Νέα πρόκληση από τους Τούρκους

• Ο Βαρθολομαίος λέει «όχι» στη μετατροπή της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας σε τζαμί. 

• Έγινε μουσείο με διάταγμα από την εποχή του Ατατούρκ! 

• Στο στόχαστρο του οθωμανικού κράτους είναι και η Αγιά-Σοφιά, στην Κωνσταντινούπολη. 

Εμφανώς δυσαρεστημένος εμφανίστηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος για την πρόθεση της τουρκικής κυβέρνησης να μετατρέψει σε τζαμί τον βυζαντινό Ναό της Αγίας Σοφίας στην Τραπεζούντα. 

Ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας, κατά την επίσκεψη του στο... ιστορικό μνημείο της Χριστιανο­σύνης, της εποχής των Κομνηνών, μίλησε ανοιχτά σε Τούρκους δημοσιογράφους, μετά την τέλεση της πανηγυρικής θείας λειτουργίας στην ιστορική Μονή Πα­ναγίας Σουμελά. Το νέο «αγκάθι» προέκυψε μετά τις δηλώσεις του αντιπροέδρου της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αριντς, ο οποίος προανήγγειλε τη λειτουργία του Μουσείου του Ναού της Αγίας Σοφίας ως τζαμιού. 

«Εμείς σεβόμεθα όλα τα τζαμιά, όλους τους χώρους προσευ­χής, όμως στο θέμα της Αγίας Σο­φίας (Τραπεζούντας) δεν βλέπουμε κάποια ανάγκη», σημείωσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, μι­λώντας στους εκπροσώπους του τουρκικού Τύπου. Και συνέχισε: «Είμαστε υπέρ του να συνεχίσει τη λειτουργία της ως μουσείο. Και, σύμφωνα με όσα είπε ο κύριος κοινοτάρχης, υπάρχουν πολλά τζαμιά, αλλά άδεια». 

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κοινοτάρχης Ζεκί Μπαϊτάρ (Zeki Baytar), στου οποίου τη δικαιοδοσία βρίσκεται ο Ναός της Αγίας Σοφίας Τραπεζούντας, έχει αντιδράσει έντονα -απειλώντας ακόμα και με ξεσηκωμό- σε μια τέτοιο προοπτική, παρέχοντας πλήρη στήριξη στις θέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου. «Πρώτα να γεμίσουν εκείνα τα τζαμιά και κατόπιν, αν υπάρχει ανάγκη, μπορεί να γί­νει και η Αγία Σοφία», υπενθύμισε το λόγια του Τούρκου κοινοτάρχη ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. ο οποίος πρόσθεσε πως «εάν η Αγία Σοφία ανοίξει για προσευχή, θα προσφέρει υπηρεσία μόνο στους μουσουλμάνους αδελφούς μας. Εάν, όμως, συνεχίσει να παραμένει ως μουσείο, θα προσφέρει υπηρεσία σε όλους τους ξένους και σε όλους τους τουρίστες που επισκέπτονται την Τραπεζούντα, τη Μαύρη θάλασσα και την Τουρκία γενικότερα». 

Εκτός από την Αγία Σοφία Τραπεζούντας, στο στόχαστρο του τουρκικού κράτους είναι και η Αγιά Σοφιά στην Κωνσταντινούπολη. Γι΄ αυτό και η δυσαρέσκεια του Οικουμενικού Πατριάρχη δεν αφορά μόνο στην Τραπεζούντα. 

Τζαμί και στην Πόλη 

Τον περασμένο Ιούνιο στο τούρκικο ιστορικό περιοδικό «Βαθιά ΙΣΤΟΡΙΑ» (Derim TARIH) δημο­σιεύθηκε άρθρο με τίτλο « Ποιος θα σώσει την Αγία Σοφία απ΄ την αιχμαλωσία;» Υποστηρίζεται «επι­στημονικά» η «επαναλειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τζαμιού» από τους Ισμαήλ Καρά καθηγητή θεολογίας στο Πανεπιστήμιο Μαρμαρά της Κωνσταντινούπολης (με τίτλο « Η Αγία Σοφία ως Μουσείο: η "ειρηνική" άρνηση της Άλωσης») και Αχμέτ Ακγκιουντουζ πρύτανη του Ισλαμικού Πανεπι­στημίου του Ρότερνταμ («Γιατί πρέπει η Αγία Σοφία να ξαναγίνει τζάμι»). Υπάρχει, όμως, και συνέ­ντευξη με τον νυν διευθυντή του Μουσείου Αγίας Σοφίας Χαλουκ Ντουρσουν, με τον τίτλο «Η μετα­τροπή της Αγίας Σοφίας σε μου­σείο είναι αποτέλεσμα μιας επο­χής παραφροσύνης, ανεπάρκειας και ρήξης». 

Έγινε μουσείο με διάταγμα από την εποχή του Ατατούρκ! 

Η Αγιά-Σοφιά μετατράπηκε σε μουσείο με το Διάταγμα του Υπουργικού Συμβουλίου της 24/11/1934 μι τις υπογραφές 12 υπουργών και του προέδρου της Δημοκρατίας Κεμάλ Ατα­τούρκ. Οι Τούρκοι, επιστήμονες που θέλουν να ξαναδούν την Αγία Σοφία να μετατρέπεται σε τζάμι υποστηρίζουν ότι «η υπ' αριθμόν 94041 από 14/11.1934 γνωμοδότηση που ελήφθη από το υπουργείο Παιδείας (το θέματα Πολιτισμού ήταν τότε ανατεθειμένα σε αυτό το υπουργείο) αναφέρει ότι: φρονούμε ότι, επειδή η μετατροπή σε μουσείο, λόγω της ιστορικότητας του ευρι­σκόμενου στην Ινσταμπούλ τεμένους της Αγίας Σοφίας, ενός απαράμιλλου μνημείου αρχιτεκτονικής τέχνης, θα ευχαριστήσει όλο τον κόσμο της Ανατολής και θα χαρίσει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα ένα νέο επιστημονικό καθίδρυμα. 

Προς τον σκοπό αυτόν ζητήθηκε από το Βακούφια (εννοείται η Γενική Διεύθυνση Βακουφιών) να εκδώσουν μια απόφαση σχετική με την κατεδάφιση των καταστημάτων στον περίγυρό του (τεμένους) που ανήκουν στα Βακούφια και η εκ μέρους τους απαλλοτρίωση όσων δεν ανήκουν σε αυτό για τον εξωραϊσμό της περιοχής καθώς και η εκ μέρους των Βακουφιών διάθεση ορισμένου ποσού από τον φετινό τους προϋπολογισμό και τον προϋπολογισμό των επόμενων ετών για την επισκευή του (τεμένους) και τη συντήρηση του. 

Στην υπ΄ αριθμόν 153197/107 από 7/11/1934 σχετική έκθεση που εστάλη από τη Γενική Διεύθυνση Βακουφιών γνωστοποιείται ότι το εν λόγω τέμενος δεν έχει κανένα Βακούφι, καθώς είναι ένα μνημείο που έχει απομείνει από τους Βυζαντινούς και, αν και μετά τη μετατροπή του σε τζάμι παραχωρήθηκαν σε αυτό έσοδα τόσο από τους σουλτάνους όσο και από τον λαό, τα προερχόμενα από τους σουλτάνους έσοδα καταργήθηκαν, ενώ τα έσοδα που παραχωρήθη­καν από τον λαό ήταν η ανάγνωση Κορανίου και άλλες παρόμοιες θρησκευτικές φροντίδες που μπορούν να πραγματοποιηθούν και οπουδήποτε αλλού, (το κτίριο) δεν έχει κανένα έσοδο για να μπορέσει να μετατραπεί σε μουσείο και να συντηρηθεί και οι μέχρι τώρα επισκευές του γίνονταν ασχέτως των εσόδων του σε συνεργασία με άλλα Βακούφια. 

Όταν το κτίριο αυτό πάψει να είναι τέμενος δεν θα υπάρχει ούτε αυτή η δυνατότητα ούτε ο προϋπολογισμός (της Γ.Δ.Β) αφήνει περιθώριο γιο οποιοδήποτε βοήθεια και (η Γ.Δ.Β) δεν έχει επίσης τη δυνατότητα να κατεδαφίσει το καταστήματα που βρίσκονται στον περίγυρο ούτε να αγοράσει -ει δυνατόν- τα άλλα (καταστήματα) που ανήκουν στον έναν ή στον άλλον. 

Το ζήτημα αυτό συζητήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 24/11/1934, το οποίο ενέκρινε και αποφάσισε να μετατραπεί το τέμενος της Αγίας Σοφίας σε μουσείο και προς τον σκοπό αυτόν η Γενική Διεύθυνση Βακουφιών να κατεδαφίσει το ανήκοντα σε αυτήν καταστήματα που βρίσκονται στο περίγυρο του τεμένους κα να καθαρίσει την περιοχή και το έξοδα της απαλλοτρίωσης και κατεδάφισης των υπολοίπων καταστημάτων καθώς και η επισκευή του κτιρίου και τα έξοδα συν­τήρησης του να αναληφθούν από το Υπουργείο Παιδείας, 24/11/1934 ». 

Της Άντζυς Σταθάτου

(Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΥΡΙΟ-17/8/2012)