Η αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων: αλλαγή εδώ και... χθες

-Του Ηλία Νταλούμη-

Παράξενος -για να μην πού­με «λίγο τρελός»- ο υπότιτλός μας; Σίγουρα! Εξίσου σίγουρα όμως αποδίδει την πραγματικό­τητα. Γιατί -κακά τα ψέματα- η αναδιοργά­νωση στις Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) έπρεπε να είχε αρχίσει -και το σημαντικότερο- να είχε ολοκληρωθεί, εδώ και καιρό.

Κατά την «Κρίση στα Ίμια», διαπιστώ­θηκε -με μάλλον επώδυνο τρόπο- ότι η υπάρχουσα Δομή Δυνάμεων των ελληνι­κών ΕΔ ήταν αν όχι ανεπαρκής, οπωσδήποτε ξεπερασμένη. Έτσι, λοιπόν, ξεκίνη­σε, το φθινόπωρο του 1996, μια προσπά­θεια που αποσκοπούσε στην αναδιοργά­νωση των ΕΔ. Έγιναν κάποιες κινήσεις, οι οποίες δεν άλλαξαν και πολύ την κατάστα­ση ή, για να είμαστε ακριβείς, ελάχιστες υπήρξαν οι πραγματικές αλλαγές. Το σί­γουρο είναι ότι με αυτές γιγαντώθηκε το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ). Οι «αλλαγές» όμως συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια. «Διαφημίστηκαν» δε­όντως, αλλά, όπως αποδείχθηκε, η κατά­σταση παρέμεινε ως είχε. Έτσι φτάσαμε στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Τώρα το πρόβλημα απέκτησε και μια άλλη διά­σταση που, έως τότε, πολλοί δεν ήθελαν να ξέρουν: την οικονομική. Τότε άρχισαν να εκδηλώνονται (και από την πλευρά των στελεχών) οι σκέψεις ότι το «φάρμακο» για τη βελτίωση της κατάστασης στις ΕΔ, δεν ήσαν απλώς και μόνον οι περικοπές των εξοπλιστικών προγραμμάτων -όποιων, ελάχιστων είχαν απομείνει- και των αμοι­βών των υπηρετούντων σ' αυτές. Χρειαζό­ταν κάτι πολύ πιο δραστικό και οπωσδή­ποτε αποτελεσματικό. Το παράξενο -για να μην πούμε τρελό- στην υπόθεση είναι τις αλλαγές στις ΕΔ τις επιζητούν κάποια από τα στελέχη τους, ενώ αυτοί που αντιδρούν είναι οι πολιτικοί! Αυτοί, δηλαδή, που ζητούν οικονομίες, αρνούνται να προχωρήσουν σε αλλαγές που θα τους τις προσφέρουν... Το πώς και το γιατί είναι μια μεγάλη υπόθεση που δεν αξίζει να ασχοληθούμε, τουλάχιστον, επί του παρόντος. Καλύτερα να προσπαθήσουμε να δούμε τι θα μπορούσε να γίνει.

Μια πολύ καλή αρχή θα ήταν το ΓΕΕΘΑ να ασχοληθεί μόνο με τα στρατηγικά θέματα, αφήνοντας στα τρία Γενικά Επι­τελεία τα τακτικά θέματα. Βεβαίως και θα προΐσταται αυτών, αλλά είναι περιττό, ανα­ποτελεσματικό και -τελικά επικίνδυνο- να αναμειγνύεται σε θέματα τακτικής. Η πολυαρχία πάντοτε έβλαψε και ποτέ δεν ωφέλησε. Άλλο το παρακολουθώ «εκ του σύνεγγυς» μια επιχείρηση ή επιχειρήσεις κι άλλο κάνω συνεχείς παρεμβάσεις προκειμένου να «επιφέρω βελτιώσεις». Αν ένας επικεφαλής αδυνατεί να ανταπεξέλθει στα καθήκοντά του, ο Κλάδος των ΕΔ από τον οποίον προέρχεται και τον έχει το­ποθετήσει σε αυτήν, οφείλει να διορθώσει αμέσως το πρόβλημα αλλά και να ελεγ­χθεί -την κατάλληλη στιγμή- για την επι­λογή του. Το ΓΕΕΘΑ θα παρακολουθεί και θα επεμβαίνει, όταν η ηγεσία του Κλάδου αδυνατεί να επιλύσει το πρόβλημα. Βεβαί­ως εδώ μπαίνει και το θέμα τις επιλογής των στελεχών, το οποίο είναι μεν εξαιρετικά σοβαρό, αλλά δεν είναι του παρόντος.

Ένα πολύ μεγάλο ζήτημα είναι ο αριθμός των ανωτάτων αξιωματικών που υπηρετούν στις ΕΔ. Ζωή να ‘χουν οι άνθρωποι, φτάνουν τους 314! Αριθμός εξαιρετικά μεγάλος για το μέγεθος των ελληνικών ΕΔ. Αν κάποιος ψάξει λίγο και δει τι γένεται στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη του ΝΑΤΟ, τότε σίγουρα θα του δημιουργηθούν ...αυτοκτονικές τάσεις. Δεν είναι δυνατόν χώρες, με μεγαλύτερες σε μέγεθος ΕΔ από τις δικές μας, να διαθέτουν πολύ μικρότερο αριθμό ανωτάτων. Και δε νομίζουμε ότι αυτές κακοδιοικούνται ή διοικούνται ελλιπώς. Ίσα - ίσα που αποτελούν και πρότυπα. Γιατί -για παράδειγμα- τις ταξι­αρχίες στον Αμερικανικό Στρατό να τις δι­οικούν συνταγματάρχες, ενώ στον Ελληνι­κό Στρατό (ΕΣ), πρέπει οπωσδήποτε να εί­ναι ταξίαρχοι; Και να μη μας διαφεύγει ότι οι μονάδες του Αμερικανικού Στρατού αλ­λά και των άλλων ΝΑΤΟϊκών (και οπωσδή­ποτε αυτές που παίρνουν μέρος σε επιχει­ρήσεις) έχουν στελέχωση 100%. Αλήθεια, πόσες μονάδες του ΕΣ έχουν τέτοια στελέχωση; Κι αυτό μας «περνά» στο επόμε­νο θέμα μας.

Στρατός Ξηράς

Όλοι γνωρίζουν -δεν είναι απόρρη­το- ότι σύμφωνα με την υπάρχουσα Δομή Δυνάμεων ο ΕΣ έχει ως οροφή τις 93.500 άτομα. Όλοι, επίσης, γνωρίζουν ότι ο αριθμός αυτός είναι εντελώς θεωρητικός και δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Εδώ να σημειώσουμε ότι θα ήταν πολύ εύκολο να αναφέρουμε τους πραγματικούς αριθμούς, που πολλοί - και εκτός ΕΔ- γνωρίζουν, αλλά δεν το κρίνουμε σκόπιμο. Δεν πρόκειται να προσφέρει απολύτως τίποτα στην παρούσα μελέτη, ανάλυση, κείμενο, πέστε όπως θέλετε. Το ζητούμενο δεν είναι να κάνουμε επίδειξη γνώσεων, αλλά να υποβοηθήσουμε στην επίλυση του προβλήματος. Μήπως λοιπόν θα ήταν πολύ πιο ρεαλιστικό να άλλαζε η Δομή Δυνάμεων και η οροφή του ΕΣ να ήταν της τάξης των 62.000 στελεχών; Μήπως λοιπόν - δεδομένης της απειλής που «ακούει» στο όνομα Τουρκία- οι μονάδες του ΕΣ θα έπρεπε να βρίσκονται στα ανατολικά μας σύνορα (Θράκη και νησιά του Ανατολικού Αιγαίου) κι όχι να είναι διασπαρμένες σε ολόκληρη τη χώρα, όπως την εποχή του Ψυχρού Πολέμου; Σε όσους έχουν ασθε­νή μνήμη, να θυμίσουμε ότι το Σύμφωνο της Βαρσοβίας έχει διαλυθεί εδώ και 24 χρόνια και η Βουλγαρία με τη Ρουμανία εί­ναι αφενός μέλη του ΝΑΤΟ κι αφετέρου δεν έχουν εδαφικές διεκδικήσεις εις βά­ρος μας. Όσο για την ΠΓΔΜ και την Αλβα­νία -που κι αυτή ανήκει στο ΝΑΤΟ- που, κατά καιρούς, λένε διάφορα τρελά, είναι αστείο να ασχολούμαστε. Στρατιωτικά δεν αποτελούν απειλή. Αυτό είναι ξεκάθαρο!

Εδώ, επιτρέψτε μου μια προσωπική μαρτυρία. Άνθρωπος που πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του στις ΕΔ κι έφτασε στα ανώτατα κλιμάκια, με σοβαρή επιτελική πείρα και επιχειρησιακή εμπειρία, μου έλε­γε -εδώ και κάποια χρόνια- ότι για την κά­λυψη των συνόρων: «...από την Ηγουμενί­τσα έως και τη Δράμα, αρκούν 4 (τέσσερα) Τάγματα Μηχανοκίνητου Πεζικού.». Απα­ραίτητη προϋπόθεση τα τάγματα αυτά να είναι πλήρως στελεχωμένα, ήτοι της τάξης του 95%, και να διαθέτουν τον απαιτούμενο εξοπλισμό. Σημειώνοντας ότι «δεν χρειάζονται άρματα μάχης. Αρκούν τα Τε­θωρακισμένα Οχήματα Μάχης (ΤΟΜΑ), τα Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού (ΤΟΜΠ) και τροχοφόρα τε­θωρακισμένα». Βέβαια, από τα πρώτα δεν έχουμε. Τα Λεωνίδας και ΒΜΡ1 -όσα λει­τουργούν- είναι στα νησιά. Τα Μ113 κά­νουν δουλειά, αλλά, όπως λέει και τ’ όνο­μά τους, είναι μόνο για μεταφορά -όχι για μάχη. Όσο για τα VBL καλά είναι, αλλά λί­γα και τίποτα περισσότερο από θωρακι­σμένα τζιπ.

Κι εδώ να κάνουμε μια παρένθεση και να θυμίσουμε ότι όταν πριν από 12-13 χρό­νια η Γερμανία προσπαθούσε να πουλήσει -μόνο σε μας- μεταχειρισμένα άρμα­τα Leopard 2Α4 και TOMA Marder 1Α3, εμείς, με διάφορες προφάσεις, τα απορρίπταμε «μετά βδελυγμίας», χρησιμοποι­ώντας γελοίες δικαιολογίες. Πήραμε βέ­βαια κάποια Leopard 2Α4, αλλά 298 τέ­τοια άρματα αγοράστηκαν από την Τουρ­κία. Εντάχθηκαν στην 1η Στρατιά, δηλαδή στην ανατολική Θράκη, και εξουδετερώ­νουν το πλεονέκτημα που είχαμε στην πε­ριοχή με τα Leopard 2HEL και τα Leopard 2Α4 που είχαμε αγοράσει, ύστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις, σε τιμή σα­φέστατα λογική. Όσο για τα Marder 1A3 αυτά, ευτυχώς, έμειναν στις αποθήκες του Γερμανικού Στρατού, για να πουληθούν σε διάφορες άλλες χώρες. Επίσης να πούμε ότι, εδώ και κάποιο καιρό, χρησιμοποιεί­ται ο όρος «Μηχανοποιημένο Πεζικό». Πρόκειται για μετάφραση του αγγλικού «Motorised Infantry» και σημαίνει το Πεζι­κό που μετακινείται στο πεδίο της μάχης με μη θωρακισμένα οχήματα. Αυτό όμως γί­νεται εδώ και πολλά χρόνια στον Ελληνικό Στρατό. Η τελευταία φορά που το Πεζικό περπατούσε ήταν το 1940. Γιατί ακόμη και στον Εμφύλιο χρησιμοποιήθηκαν οχήμα­τα. Επομένως, ο χρησιμοποιούμενος όρος «Μηχανοποιημένο Πεζικό» - τουλάχιστον στον ΕΣ - δεν υποδηλώνει τίποτα περισσό­τερο ή λιγότερο από το απλό Πεζικό.

Να γυρίσουμε όμως στο κυρίως θέμα μας. Όλες οι άλλες μονάδες του ΕΣ, λοιπόν, θα πρέπει να βρίσκονται στην Θρά­κη και τα νησιά του Αν. Αιγαίου. Ή -αν θέ­λετε να χρησιμοποιήσουμε κάποιους πιο «επιχειρησιακούς» όρους- στο Δ' Σώμα Στρατού και την ΑΣΔΕΝ. Με άλλα λόγια, ανατολικά της νοητής γραμμής Καβάλα- Κάσος. Δυτικά αυτής, θα υπάρχουν μόνον κάποιες πολύ ειδικές μονάδες π.χ. της Αε­ροπορίας Στρατού ή Καταδρομών. Αυτές όμως θα πρέπει να μην είναι πολλές και οπωσδήποτε όχι διεσπαρμένες, όπως σή­μερα. Κι εδώ κάποιοι θα ρωτήσουν: «ναι στα Κέντρα Εκπαίδευσης»; Η απάντηση είναι πολύ-πολύ απλή, δοκιμασμένη και άκρως πετυχημένη: να ακολουθήσουμε το γερ­μανικό παράδειγμα. Ο νεοσύλλεκτος δεν θα πηγαίνει στα γνωστά Κέντρα Εκπαίδευ­σης, αλλά κατευθείαν στην Ταξιαρχία που θα υπηρετήσει. Σ’ αυτήν, αντί των τριών ταγμάτων που έχει σήμερα, θα υπάρχει ένα τέταρτο που θα αποτελείται αποκλει­στικά από νεοσύλλεκτους, οι οποίοι μό­λις ολοκληρώνουν την εκπαίδευσή τους, θα παίρνουν μετάθεση για όποιο από τα άλλα τάγματα ή υπομονάδες της ταξιαρ­χίας τους. Έτσι θα αποφεύγονται άσκο­πες μετακινήσεις (και έξοδα), ενώ θα δημιουργείται και το αποκαλούμενο «πνεύ­μα της μονάδας» που αποτελεί σημαντικό ψυχολογικό παράγοντα και στην Ελλάδα (πλην ελάχιστων εξαιρέσεων) σαφώς περιφρονούμε. Περιττό, βέβαια, να πούμε ότι οι μονάδες της λεγάμενης 1ης γραμμής, ήτοι του Δ' ΣΣ και της ΑΣΔΕΝ, θα πρέπει να έχουν στελέχωση της τάξης του 90%. Όλοι γνωρίζουμε -απλώς δεν θέλουμε να το παραδεχτούμε- ότι αυτά τα περί «εφε­δρείας κ.λπ.» είναι απλώς ...σαπουνόφου­σκες. Αν ποτέ υπάρξει μια σύγκρουση (με την Τουρκία φυσικά αφού αυτή, και μόνο, μας απειλεί) δεν πρόκειται να κρατήσει πο­λύ. Μία-δύο ημέρες. Πότε λοιπόν θα έχου­με τις «κινητοποιήσεις»; Στο κάτω-κάτω της γραφής -μας αρέσει, δεν μας αρέσει- Ισ­ραήλ δεν είμαστε κι ούτε πρόκειται ποτέ να γίνουμε.

Και μια και αναφέραμε την ΑΣΔΕΝ, μή­πως μπορεί κάποιος να μας εξηγήσει για­τί πρέπει αυτή να υπάγεται στο ΓΕΣ; Το ότι συγκροτείται από μονάδες του Στρατού, δεν σημαίνει απολύτως τίποτα! Οι μονά­δες αυτές υπάρχουν για την άμυνα των νη­σιών. Όμως όπως όλοι γνωρίζουμε -και οι ειδικοί πρώτοι και καλύτεροι - η άμυνα ενός νησιού δεν εξαρτάται μόνον από τις δυνάμεις που είναι πάνω σε αυτό, αλλά κι απ’ αυτές που βρίσκονται γύρω του. Και γύρω από ένα νησί έχουμε πλοία. Πλοία που αποτελούν την πρώτη και πιο αποφα­σιστική γραμμή άμυνας. Αυτό τουλάχιστον επιβεβαιώνεται από τα σχετικά πολεμικά διδάγματα. Το παράδειγμα της Κύπρου δεν μας λέει τίποτα;

Πώς όμως θα υπερασπιστούμε απο­τελεσματικά ένα νησί, όταν η επικοινωνία ανάμεσα στον τοπικό στρατιωτικό διοικη­τή και τον επικεφαλής της ναυτικής δύνα­μης που είναι στην περιοχή (ακόμα και αν δεχτούμε ότι υπάρχει) θα είναι αποτελε­σματική, όταν δεν είναι άμεση; Ιδού ένα απλό παράδειγμα: ο στρατιωτικός διοικη­τής του νησιού Α, αναφέρει την κατάσταση στην ΑΣΔΕΝ. Αυτή την «περνά» στο ΓΕΣ. Το ΓΕΣ στο ΓΕΕΘΑ που, με τη σειρά του, τη «δίνει» στο ΓΕΝ. Το ΓΕΝ στο Αρχηγείο Στό­λου κι αυτό στον διοικητή της Μοίρας των πλοίων που βρίσκονται στην περιοχή του νησιού Α, προκειμένου να δράσει. Όλος αυτός ο κύκλος θα ήταν μια απλή ευθεία, αν οι δυνάμεις πάνω στο νησί, όπως και οι γύρω από αυτό, υπάγονταν σε μια κοινή διοίκηση. Οι έξι αναφορές θα ήσαν μόνον οι εξής δύο: στρατιωτικός διοικητής προς «γενικό διοικητή» κι αυτός στο ναυτικό δι­οικητή.

Πώς υλοποιούνται όλα αυτά τα φαινομενικώς απλά; Μα αν η ΑΣΔΕΝ υπάγεται στο Αρχηγείο Στόλου! Ασύλληπτο; Άκρως επαναστατικό, θα λέγαμε, αλλά απολύ­τως λογικό και -προπαντός- αποτελεσμα­τικό. Θυμηθείτε ποιος είχε τη διεύθυνση των επιχειρήσεων -όλων των επιχειρήσε­ων- στα Falklands. Φυσικά μιλάμε από την πλευρά των Βρετανών, γιατί από την πλευ­ρά της Αργεντινής «τρία πουλάκια κάθονταν» στην κυριολεξία... Βεβαίως κάποιες προσπάθειες, ώστε η ΑΣΔΕΝ να γίνει «διακλαδική», έγιναν πριν από καμιά δεκαπε­νταριά χρόνια. Όμως απέτυχαν παταγω­δώς! Για έναν πολύ απλό λόγο: δεν ελήφθη υπόψη το συντεχνιακό πνεύμα των στελεχών. Έτσι αυτές εγκαταλείφθηκαν και επανήλθαμε στην μακαριότητά μας. Το ζήτημα όμως είναι αν προτιμάμε τη μα­καριότητα από την ασφάλεια και τη σιγουριά. Κάποτε πρέπει να επιλέξουμε.

Σχετικό με τα προηγούμενα είναι και το εξής: η Ελλάδα -μια καθαρά ναυτική χώρα- είναι η μοναδική στον κόσμο στην οποία οι Πεζοναύτες δεν υπάγονται στο Ναυτικό, αλλά στο Στρατό! Και να ήταν μόνον αυτό; Η 32η Ταξιαρχία Πεζοναυ­τών εδρεύει στον Βόλο, ενώ το 575ο Τάγ­μα της στον Αυλώνα. Αλήθεια, έχει πάρει κάποιος «μολυβί και χαρτί» κι έχει υπολο­γίσει πόσος χρόνος χρειάζεται ένα αρματαγωγό ή ένα Zubr, από το Ναύσταθμο Σα­λαμίνας έως τον Ωρωπό ή το Βόλο κι από ‘κει σε κάποιο νησί του Ανατολικού Αιγαί­ου; Αφού κάνει αυτόν τον υπολογισμό, ας κάνει κι άλλον ένα. Από το Ναύσταθμο Σα­λαμίνας κατευθείαν στο ίδιο νησί. Στο τέ­λος, θα χρειαστεί μια αφαίρεση, για να δει τι θα κερδίζαμε, αν οι Πεζοναύτες ανήκαν στο Ναυτικό και στρατωνίζονταν στον «Κανελλόπουλο» και τον Ασπρόπυργο. Κι εδώ καλύτερα να σταματήσουμε και να μην πε­ράσουμε στη σταδιοδρομία των στελεχών που, ενώ «περνούν μια ζωή» στους Πεζο­ναύτες, ξαφνικά για διοικητικούς λόγους βρίσκονται σε μια άλλη μονάδα Ειδικών Δυνάμεων, συνήθως «ψιλοάσχετη» με τη θάλασσα.

Και μια και ο λόγος περί Ειδικών Δυνά­μεων. Γιατί αυτές πρέπει να είναι διάσπαρ­τες σε ολόκληρη την χώρα; Μεγάλο Πεύ­κο, Χανιά, Ασπρόπυργος, Νάουσα, Ρεντίνα και Δράμα είναι οι έδρες τους. Φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για τα Ειδικά Τάγ­ματα Εθνοφυλακής (ΕΤΕΘ) και τις Μοίρες Αμφιβίων Καταδρομών (ΜΑΚ) που βρίσκο­νται -ορθότατα- στα νησιά του Αν. Αιγαί­ου. Όλες οι άλλες μονάδες θα μπορού­σαν να συγκεντρωθούν στην Κρήτη (κά­ποιοι πρέπει να αντιληφθούν την τεράστια στρατηγική της σημασία) όπου μπορεί θαυ­μάσια να είναι και το Κέντρο Εκπαίδευσής τους. Δόξα τω θεώ, βουνά έχει μπόλικα.

Άσε που την ύπαρξη ενός τέτοιου κέντρου εκεί, πολύ εύκολα θα την «πουλούσαμε» σε ξένους που ζητούν -εμμέσως, αλλά σα­φώς- κάτι τέτοιο. Με άλλα λόγια, και καλή εκπαίδευση θα είχαμε των δικών μας Μο­νάδων και οικονομία θα κάναμε και λεφτά θα εισπράτταμε από τους ξένους.

Ένα άλλο ζήτημα που χρήζει αλλαγών και βελτίωσης στον ΕΣ είναι αυτό της Διοικητικής Μέριμνας. Βεβαίως δεν είναι κα­θόλου «πιασάρικο», αφού δεν είναι επιχει­ρησιακό κι εντυπωσιακό. Είναι όμως ζωτι­κής σημασίας. Κι όχι μόνον οικονομικής. Για παράδειγμα τα «κλιμάκια» συντήρησης του υλικού ανάμεσα στη μονάδα που το χρησιμοποιεί και το σημείο όπου γίνονται «εργοστασιακές διεργασίες» είναι μάλλον πολλά. Κι εδώ δεν χρειάζεται να «ανακαλύψουμε την Αμερική». Απλώς ας ακολου­θήσουμε το παράδειγμα των ξένων.

Πολεμικό Ναυτικό

Στο Ναυτικό, τα πράγματα είναι πιο απλά, αλλά όχι και τόσο εύκολα. Για πα­ράδειγμα, μπορεί κάποιος να μας εξηγή­σει τι ρόλο παίζουν η Ναυτική Διοίκηση Ιονίου και η Ναυτική Διοίκηση Βορείου Ελ­λάδος, εκτός από την ικανοποίηση ρουσφετιών, κυρίως, πολιτικών; Γιατί έχουμε ξεχάσει (δεν χρειάζονται εισαγωγικά για­τί είναι γεγονός) την Κρήτη; Όταν άρχι­σε να λειτουργεί ο Ναύσταθμος Κρήτης, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο μισός Στόλος -για να μην πούμε το 65%- μετα­φέρθηκε εκεί. Ήταν μια ΝΑΤΟϊκή σχεδία­ση που έπαιρνε υπόψη της τη στρατηγική θέση του νησιού στην Αν. Μεσόγειο. Το - αστείο- «Βασιλικό Κίνημα» της 13ης Δεκεμβρίου 1967 είχε ως αποτέλεσμα ο Στό­λος να «μαζευτεί στο μαντρί», ήτοι το Ναύ­σταθμο Σαλαμίνας, από την χούντα. Από τότε δεν έχει αλλάξει τίποτα! Γιατί όλοι δι­στάζουν να θίξουν τα κακώς κείμενα; Οι ανάγκες της άμυνας της Ελλάδας, αλλά και οι στρατηγικές της επιδιώξεις τόσο κα­τά της Τουρκίας, όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο, επιβάλλουν-ναι, επιβάλλουν!- ο Ναύσταθμος Κρήτης να επαναδραστηριοποιηθεί! Θαυμάσια μπορούν να ελλι­μενίζονται εκεί π.χ. 2 φρεγάτες, 4 πυραυλάκατοι, 2 υποβρύχια κι 1 πλοίο γενικής υποστήριξης. Βεβαίως θα απαιτηθούν με­ρικά εκατομμύρια προκειμένου να ανανε­ωθούν ορισμένες εγκαταστάσεις και να δημιουργηθούν κάποιες νέες. Κι αυτό εί­ναι εξαιρετικά δύσκολο στις εποχές που περνούμε. Όμως τι να κάνουμε; Αν «δεν σπάσεις το αβγό δεν το τρως». Άλλωστε γιατί επ’ αυτού του ζητήματος -όχι των αβγών βέβαια- δεν προσφεύγουμε στην βοήθεια των Συμμάχων και ιδιαιτέρως των ΗΠΑ; Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του ο SACEUR, στρατηγός Curtis Scaparroti, εντυπωσιάστηκε και εκφράστηκε ιδιαιτέ­ρως θερμά για τις «κρυφές εγκαταστά­σεις» κάθε μορφής, που υπάρχουν στο Ναύσταθμο Κρήτης. Γιατί λοιπόν να μην το εκμεταλλευτούμε δεόντως; Βέβαια θα πρέπει να μιλήσουμε και να πείσουμε τους Αμερικανούς. Κι εδώ είναι το ζήτημα. Όχι για το δεύτερο, που δεν θέλουν και πολλά για να πειστούν, αλλά για το πρώτο. Ποιος πολιτικός παράγοντας θα αναλάβει τέτοια αποστολή; Όπως έχει αποδειχτεί, μάλλον δεν έχουμε το κατάλληλο πρόσωπο για κά­τι τέτοιο.

Αλλά στην Κρήτη δεν υπάρχει μόνο η Σούδα. Στην άλλη άκρη της, την ανατολι­κή, υπάρχει και το Κυριαμάδι. Ένα σημείο μεγάλης στρατηγικής και τακτικής αξίας. Αυτό πρέπει να αναβαθμιστεί και να αποτελέσει κάτι παραπάνω από ένα σημείο ελλιμενισμού μιας πυραυλακάτου ή μιας κανονιοφόρου, όπως σήμερα. Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι δεν μπορεί από τη μια να μας ενοχλεί που οι Τούρκοι κάνουν διάφο­ρα «τρελά» στο Αιγαίο -μεταξύ μας, πολύ χαμηλής στρατηγικής ή τακτικής αξίας- και από την άλλη να κρατάμε το Στόλο στη Σαλαμίνα. Ο Στόλος πρέπει να αναπτυχθεί σε θέσεις που βρίσκονται κοντά στα ση­μεία που θα χρειαστεί να πολεμήσει. Για­τί, αν «πάμε» βορειότερα, θα δούμε ότι και στη Λήμνο έχουμε κενά. Ο Κουντουριώτης έδειξε τον δρόμο εδώ και 114 χρόνια. Άλ­λαξε μήπως τίποτα από τότε; Ή μήπως οι επιλογές του ήσαν λάθος;

Πολεμική Αεροπορία

Αντίστοιχα είναι τα προβλήματα στην Αεροπορία. Είναι χαρακτηριστικές οι αντι­δράσεις που προκύψανε με κάποιες αλλα­γές στο Σύστημα Αεροπορικού Ελέγχου. Κάποια στελέχη φαίνεται να πιστεύουν πως οι μονάδες στις οποίες υπηρετούν έχουν γίνει για να εξυπηρετούνται οι ίδιοι κι όχι η άμυνα της χώρας. Έτσι, λοιπόν, «απορρίπτουν» το Κουτσόχερο της Λάρι­σας (όπου και οι νέες εγκαταστάσεις), προ­τιμώντας τις αρχαίες του Χορτιάτη... Κάτι αντίστοιχο βεβαίως συμβαίνει και με την ύπαρξη και λειτουργία της 113 Πτέρυγας Μάχης, στο αεροδρόμιο της Μίκρας, στη Θεσσαλονίκη. Επί πολλά χρόνια, ισχυροί πολιτικοί παράγοντες κρατούν ανοιχτή μια μονάδα που -πρακτικά- δεν έχει λόγο ύπαρξης. Αν πραγματικά ήθελαν μια μεγά­λη αεροπορική μονάδα στη Βόρειο Ελλά­δα, τότε θα μπορούσαν να αναβαθμίσουν το Αεροπορικό Απόσπασμα της Χρυσούπολης. Ένα αεροδρόμιο πολύ κοντά στην Καβάλα και ιδεώδη βάση για μαχητικά που θα καλύπτουν την Θράκη και το Β. Αιγαίο, πολύ πιο αποτελεσματικά απ’ ότι σήμερα.

Ένα άλλο πρόβλημα που πρέπει να επι­λυθεί επειγόντως είναι αυτό της 110 Πτέ­ρυγας Μάχης στη Λάρισα. Σε λίγους μή­νες από τώρα -μέσα στο 2017- αποσύρονται από την ενεργό υπηρεσία τα RF-4E Phantom II. Τα οποία, κατά το κοινώς λεγό­μενο, «έφαγαν τα ψωμιά τους». Τι θα γίνει όμως με το αεροδρόμιο και τις εγκαταστά­σεις; θα μείνουν άδεια κι έρημα μόνο με τα F-16 Block 52+ της 337 Μοίρας; Μήπως πρέπει να μετακινηθεί εκεί κάποια άλλη ή άλλες Μοίρες; Μήπως κάποιο από τα αεροδρόμια της Δυτικής Ελλάδας, που δεν είναι και ότι καλύτερο υπάρχει, θα μπο­ρούσε να μετατραπεί σε Αεροπορικό Από­σπασμα και τα αεροπλάνα που εδρεύουν εκεί να μετακινηθούν στην 110 ΠΜ; Άσε που, αν αποφασιζόταν ένα μεγάλο τμήμα του εν λόγω αεροδρομίου να δοθεί για πο­λιτική χρήση, θα μοσχοπουλιόταν, καθώς βρίσκεται σε μια από τις πιο τουριστικές περιοχές της χώρας. Και δεν αναφερόμαστε καθόλου στο ότι τα αεροδρόμια της Δυτι­κής Ελλάδας θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην εκπαίδευση χειριστών από διάφορες χώρες του ΝΑΤΟ. Έτσι, για να καλύψουμε κάποια έξοδα...

Αλήθεια πόσο έχουμε ασχοληθεί με την 112 ΠΜ και το ότι το αεροδρόμιο της Ελευσίνας είναι κορεσμένο εδώ και πολλά-πολλά χρόνια; Άσε που είναι μέσα στον οικιστικό ιστό της πόλης. Μήπως θα άξιζε να μετακινηθεί στην Τανάγρα και τα μαχη­τικά της 331 και 332 Μ να άλλαζαν έδρα και να πήγαιναν σε κάποιο πιο «προχωρη­μένο» αεροδρόμιο;

Μιλήσαμε πιο πάνω για την Κρήτη όσον αφορά το Πολεμικό Ναυτικό. Κάτι αντίστοιχο πρέπει να γίνει και με την Πο­λεμική Αεροπορία. Η 115 ΠΜ στη Σούδα -λόγω της αυξημένης αμερικανικής πα­ρουσίας- είναι υπερκορεσμένη. Γιατί η μια Μοίρα των μαχητικών να μην μετακινηθεί στην 133 Σμηναρχία Μάχης, στο Καστέ­λι Κισσάμου; Ταυτόχρονα, το ΚΕΔΑ (Κέ­ντρο Ετοιμότητας Διασποράς Αεροπορί­ας) του Τυμπακίου, να μην ξαναγίνει Σμη­ναρχία Μάχης και να προσφερθεί στο ΝΑ­ΤΟ και την ΕΕ; Μιλάμε για προσφορά του Αεροπορικού Αποσπάσματος Καρπάθου, όταν ξέρουμε (ή, τουλάχιστον, οφείλουμε να ξέρουμε πριν ανοίξουμε το στόμα μας) ότι κάτι τέτοιο θα προσέκρουε σε veto της Τουρκίας, λόγω Δωδεκανήσων κ.λπ. Γιατί σώνει και καλά να εμπλέκουμε τους Τούρ­κους στις σχέσεις μας με το ΝΑΤΟ, όταν πολύ εύκολα μπορούμε να τους παρακάμψουμε;

Ανακεφαλαίωση

Με βάση όλα τα παραπάνω ένα είναι σίγουρο: Όλοι συμφωνούμε ότι στον το­μέα της Άμυνας απαιτούνται αλλαγές. Αλ­λαγές σε μεγάλο βάθος και μεγάλη έκτα­ση, αν και κανονικά θα έπρεπε να μιλάμε για μια επανάσταση. Όπως είναι φυσικό, υπάρχουν αντιδράσεις. Όμως παραμονή στα «ίδια και τα αυτά» σημαίνει καταστρο­φή. Πράγμα, βεβαίως, ανεπίτρεπτο. Φυσι­κά για να γίνουν όλα τα παραπάνω -αν και απαιτούνται πολλά περισσότερα- θα πρέ­πει να υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση και αποφασισμένη ηγεσία. Κι εδώ είναι το κρίσιμο ζήτημα: τα έχουμε; Για το δεύτε­ρο οι ενδείξεις είναι θετικές. Αντίθετα, για το πρώτο οι αποδείξεις είναι μάλλον αρ­νητικές. Κι αυτό είναι ένα σαφώς διαχρο­νικό φαινόμενο. Θέλετε μια μικρή απόδει­ξη; Ιδού λοιπόν. Από τις αρχές της δεκαε­τίας του 1950 -λόγω της εισόδου μας στο ΝΑΤΟ- το Ναυτικό και η Αεροπορία υιοθέτησαν ένα σύστημα οργάνωσης, που βα­σίζεται σε τρία σκέλη: τις επιχειρήσεις, την εκπαίδευση και τη διοικητική μέριμνα. Ο Στρατός κράτησε ουσιαστικά τα παλιά συ­στήματα. Ασχολήθηκε κανένας με τη μελέ­τη του θέματος; Ποιος Κλάδος είχε δίκιο; Και μην αρχίσουμε τα παραμύθια των «ιδι­αιτεροτήτων» κ.λπ.

Όταν άλλες Ένοπλες Δυνάμεις έχουν φτάσει σε επίπεδα διακλαδικότητας που ούτε ως εφιάλτη στα χειρότερά μας όνει­ρα δεν έχουμε φανταστεί, εμείς γιατί να παραμένουμε στα «πατροπαράδοτα»; Για­τί ξορκίζουμε κάποιες επαναστατικές -για μας- προτάσεις; Αν, για παράδειγμα, η σημερινή ΑΣΔΕΝ, με επικεφαλής υπο­στράτηγο, υπαγόταν στο Αρχηγείο Στό­λου και συμπεριελάμβανε τη Ναυτική Δι­οίκηση Αιγαίου και τη Διοίκηση Πλοίων Επιτήρησης ποια θα ήσαν τα αρνητικά στοιχεία; Ένα άλλο παράδειγμα: αν επικε­φαλής της Διοίκησης Αμφιβίων Δυνάμεων (ΔΑΔ) υπήρχε ταξίαρχος Πεζοναύτης και υπάγονταν σ’ αυτόν η 32η Ταξιαρχία Πεζοναυτών, τα πλοία που σήμερα υπά­γονται στη ΔΑΔ (αρματαγωγά και αερόστρωμνα) οι Μοίρες Αμφιβίων Καταδρο­μών και η Διοίκηση Υποβρυχίων Κατα­στροφών, έχουμε διανοηθεί τι «οικονομί­ες κλίμακος» θα πετυχαίναμε; Γιατί θέμα αποτελεσματικότητας δεν υφίσταται καν.

Στα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων ούτε η λογική, ούτε οι γνώσεις, ούτε η πα­ραγωγική σκέψη λείπουν. Απλώς το σύστη­μα είναι εντελώς σκουριασμένο. Το καλό είναι ότι πολύ εύκολα μπορεί να ξεσκου­ριάσει. Το έχει αποδείξει σε άλλες περι­πτώσεις. Απλώς «θέλει αρετήν και τόλμην η Ελευθερία», όπως είπε ο μακαρίτης ο Ανδρέας Κάλβος...

(ΑΜΥΝΑ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2016)