέτηση αυ­τή των χωρικών υδάτων επιβεβαιώ­θηκε και με τη Σύμβαση της Άγκυρας μεταξύ της Τουρκίας και της Ιταλίας της 4ης Ιανουαρίου 1932. 

Η Ελλάδα, κατόπιν της Συν­θήκης Ειρήνης των Παρισίων της 10ης Φεβρουάριου 1947 ...(ως διά­δοχος της Ιταλίας στην κυριαρχία επί των Δωδεκανήσων, και ειδικώς του Καστελλόριζου), υπεισήλθε στα δικαιώματα και στις υποχρεώ­σεις της Ιταλίας στην περιοχή αυ­τή, βάσει της Σύμβασης των Ηνω­μένων Εθνών του 1978 για τη δια­δοχή των κρατών σε Συμβάσεις. 

Μέσα στο πλαίσιο της συστη­ματικής διπλωματικής και της πο­λιτικής εκστρατείας και των πιέ­σεων που εξασκεί η Άγκυρα σε όλους τους τομείς κατά της Ελλά­δος, υπήρχε και ο ισχυρισμός ότι η νήσος Μεγίστη, ή Καστελλόριζο, δεν ευρίσκεται στο Αιγαίο, αλ­λά στη Μεσόγειο θάλασσα (!!). Με αυτό το επιχείρημα οι γείτονες μας οι Τούρκοι, οι οποίοι έχουν καθο­ρίσει χωρικά ύδατα 12 ν. μιλίων στη Μαύρη θάλασσα και στη Μεσόγειο, προσπαθούν να οικειοποιη­θούν τα χωρικά ύδατα νότια της νήσου Μεγίστης, τα οποία, όπως και σε όλα τα ελληνικά νησιά και τα παράλια της Ελλάδος, έχουν έκταση μόνο έξι ναυτικά μίλια. 

Σχετικά επίσης με το επιχείρη­μα της Τουρκιάς ότι το Καστελλόριζο δεν διαθέτει υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ, αυτό αντιφάσκει τόσο με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, όπως κωδικοποιήθηκε με τη Σύμ­βαση των Ηνωμένων Εθνών του 1982, που αναγνωρίζει ρητά αυ­τές τις ζώνες στα νησιά, ανεξάρ­τητα από το μέγεθός τους, όσο και με την πρακτική της Τουρκίας για τις θαλάσσιες ζώνες στη Μαύρη θάλασσα και τη Μεσόγειο, που εί­ναι σύμφωνη με τις διατάξεις της ανωτέρω Σύμβασης, παρόλο που η Τουρκία δεν την υπέγραψε ούτε την επικύρωσε. 

Είναι όμως απορίας άξιον για­τί η Ελλάδα πρέπει πάντα να αναμένει τους σχεδιασμούς της Άγκυρας για να αντιδράσει (reactive diplomacy) αντί να προχωρήσει στην προκήρυξη μίας ΑΟΖ στην πε­ριοχή αυτή, όπως έχει επανειλημ­μένως προταθεί και όπως έκανε προ χρόνων και ο τότε Πρόεδρος και ηγέτης της Κύπρου Τάσσος Παπαδόπουλος. 

Η Τουρκική διπλωματία χειρί­ζεται τώρα με ανατολίτικη πονη­ριά την κρίση στις σχέσεις της με την Ελλάδα για το θέμα της εκμε­τάλλευσης των υδρογονανθράκων στην περιοχή της νήσου Μεγίστης ή Καστελλόριζου, καθώς και όλων των προβλημάτων στο Αιγαίο. 

Έτσι, χρησιμοποιώντας μια το μαστίγιο με τις απειλές κατά της Ελλάδος και της Κυπριακής Δημο­κρατίας, καθώς και κατά των εταιριών που βοηθούν τα κράτη αυτά στην έρευνα για την εξόρυξη υδρογονανθράκων, και μια το καρότο, με την τελευταία προσφορά ρύθμισης των αεροναυτικών θεμάτων στο Αιγαίο μεταξύ της Ελλάδος και της Τουρκίας, προσπαθούν να μα­ταιώσουν την υποβολή των δίκαιων παραπόνων της Ελλάδος στον γε­νικό γραμματέα και στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, για την πρόσφατη παραβίαση των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπί­δας νότια των νήσων Ρόδου και Μεγίστης, καθώς και ανατολικά της νή­σου Καρπάθου. 

Η ρύθμιση βέβαια των αερο­ναυτικών προβλημάτων στο Αιγαίο μπορεί να περιμένει ακόμα για λί­γο, όπως περίμενε τόσα χρόνια. Αυτό όμως που επείγει τώρα είναι η άμεση απάντηση της Ελλάδος στις ανωτέρω πρόσφατες παραβιάσεις της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, που δημιουργούν επι­πλέον προηγούμενα (precedents) στους ισχυρισμούς της Άγκυρας για «γκρίζες ζώνες» στο Αιγαίο. 

Έτσι, με τη συνεχή υποχώρηση της Ελλάδος σε όλα τα θέματα στις σχέσεις της με την Τουρκία, κό­τα παράβαση της αρχής της αμοιβαιότητας στις διεθνείς σχέσεις, η Τουρκία επιτυγχάνει όλους τους σκοπούς της, χωρίς να αναγκάζε­ται, λόγω και της εσωτερικής πολι­τικής της κατάστασης, να καταφεύ­γει σε βίαιες ή εχθρικές πράξεις εναντίον της Ελλάδος. Έλληνες ομογενείς από την Κωνσταντινού­πολη πιστεύουν ότι με 8% ανάπτυ­ξη σήμερα της τουρκικής οικονο­μίας, και με εκκρεμές το θέμα της εισόδου της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Τουρκία δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένη να προβεί σε εχθρι­κές πράξεις κατά της Ελλάδος, πα­ρόλη την ύπαρξη του λεγόμενου casus belli. 

Επιπλέον, η ύπαρξη ακόμα του Κουρδικού προβλήματος στα νότιο της Τουρκίας, παρόλες τις τελευ­ταίες διπλωματικές επιτυχίες, με τη βοήθεια του Κούρδου ηγέτη Οτσαλάν, που κρατείται στις φυλακές της Τουρκίας, την κατάσταση στα τουρκο-συριακά σύνορα, και τη συ­νεχιζόμενη ψύχρανση σης σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ, παρόλη τη μεσολαβητική προσπάθεια του προέ­δρου των ΗΠΑ Ομπάμα, δεν φαί­νονται να επιτρέπουν στην Τουρκία μία, έστω σύντομη, πολεμική αντι­παράθεση με την Ελλάδα. 

Ίσως λοιπόν την κατάσταση αυτή σήμερα στην Τουρκία θα μπο­ρούσε να εκμεταλλευθεί και η Ελ­λάδα, ώστε να προβεί σε μία ρύθμι­ση των εκκρεμών προβλημάτων με τη γείτονα, όπως την κήρυξη μιας ΑΟΖ στην περιοχή της νήσου Μέγι­στης, που θα έφερνε την ελληνική ΑΟΖ στα όρια της ΑΟΖ της Κύπρου, καθώς και τη ρύθμιση των προβλη­μάτων που προκαλεί η Τουρκία σχετικά με τη μουσουλμανική μειο­νότητα στη Δυτική Θράκη (παρόλες τις διατάξεις της Συνθήκης της Λωζάννης της 24ης Ιουλίου 1923) κα­θώς και τελευταία στη Ρόδο. 

Εξάλλου, και η Τουρκία εκμε­ταλλεύεται τώρα συνεχώς την οικονομική κρίση στην Ελλάδα για να προβάλλει απαιτήσεις κατά της χώ­ρας μας, που δεν συνάδουν με τις σχέσεις καλής γειτονίας που διατεί­νεται ο κ. Νταβούτογλου ότι καλλι­εργεί η χώρα αυτή με όλους τους γείτονές της. 

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Μ. ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ 

Ομότιμος καθηγητής Ναυτικού Δικαίου και 

Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας Πανεπιστήμιο Πειραιώς. 

(ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ-29/09/2013)