Η Άγκυρα ετοιμάζει ΘΕΡΜΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

■ Η Τουρκία ανεβάζει την ένταση, ενώ η τρόικα «καταστέλλει» άμυνα και διπλωματία 

■ Τα ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη μόνο κατά περίπτωση απογειώνονται για να αναχαιτίσουν ή για να εμπλακούν με τουρκικά πολεμικά. 

■ Κορυφαίοι παράγοντες των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας εκφράζουν προς τις πολιτικές ηγεσίες τους έντονο προ­βληματισμό για τις κινήσεις της Τουρκίας. 

■ Η επαναφορά της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών» και οι υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά προβλη­ματίζουν την ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων 

Με έκδηλη αμηχανία αρ­μόδιοι κυβερνητικοί και διπλωματικοί παράγο­ντες στην Αθήνα παρακολουθούν την ποσοτική και ποιο­τική κλιμάκωση των στρατιωτικών και διπλωματικών πιέσεων της Τουρκίας προς την Ελλάδα, καθώς όλες οι ενδείξεις συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι... πολύ δύσκολοι για τις διμε­ρείς σχέσεις. 

Σύμφωνα με έγκυρες πηγές τους τελευταίους μήνες η συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο είναι κάτι παραπάνω από προκλητική, θα 'λεγε κανείς ότι η Άγκυρα προπαρασκευάζει σκηνικό έντασης, με την Πολεμική της Αεροπορία να κάνει συχνές επικίνδυνες και φυσικά, παράνομες από κάθε άποψη εικονικές προσβολές νησιών – συγκεκριμένα, αναφέρονται το Αγαθονήσι το Φαρμακονήσι, οι Καλόγεροι και τα Αντίψαρα ως μέσον πίεσης στην Ελλάδα και σε μια «νεκρή» δι­πλωματικά περίοδο. Αν το σκηνικό έντασης συνεχιστεί είναι θέμα χρόνου να επισημοποιηθούν οι διεκ­δικήσεις καθώς πολλά επιμέρους γεγονότα συνθέτουν μια ιδιαίτερα ανησυχητική εικόνα σε στρατιωτι­κό και διπλωματικό πεδίο. 

Κορυφαίοι υπηρεσιακοί παράγο­ντες των υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας εκφράζουν προς τις πολιτικές ηγεσίες τους έντονο προβληματισμό για τις κι­νήσεις της Άγκυρας τους επόμενους μήνες καθώς στην κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο η κατάσταση οξύνεται συνεχώς. Παράλληλα με αγωνία πολιτικοί και διπλωματικοί παράγοντες μελετούν πιθανές επιπτώσεις του Κυπριακού κι ενώ ο ΟΗΕ προετοιμάζει νέα διεθνή διάσκεψη την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου. Πριν από μερικές ημέρες η Τουρκία διατύπωσε και πάλι απειλές εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας και υπό το πρίσμα αυτό, αναμένουμε νέο κύκλο έντα­σης στην Ανατολική Μεσόγειο, τη στιγμή που ολόκληρη η περιοχή βράζει κυριολεκτικά τόσο με την κρίση στη Συρία όσο και με πολεμικές απειλές που εκτοξεύουν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ κατά του Ιράν. 

Η κρίση «έπληξε» και την Άμυνα 

Η οικονομική καχεξία της χώ­ρας , η αποσάθρωση των κρατικών υπηρεσιών και η απουσία εθνικής στρατηγικής για την εύρυθμη λει­τουργία των υπουργείων Εξωτερι­κών και Άμυνας σε αυτή την κρί­σιμη συγκυρία έχουν οδηγήσει σε αποτελμάτωση αυτούς τους δύο πυλώνες του ελληνικού κράτους. Καλά ενημερωμένες πηγές ση­μειώνουν ότι εδώ και μήνες τα ελληνικά πολεμικά αεροσκάφη μόνο κατά περίπτωση απογειώ­νονται για να αναχαιτίσουν ή για να εμπλακούν με τουρκικά πολεμικά. 0ι ίδιες πηγές επιμέ­νουν ότι το ΥΠΕΘΑ εκδίδει ανα­κοινώσεις μόνο όταν τα ελληνι­κά αεροσκάφη αναχαιτίζουν τα τουρκικά ενώ στις περιπτώσεις που δεν απογειώνονται καν δεν ανακοινώνονται οι παραβάσεις και οι παραβιάσεις των τουρ­κικών αεροσκαφών, τα οποία κατά την ίδια πηγή, ιδιαίτερα τις τελευταίες εβδομάδες «αλωνίζουν» σε όλο το Αιγαίο μέχρι νότια της Κρήτης και του Καστελόριζου. Παράλληλα, οι αποστο­λές του Πολεμικού Ναυτικού στο Αιγαίο έχουν περιοριστεί δρα­ματικά. Φυσικά, οι επίσημες δηλώ­σεις και διαβεβαιώσεις ότι η εθνική άμυνα δεν έχει υποβαθμιστεί λόγω της κρίσης δεν είναι πειστικές. Οι τελευταίες κυβερνήσεις, άλλωστε, αποδέχτηκαν ρυθμίσεις που αποσυντόνισαν πλήρως την πολιτική άμυνας και ασφάλειας της χώρας. Η κατάσταση αυτή, η επαναφορά της θεωρίας των «γκρίζων ζωνών» και οι χαμηλές πτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά ήταν οι λόγοι που ο υπουργός Εξωτερικών, κ. Σταύρος Δήμας έθεσε προ των ευθυνών του το ΝΑΤΌ κατά την επίσκεψη στην Αθήνα του γενικού γραμματέα της Συμμαχίας Αντερς Φογκ Ράσμουσεν, στις 16 Φεβρουαρίου. Δηλώ­σεις που ενόχλησαν την Τουρκία που κάλεσαν την Αθήνα να προ­σέλθει στο διάλογο αλλά άφησαν αδιάφορο τον κ. Ράσμουσεν. ο οποίος απλά συνέστησε ηρεμία.- 

Στο διπλωματικό πεδίο είναι γνωστό ότι οι διερευνητικές συνομι­λίες για το Αιγαίο έχουν ««παγώσει» από το περασμένο καλοκαίρι. Στην Αθήνα η κυβέρνηση δεν συζητά την εξωτερική πολιτική και την πο­λιτική ασφάλειας ο πρωθυπουρ­γός δεν γνωρίζει καν αυτή την ατζέντα και τα κόμματα που στηρί­ζουν την κυβέρνηση έχουν τελείως διαφορετική αντίληψη για την εξωτερική πολιτική, σε βαθμό που να έχουν αδρανοποιηθεί πλήρως και η γραφειοκρατία του υπουργείου Εξωτερικών και η στρατιω­τική διπλωματία. Εκείνοι που διαπραγματεύονται με την τρόι­κα θα 'πρεπε να ξέρουν και να επιβάλλουν αποφάσεις που θα διασφάλιζαν την υψηλού επιπέ­δου λειτουργία των υπουργείων Άμυνας και Εξωτερικών. Άλλο πράγμα το αν ο διπλωμάτης ή ο στρατιωτικός αμείβονται καλά άλλο πράγμα το να μην μπορεί να δράσει η Πολεμική Αεροπο­ρία όλο το 24ωρο ή να κινηθεί αποτελεσματικά η διπλωματία. Όλ' αυτά, βέβαια δεν έχουν σχέ­ση με την αναγκαία μείωση των εξοπλιστικών δαπανών, αλλά με τη λογική που πρέπει να διέπει κάθε υπεύθυνη κυβέρνηση. 

Στο παρασκήνιο, πάντως, κα­ταβάλλονται προσπάθειες για να επαναλειτουργήσει το Ανώτατο Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας, το οποίο πραγματοποίησε μια συνάντηση στην Αθήνα το Μάιο του 2010 και έκτοτε δεν έχει γίνει καμία απολύτως κίνηση. Η Τουρκία ζητά από την Ελλάδα να αποσαφηνίσει τις θέσεις της και την αποστολή αυτή έχει αναλάβει ο γενικός γραμματέας του ΥΠΕΞ, I. Ζέππος, ο οποίος προφανώς θέ­λει να κερδίσει χρόνο, γιατί δεν έχει καμία άλλη πολιτική εντολή. 

Ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι η κυ­βέρνηση συμφωνήσει στην πραγματοποίηση μιας συνάντησης του Συμβουλίου Συνεργασίας, τι θα συζητηθεί εκεί; Και τι θα αποφα­σίσει όταν οι Έλληνες υπουργοί δεν ξέρουν τι θα κάνουν, έστω την επόμενη εβδομάδα; Και, κυρίως τι είδους συνομιλίες θα είναι αυτές, όταν στο Αιγαίο έχουμε νέο κύκλο στρατιωτικής πίεσης και ο υπουρ­γός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, αμφισβητεί ευθέως την ελληνική κυριαρχία στο Αγαθονήσι και το Φαρμακονήσι; Κατά συνέπεια είναι προτιμότερο να μην γίνει το Συμβούλιο, αν δεν μπορεί να προκύψει κάτι θετικό από την πραγματοποίηση του. 

Εκτός συνομιλιών η ΑΟΖ! 

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, αυτό των διερευνητικών συνομιλιών, υπάρχει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα. Η ελληνική αντιπροσω­πεία υπό τις εντολές των Γ. Παπανδρέου και Δ. Δρούτσα -που είπε το ανεκδιήγητο «η ΑΟΖ είναι μόδα!»-, συζήτησε για την υφαλοκρηπίδα αποκλείοντας από τη συζήτηση την οριοθέτηση της ΑΟΖ. 

Η κυβέρνηση Παπανδρέου κινήθηκε στη γραμμή του καθηγητή Χρ. Ροζάκη, που υποστήριξε τη λύση της υφαλοκρηπίδας και συμ­μετείχε ενεργά στη διαμόρφωση της διαπραγματευτικής ατζέντας όχι επίσημα αλλά ανεπίσημα. 

Ωστόσο, επίσημα ο κ. Ροζάκης, έμμεσα αλλά με σαφήνεια, έχει ταχθεί υπέρ του ορισμού υφαλοκρηπίδας χωρίς, σύμφωνα με την άποψη εγκύρων νομικών, να αιτιολογεί επαρκώς την απόρριψη της ΑΟΖ. 

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει τώρα να ληφθούν πολιτικές αποφάσεις. Το θέμα είναι ότι ο κ. Αντώνης Σα­μαράς ενώ σε δηλώσεις του είναι ιδιαίτερα θερμός και θετικός με την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Τουρκία, συμπεριλαμβάνοντας το Καστελόριζο, εντούτοις δεν έχει τοποθετηθεί ακόμη σχετικά με τις αποφάσεις που θα λάβει για το μέλλον των συνομιλιών με την Τουρκία. Έμπειροι διπλωμάτες περιμένουν να μάθουν αν ο πρόεδρος της Ν.Δ θα αποδεχτεί τα όσα έχουν συμφωνηθεί μέχρι τώρα ή θα σταματήσει τις συνομιλίες όπως έκανε ο Κώστας Καραμαν­λής ή θα ζητήσει νέα διαπραγμάτευση σε νέα βάση. 

Οι δηλώσεις του κ. Σαμαρά στη Λευκωσία για κοινή ενεργειακή στρατηγική Κυπριακής Δημοκρατίας και Ελλάδας και, συνακόλου­θα, η στρατηγική για τη χάραξη ΑΟΖ Ελλάδας - Κυπριακής Δημο­κρατίας προκάλεσαν ευμενή σχόλια σε διπλωματικούς παράγοντες ωστόσο απέχει πολύ από το να γίνουν πράξη. Για τις θέσεις του κ. Σαμαρά επιδεικνύουν μεγάλο ενδιαφέρον και ξένες κυβερνήσεις γιατί η Ν.Δ. είτε με συνεργασία είτε αυτοδύναμα, θα είναι στην επόμε­νη κυβέρνηση και λογικό είναι όλοι οι παράγοντες Έλληνες και ξένοι να θέλουν να γνωρίζουν ποια πο­λιτική θα ακολουθήσει. 

Πιο μακριά από την Ε.Ε η Άγκυρα 

Αλλά και στα Ευρωτουρκικά το κλίμα είναι όχι απλά βαρύ, αλλά ψυχρό, και είναι ένα κεφάλαιο που επηρεάζει καθοριστικά και τις δι­μερείς σχέσεις. Συμφωνά με καλά ενημερωμένη πηγή, η Τουρκία εί­ναι και αμήχανη και εκνευρισμένη από το ουσιαστικό «πάγωμα» της ευρωπαϊκής της προοπτικής. Όμως και οι Ευρωπαίοι είναι εκνευρισμέ­νοι οπό την απουσία προόδου της Τουρκίας αλλά κυρίως για τη συνειδητή πολιτική της Άγκυρας να «σπρώχνει» χιλιάδες μετανάστες προς την Ευρώπη. Η κατάργηση της βίζας από την Τουρκία για πο­λίτες πολλών χωρών της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και της Ασίας έχει αυξήσει κατακόρυ­φα τη λαθρομετανάστευση προς τις ευρωπαϊκές χώρες κάτι που κατήγγειλε και ο ευρωβουλευτής της Ν.Δ Γ. Κουμουτσάκος με την ιδιότητά του ως αντιπροέδρου της Μεικτής Διακοινοβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ – Τουρκίας. Η Άγκυρα από την πλευρά της σταθερή στις εμμονές της ότι όλα παζαρεύονται, ζητά από την ΕΕ την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες πράγμα που οι Βρυξέλλες και κυρίως η Γερμανία και η Γαλλία δεν θέλουν ούτε ν΄ ακούσουν. 

«Γκρίζος» γενικότερα εξακο­λουθεί να είναι ο ευρωπαϊκός ορίζοντας της Τουρκίας. Κορυφαίος Τούρκος αξιωματούχος σε συζήτηση με Έλληνα διπλωμάτη, άφησε να διαφανεί η απόλυτη απαισιοδοξία του, καθώς και το 2012 θα είναι μια ακόμη «χαμένη χρονιά» τόσο λόγω της κρίσης στην Ε.Ε όσο και των εκλογών στη Γαλλία, ενώ για το β' εξάμηνο του τρέχοντος έτους θα έχει την προεδρία η Κυπριακή Δημοκρατία και «θα είναι σαν μην υπάρχει Ε.Ε», σύμφωνα με την ίδια πηγή. 

Αν σε αυτά τα δύσκολα σαν άλυ­το σταυρόλεξο, πολιτικά και δι­πλωματικά προβλήματα προστε­θεί και η πρόσφατη τοποθέτηση των δυνάμεων της αντιπολίτευσης στη Συρία ότι μόλις πέσει ο Ασαντ οι Κούρδοι θα έχουν την αυτονο­μία τους προφανώς στο πρότυπο του Βόρειου Ιράκ, τότε η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε ένα μεγάλο πρόβλημα στρατηγικού προσανα­τολισμού. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να παίρνει απο­φάσεις με κριτήριο αν θα εκνευρι­στεί η Τουρκία αλλά με κριτήριο τι είναι εθνικά ωφέλιμο. 

Κάθε ημέρα που περνά, στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Αιγαίο, στη Συρία στην κρίση του Ιράν ή στις ευρωτουρκικές σχέσεις έχει τη σημασία της. Επειδή πολλά λέγονται για την αξία της διπλωματίας σε περιόδους κρίσης παρατηρούμε ότι αυτή τη στιγμή σε διεθνές επίπεδο, και ιδιαίτερα στην περιοχή μας η διπλωματία δεν λειτουργεί. Η χώρα μας και αυτό επείγει-πρέπει να σχεδιάσει μια σοβαρή στρατηγική συμμαχιών, αντίβαρο στη στρατηγική της έντασης της Τουρκίας, πρέπει να προχωρήσει σταθερά και αποφασιστικά και στη διασφάλιση των εθνικών συμφερόντων και στην εξουδετέρωση της τουρκικής στρατηγικής.  

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΙΔΕΡΗΣ

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-01-08/3/2012)