«Τόση δημοκρατία ούτε στη δικτατορία»

Πάντοτε διαβάζω τα συνθήματα που είναι γραμμένα στους τοίχους, για­τί ακόμη και τα πιο ακραία έχουν κάτι να μας πουν. Οι συγ­γραφείς τους προσφεύγουν σε αυτές τις λύσεις για να κάνουν γνωστές τις απόψεις τους, διότι δυστυχώς φτιάξαμε μια τηλεοπτική δημοκρα­τία που δεν χωράει όλες τις απόψεις. Έτσι όλο και περισσότεροι πολίτες, που βλέ­πουν κάθε βράδυ ειδήσεις και δεν αναγνωρί­ζουν τους...

εαυτούς τους μέσα σε αυτές, ούτε καν στο βάθος του φόντου επιλέγουν την παραδοσιακή λύση. Μπογιά, κουβάς, πινέλο και τοιχογραφία.

Τον πρώτο καιρό της κρίσης τα συνθήματα που διάβαζα στους τοίχους διακρίνονταν για την οργή τους. Τελευταία όμως διακρίνω μια διαφοροποίηση: Εκτός από οργή για το πολι­τικό σύστημα, τα συνθήματα είναι γεμάτα με­λαγχολία· τόσο για τους θεσμούς όσο και για το δημοκρατικό μας πολίτευμα. Ξεχώρισα δύο:

Το πρώτο το είδα σε έναν επαρχιακό δρόμο της ελληνικής περιφέρειας την περασμένη Κυ­ριακή. Είναι γραμμένο πάνω σε έναν μισογκρε­μισμένο τοίχο από πέτρες και αποτελείται από πέντε λέξεις, όλες κι όλες.

«Τόση δημοκρατία ούτε στη χούντα» γρά­φει. Εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να πει κα­νείς ότι ο συντάκτης του διακρίνεται για το φλέγμα του. Αν δείτε όμως το σύνθημα μέ­σα στο περιβάλλον της ελληνικής περιφέρει­ας, γραμμένο σε έναν δρόμο κάπου στη μέση τού πουθενά, θα καταλάβετε ότι κρύβει μεγά­λη απελπισία για να εξισώνει δικτάτορες με εκλεγμένους. 

Ότι αυτός που αφιέρωσε μια ώρα από τη ζωή του για να το γράψει και να το βλέπουμε οι περαστικοί νιώθει μεγάλη απογοήτευση. Κά­που μέσα του έχει επέλθει ένα σχίσμα, το σχίσμα του πολίτη με το πολίτευμά του, και αυτό είναι κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο. Δεν πρόκειται, για κάποια περιστασιακή έκρηξη αλλά για μια μό­νιμη συναισθηματική κατάσταση, που δεν ξέ­ρουμε ποια μορφή μπορεί να πάρει στο μέλλον. 

Το δεύτερο το διάβασα σε έναν τοίχο λιμα­νιού (!) στην Ανατολική Αττική και στρέφεται ευθέως κατά του ίδιου του Προέδρου της Δη­μοκρατίας. Αυτός που το έγραψε πρέπει να αγαπούσε πολύ τον Παπούλια, γι' αυτό και αι­σθάνθηκε προδομένος από την παρατεταμένη σιωπή του, τις ώρες που η κρίση κορυφωνόταν.

Η γνώμη μου είναι ότι το πολιτικό μας σύ­στημα δεν πρέπει να φοβάται τους Έλληνες όταν διαμαρτύρονται ανοιχτά προς την εξου­σία. Η ιστορία μας -ειδικά η νεότερη, που εί­ναι αποκαλυπτική όταν περιγράφει τις συνθή­κες γέννησης του νέου ελληνικού κράτους- μας δείχνει ότι οι Έλληνες γίνονται απρόβλεπτοι όταν σιωπούν. 

Και μετά τις συγκεντρώσεις των «Αγανακτι­σμένων» το καλοκαίρι φαινομενικά έχει επέλθει βαθιά σιωπή. Όσα διαβάζουμε στους τοίχους νομίζω ότι είναι τα πρόδρομα φαινόμενα ενός ξαφνικού ξεσπάσματος. 

ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΟΤΤΑΚΗΣ