Η Ευρώπη αντιμέτωπη με τους πρόσφυγες, τους παράνομους μετανάστες και τον ακραίο Ισλαμισμό

ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ ΝΕΑΡΧΟΥ* 

Οι τελευταίες πληροφορίες κάνουν λόγο για αποφασιστικές κινήσεις της Ρωσίας στο μέτωπο της Συρίας, που δείχνουν ότι είναι αποφασισμένη να μην επιτρέψει με κανέναν τρόπο την ανατροπή του Προέδρου Άσαντ, την επιβολή ενός ισλαμιστικού καθεστώτος και την εξάλειψη στη Συρία της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας, που εκφράζεται κυρίως με τη ναυτική βάση της Ταρτούς. 

Η βάση αυτή είναι και το μοναδικό στήριγμα του ρωσικού στόλου στη Μεσόγειο. Υπάρχει σήμερα η ...προοπτική, με βάση τις τελευταίες συμφωνίες, για στρατιωτική συνεργασία με­ταξύ Αιγύπτου και Ρωσίας, να αποκτήσει η τελευταία ναυτικές και αεροπορικές διευκο­λύνσεις και στην Αίγυπτο του στρατάρχη Αλ Σίσι. Προς το παρόν όμως οι διευκολύνσεις Συρία έχουν τεράστια σημασία για τη Ρωσία και την παρουσία της στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. 

Πρόσφατες πληροφορίες αναφέρουν ειδικότερα ότι η Ρωσία άρχισε την κατασκευή στη Συρία μιας δεύτερης ναυτικής βάσεως, λίγο νοτιότερα από τη σημερινή. Ανέλαβε επίσης τον εκσυγχρονισμό και τον κατάλληλο εξοπλισμό παλαιού αεροδρομίου κοντά στη Δαμασκό για την υποδοχή και την εξυπηρέτηση συγχρόνων ρωσικών αεροσκαφών. Μετέφερε, τέλος, ειδικές δυνάμεις, οι οποίες συμμετέχουν ήδη στις εκκαθαριστικές επιχει­ρήσεις του συριακού στρατού στην περιοχή της Λαττάκειας. Η τελευταία έχει στοχοποιηθεί από τις ΗΠΑ και την Τουρκία, στο πλαίσιο των σχεδίων τους για την ενίσχυση των «μετριοπαθών» ανταρτών, τη δημιουργία «ζώνης ασφαλείας» στα σύνορα με τη Συρία και την παροχή αεροπορικής υποστηρίξεως στους «μετριοπαθείς» αντάρτες από την αμερικανική Αεροπορία, πάνω από το συριακό έδαφος. 

Η ενίσχυση της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στη Συρία έχει επίσης τη μορφή αεροπορικών πληγμάτων κατά του ISIS, παροχή δορυφορικών πληροφοριών στον συριακό στρατό και υποστήριξη του τελευταίου με νέα σύγχρονα όπλα και συμβούλους. Γίνεται επίσης λόγος για μεταφορά στη Συρία μιας ολόκληρης συγκροτημένης μονάδος, της 810ης ταξιαρχίας πεζοναυτών του στόλου της Μαύρης Θάλασσας και μονάδων των περίφημων Σπέτζνατζ, των ρωσικών ειδικών δυνάμεων. 

Κίνδυνος νέας σύρραξης 

Οι ρωσικές κινήσεις αναβαθμίζουν δραματικά την εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο της Συρίας. Από την πλευρά όμως της Μόσχας, οι κινήσεις αυτές παρουσιάζονται ως η αναπόφευκτη απάντηση στις Αμερικάνικες κινήσεις που προηγήθηκαν. Υπονοείται, συγκεκριμένα, η συμφωνία στην οποία κατέλη­ξαν οι ΗΠΑ με την Τουρκία. 

Υποτίθεται ότι η συμφωνία αυτή έχει ως παράλληλο πόλο τον κοινό αγώνα κατά των ακραίων Ισλαμιστών του ISIS. Είναι εκπληκτικό όμως και παράδοξο το γεγονός ότι ο συνασπισμός των 40 χωρών, που έχει συγκροτηθεί γύρω από τις ΗΠΑ, δεν έχει κατορθώσει ακόμη να φέρει ουσιαστικά αποτελέσματα και να πλήξει καίρια το ISIS, που ελέγχει συγκεκριμένο έδαφος και παρουσιάζεται ως «κράτος» και χαλιφάτο. Είναι γνωστό επίσης ότι οι λεγόμενοι «μετροπαθείς» αντάρτες είναι ένα ολιγάριθμο και αναξιόπιστο είδος. Όλοι εμφανίζονται αρχικά ως τέτοιοι και εκπαιδεύονται, εξοπλίζονται και χρηματοδο­τούνται από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους (Κατάρ, Σαουδική Αραβία και Τουρκία) και στη συνέχεια μεταλλάσσονται σε ακραίους Ισλαμιστές, κοντά στους οποίους ακόμη και η τοπική παραφυάδα της Αλ Κάιντα, η Σαπχάτ Αλ Νουσρα, φαίνεται «μετριοπαθής» και υποστηρίζεται ιδιαίτερα από την Τουρκία. 

Η αμερικανική αυτή πολιτική εμπνέεται από τον αμείλικτο γεωπολιτικό ανταγωνισμό με τη Ρωσία και, στο πλαίσιο αυτό, δεν διστάζει να αντιμετωπίζει τον ισλαμικό παράγοντα ως ανομολόγητο στρατηγικό σύμμαχο, παρά τις τερατογενέσεις που προέκυψαν από αυτή τη συνεργασία, πρώτα στο Αφγανιστάν, με την Αλ Κάιντα και μετά στο Ιράκ και τη Συρία με τον ISIS. Η εμμονή στον στόχο της ανατροπής του προέδρου Άσαντ και της αλλαγής καθεστώτος στη Συρία και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Τουρκία, που πρωταγωνιστούν στον ανταγωνισμό με το σιιτικό Ισλάμ και το Ιράν και παρουσιάζονται ως οι υπέρμαχοι της σουνιτικής ορθοδοξίας πιέζουν και εξωθούν τις ΗΠΑ να μη θέσουν ως προτεραιότητα τη συντριβή του ISIS εγκαταλείποντας τον στόχο της ανατροπής του Άσαντ. Ασκούν επίσης κάθε δυνατή επιρροή για να προκαλέσουν άμεση αμερικανική και δυτική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία. 

Οι ΗΠΑ προέβησαν σ' ένα κρίσιμο βήμα, με τη συμφωνία που υπέγραψαν με την Τουρκία και τη δέσμευση που ανέλαβαν να παράσχουν αεροπορική προστασία στους «με­τριοπαθείς» αντάρτες, πάνω από το συριακό έδαφος. Η εσπευσμένη εγκατάσταση στη Συ­ρία της ρωσικής Αεροπορίας έχει προφανώς ως σκοπό να αντισταθμίσει την αμερικανική αυτή δέσμευση, καλύπτοντας την αεροπο­ρική άμυνα της Συρίας και στέλνοντας το μήνυμα ότι η Ρωσία δεν θα εγκαταλείψει το καθεστώς Άσαντ και τη Συρία και δεν θ' ανε­χθεί την παραβίαση, από οποιονδήποτε, του αεροπορικού χώρου της χώρας. 

Άλλοθι για την Τουρκία το Ισλαμικό κράτος 

Μετά την αδυναμία του ISIS να εξαλείψει για λογαριασμό της την Αυτόνομη Κουρδι­κή Περιοχή στα σύνορα με τη Συρία και τη διεθνή κατακραυγή για την ύποπτη στάση της απέναντι του, η Τουρκία προέβη σε μια θεαματική αλλαγή της στάσεώς της. Επέτρε­ψε στους Αμερικανούς να χρησιμοποιήσουν τη βάση του Ιντσιρλίκ για τις επιθέσεις τους κατά του Ισλαμικού κράτους και ήλθε σε συμ­φωνία μαζί τους, με προβαλλόμενο στόχο το ISIS. Στην πραγματικότητα όμως η Τουρκία επιδιώκει, κατά πρώτο λόγο, να ανασχέσει με δικές της δυνάμεις τη δυναμική των Κουρδών στη Συρία, που οδηγεί στη δημιουργία μιας δεύτερης Αυτόνομης Κουρδικής Περιοχής στην αραβική αυτή χώρα, μετά από εκείνη του Ιράκ. Να ανασχέσει επίσης τη συμμαχία των ΗΠΑ με τους Κούρδους, που εκδηλώθη­κε παραστατικά στη μάχη του Κομπάνι και που έχει πάγια μορφή με τους Κούρδους του Ιράκ. Οι τελευταίοι είναι αυτοί που αναχαίτι­σαν την προέλαση του Ισλαμικού Κράτους προς το Κιρκούκ αλλά και που έδωσαν πο­λύτιμη χείρα βοήθειας για την ανακοπή της προελάσεως τους προς τη Βαγδάτη. 

Η Τουρκία βλέπει, με μεγάλη καχυποψία, τη συνεργασία Αμερικανών και Κούρδων κατά του ISIS και προτάσσει το δικό της βάρος για να ακυρώσει τη συνεργασία αυτή, που θα μπορούσε να έχει καταλυτικές επιπτώσεις και στους Κούρδους της Τουρκίας, με τους οποίους έχει πολύ στενές σχέσεις η Αυτόνο­μη Κουρδική Περιοχή της Συρίας. Η Άγκυρα επιδιώκει ταυτοχρόνως, κατά δεύτερο λόγο, την ανατροπή Άσαντ, υπό τον όρο όμως ότι η συνεργασία και η σχεδιαζόμενη επέμβασή της θα είναι υπό την αιγίδα ασφαλείας των ΗΠΑ, που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις ρωσικές αντιδράσεις. Αυτό το νόημα είχε η δήλωση από την Ουάσιγκτον ότι η αμερι­κανική Αεροπορία θα παράσχει προστασία στους «μετριοπαθείς» αντάρτες στη Συρία. 

Το βήμα αυτό, που αντιπροσωπεύει μια τεράστια κλιμάκωση από την πλευρά των ΗΠΑ, βρίσκει σήμερα το ισοδύναμό του και ένα βήμα ενδεχομένως παραπέρα, με την αποστολή ρωσικών αεροπορικών αλλά και χερσαίων δυνάμεων στη Συρία. Διαμορφώ­νεται ένα σκηνικό παγκόσμιας σύγκρουσης, που μπορεί να προσλάβει ανεξέλεγκτες και ανυπολόγιστες διαστάσεις. 

Η γεωπολιτική πάλη Ρωσίας - ΗΠΑ στον άξονα Συρίας - Ουκρανίας 

Οι κίνδυνοι που εγκυμονούνται στη Συρία είναι πολύ μεγάλοι γιατί ο πόλεμός εγγράφεται σ' ένα πλαίσιο αδυσώπητου ανταγωνι­σμού μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. Γιατί, επιπλέον, μέσα στο πλαίσιο αυτό, υπεισέρχονται φανατικοί περιφερειακοί ανταγωνισμοί, που έχουν θρησκευτικό υπόβαθρό και τοπικές στρατη­γικές φιλοδοξίες. 

Οι Μεγάλες Δυνάμεις κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου έφτασαν πολύ κοντά στην αντιπαράθεση για το Μεσανατολικό, που συνίστατο τότε σε σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων γειτόνων του για το θέμα της Παλαιστίνης. Το νέο Μεσανατολικό, που έχει ανακύψει, έχει περιθωριοποιήσει το παλαιό και έχει προσλάβει ένα εντελώς νέο χαρακτήρα, με κύρια παράμετρο τον αντα­γωνισμό Σουνιτών και Σιιτών στην περιοχή και τις περιφερειακές γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Σαουδικής Αραβίας, του μικρού αλλά πλούσιου Κατάρ, του Ιράν και της Τουρκίας. 

Η Αίγυπτος, μετά την ανατροπή του Ισλαμιστή Προέδρου Μόρσι, ακολουθεί μια δική της πορεία, με πρωταγωνιστή πάλι τον στρα­τό και την παράδοση που εγκαινίασε με την επανάστασή του ο Νάσερ. Ο στρατάρχης Αλ Σίσι αναπτύσσει σταθερά τις σχέσεις του με τη Ρωσία. Μετά τις πρώτες αγορές οπλών, έκανε ένα δεύτερο σημαντικό βήμα με την υπογραφή αμυντικής συμφωνίας με τη Μό­σχα, που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ναυ­τικές και αεροπορικές διευκολύνσεις για τη Ρωσία στην Αίγυπτο. Η Μόσχα ενισχύει έτσι σημαντικά τα ερείσματά της στη Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και τον αραβικό κόσμο. Ενισχύει επίσης τη θέση της στη Συρία, μετά την ανεπιφύλακτη υποστήριξη που εξέφρασε ο στρατάρχης Αλ Σίσι προς τον Πρόεδρο Άσαντ. Η αιγυπτιακή αυτή υποστήριξη είναι πολύτιμη για τη Συρία, γιατί προέρχεται από τη μεγαλύτερη αραβική χώρα. Καθώς επίσης γιατί έχει ως κοινό παρονομαστή τον πόλεμο κατά των Ισλαμιστών αλλά και των γεωπολιτικών βλέψεων και επιβουλών της Άγκυρας. 

Το Μεσανατολικό μπορεί να μεταλλάχθηκε σε κάτι άλλο και οι τοπικοί πρωταγωνιστές να άλλαξαν κατά πολύ. Η έξοδος της Σαουδικής Αραβίας από την παραδοσιακή της απομό­νωση και ο ενεργός ρόλος που επιζητεί, σε συνδυασμό με τον μεγάλο πετρελαϊκό πλού­το της και τον ζηλωτικό Ισλαμισμό της, είναι ένας νέος παράγοντας, που ρίχνει βαριά τη σκιά του στις ισορροπίες της Μέσης Ανατο­λής και του Αραβικού κόσμου. 

Μέσα όμως σ' αυτές τις αλλαγές και τη γεω­πολιτική ρευστότητα που επικρατεί, αυτό που δεν φαίνεται να άλλαξε πολύ είναι ο γεω­πολιτικός ανταγωνισμός της αναγεννημένης Ρωσίας του Πούτιν με τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες, αναστρέφοντας παλαιότερη πολιτική τους, επιδιώκουν τον υποβιβασμό της Ρωσίας σε περιφερειακή δύναμη, που δεν θα μπορεί να ανταγωνίζεται τις ΗΠΑ σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, επιδιώκουν την έξωση της Μόσχας από τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο και την όσο το δυνατόν μεγα­λύτερη απώθησή της προς ανατολάς. Στο ίδιο πλαίσιο, άσκησαν πιέσεις στην Ευρώπη να μην προχωρήσει σε στρατηγική συνεργασία με τη Ρωσία, να εντάξει εσπευσμένα όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να ταυτίσει ου­σιαστικά την ασφάλεια με το ΝΑΤΟ, το οποίο επεκτάθηκε μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας. 

Η Ουκρανία έγινε το σύμβολο της πολιτικής αυτής και αποτελεί ένα παράλληλο προς τη Συρία καυτό σημείο γεωπολιτικής συγκρούσεως μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Η εκεχειρία, η οποία επετεύχθη με τη δεύτερη συμφωνία του Μινσκ, είναι εύθραυστη. Μπορεί να ση­μειωθεί νέα ανάφλεξη στην Ουκρανία οποια­δήποτε στιγμή. 

Η δύσκολη θέση της ΕΕ 

Η Ευρώπη, με την Ελλάδα και την Ιταλία στην πρώτη γραμμή, πλημμυρίζεται σήμερα από ένα πρωτοφανές κύμα προσφύγων και παράνομων μεταναστών, το οποίο προσπαθεί να διαχειρισθεί. Η βάση όμως πάνω στην οποία στηρίζει την πολιτική της, η περίφημη Οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Πολιτικό Άσυλο, είναι ανεδαφική και ύποπτη. Η Οδηγία αυτή ζητά από τις χώρες, που είναι πύλες ει­σόδου, να έχουν ουσιαστικά ανοικτά σύνορα. Να μην απωθούν δηλαδή στα σύνορά τους οποιονδήποτε δηλώνει πρόσφυγας αλλά να τους υποδέχονται όλους και να κάνουν μετά τη διαλογή των πραγματικών προσφύγων. 

Εάν ο αριθμός των υποψήφιων προσφύγων ήταν μικρός, η διαδικασία θα μπορούσε να διεκπεραιωθεί χωρίς μεγάλα προβλήματα. Όταν όμως γίνεται αυτό που ο καθένας βλέ­πει στα ελληνικά νησιά, είναι φανερό ότι η διαδικασία αυτή είναι πρακτικά ανέφικτη και μπορεί να έχει για τη χώρα αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη ολέθρια αποτελέσματα. Η Ευρώπη, υπό το πρόσχημα των προσφύ­γων, ανοίγει διάπλατα την πόρτα στην ανεξέ­λεγκτη παράνομη μετανάστευση. 

Γιατί νομίζει κανείς γίνονται οι συγκρούσεις στη Λέσβο μεταξύ των προσφύγων και πα­ράνομων μεταναστών; Γιατί, προφανώς, οι δεύτεροι, που δεν προέρχονται από τη Συρία και το Ιράκ, φοβούνται ότι δεν θα έχουν την ίδια μεταχείριση και σπεύδουν να καταλά­βουν πρώτοι θέση στο πλοίο για τον Πειραιά και την Ευρώπη. 

Ο Έλληνας Επίτροπος για τη Μετανάστευση εξήγγειλε ότι θα δημιουργηθεί hot spot («καυ­τό σημείο») στον Πειραιά για την ταχύρρυθμη εξέταση των αιτήσεων για πολιτικό άσυλο, με τη συνεργασία όλων των σχετικών ευρωπαϊκών υπηρεσιών. Και τι θα απογίνουν όσοι δεν επιλέγονται γιατί δεν πληρούν τα κριτήρια; Νομίζει κανείς ότι είναι εύκολη και πρακτικά εφικτή η επαναπροώθηση των παράνομων μεταναστών στις χώρες τους, όταν ακολουθεί­ται πολιτική ανοικτών συνόρων και μπορούν να μπαίνουν καθημερινά και ανεξέλεγκτα κατά χιλιάδες; Πιστεύει κανείς ότι οι άλλες ευ­ρωπαϊκές χώρες θ' αφήσουν ανοικτά τα σύνο­ρά τους σ' αυτή την εισβολή, μόλις παρέλθει η μεγάλη συγκίνηση για τους προσφυγές της Συρίας; Μπορεί η Ελλάδα να αντέξει τη συνέ­χιση της πολιτικής αυτής, παραδίδοντας τον έλεγχο των συνόρων της στη Frontex; 

Η ολέθρια πολιτική των ανοικτών συνόρων, που εισήγαγε η γνωστή από το παρελθόν ως υπέρμαχος των ανοικτών συνόρων στην πα­ράνομη μετανάστευση πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ Τασία Χριστοδουλοπούλου, με πρόσχημα την Ευρωπαϊκή Οδηγία, είναι βόμβα στα θεμέλια της εθνικής ασφαλείας της Ελ­λάδος. Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά και μπορούν να προσλάβουν γρήγορα ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Η Ελλάδα θα πρέπει εσπευσμένα να διαβουλευθεί με τους εταί­ρους της και να συζητήσει την αναστολή της εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για το άσυλο στα ανατολικά της σύνορα. Στην πε­ρίπτωση που οι εταίροι δεν συγκατατεθούν, η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει μονομερώς στην αναστολή της εφαρμογής της Οδηγίας αυτής, επικαλούμενη: α) τις έκτακτες συνθήκες, β) την εθνική ασφάλεια και γ) το γεγονός ότι δεν υπάρχει καμιά εγγύηση ότι, έκτος από τους πρόσφυγες, θα γίνει κατανομή σ' όλες τις χώρες-μέλη και των παράνομων μεταναστών. Υπάρχει προφανής κίνδυνος να εγκλωβισθούν όλοι αυτοί στην Ελλάδα. Η Ευρώπη μπορεί να παραλάβει τους Σύρους πρόσφυγες και από τις γειτονικές χώρες, κο­ντά στα συριακά σύνορα. 

Η Ευρώπη, ως αποτέλεσμα της ταυτίσεώς της με την παγκοσμιοποίηση και της υποτα­κτικής πολιτικής της απέναντι στις ΗΠΑ, δεν μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο που θα της άρμοζε στα διεθνή πράγματα. Το χειρό­τερο θα ήταν να συρθεί επιπλέον σήμερα σε μια σύγκρουση στη Συρία και την Ουκρανία, ως σύμμαχος των ΗΠΑ, που θα μπορούσε να έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για την Ευρώ­πη και την ειρήνη στον κόσμο.

* Πρέσβεως ε.τ. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-11/09-17/09/15)