Αξιοκρατική αναμόρφωση των κρίσεων αξιωματικών

✓ Το προσχέδιο νόμου που επεξεργάστηκε το ΓΕΕΘΑ (και αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 20 Οκτωβρίου) προκαλεί αντιδράσεις, αν και, όπως φαίνεται, αποτελεί σύστημα πιο ομαλής εξελίξεως των στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων. 

✓ Το ΓΕΕΘΑ επεξεργάζεται ένα πιο αξιοκρατικό σύστημα για τις κρίσεις των αξιωματικών. 

Από τον

Ευθύμιο Π. Πέτρου 

Μια σειρά αντιδράσεων εκδηλώθηκε προτού ακόμη δοθούν στη δημοσιότητα οι λεπτομέρειες του προ­σχεδίου νόμου που επε­ξεργάστηκε το ΓΕΕΘΑ, με στόχο την αντιμετώπι­ση των προβλημάτων που διαπιστώθηκαν κατά την εφαρμογή του τελευταίου νόμου περί ιεραρχίας και προαγωγών (3883/2010), αλλά και την προσαρμογή του σώματος των αξιωματι­κών στις απαιτήσεις της νέας δομής δυνάμεων που διαμορφώνεται. 

Το προσχέδιο εξακο­λουθεί να είναι υπό επε­ξεργασία, που προβλέπεται να ολοκληρωθεί πε­ρί τις 20... Οκτωβρίου, αφού μελετηθεί από όλα τα Γε­νικά Επιτελεία. Ως προς τις αντιδράσεις, πρέπει να ση­μειωθεί ότι οι Ένοπλες Δυ­νάμεις ανέκαθεν αντιμετώ­πιζαν με πολύ σκεπτικισμό, που έφτανε τα όρια της καχυποψίας, κάθε προσπά­θεια εκσυγχρονισμού. 

Ο μόνιμος φόβος 

Παραλλήλως, ενώ είναι ο μοναδικός οργανισμός του Δημοσίου που θεσμοθετη­μένα αξιολογεί τα στελέχη του, απέφευγε πάντοτε δι­αδικασία ποιοτικής αναδείξεως κάποιων από αυτά, με τον μόνιμο φόβο ότι θα υπάρξουν πολιτικές ή άλλες προτιμήσεις σε οποια­δήποτε πρόβλεψη που θα επέτρεπε «παρέκκλιση» από μια αυστηρή διαδοχή σε θέσεις με βάση την αρ­χαιότητα. 

Τώρα όπως προτείνεται για όλα τα στελέχη ο θεσμός της κρίσεως «κατ’ απόλυτη εκλογή», που ανατρέπει μεν αυτά που ισχύουν σήμερα για τους αξιωματικούς του βαθμού συνταγματάρχου και κά­τω, αλλά συμβάλλει στην ανάδειξη των πλέον ικα­νών στελεχών. 

Με την πρόταση, πάντως, διαφαίνεται η πρό­θεση της ηγεσίας να διαμορφώσει ένα σύστημα πιο ομαλής εξελίξεως των στε­λεχών και ιδιαίτερα αυτών που προορίζονται για τις ανώτατες θέσεις, εισάγοντας και χρόνο παραμονής σε αυτές. 

Προβλέπεται η έκδο­ση κανονιστικών πράξεων με σκοπό τη συγκεκριμε­νοποίηση των θέσεων ευθύνης των ανώτατων αξι­ωματικών, αλλά και των κριτηρίων γι΄ αυτό το είδος κρίσεως. Στόχος εί­ναι να εξασφαλίζονται η ασφάλεια δικαίου των στελεχών και η αντικειμε­νική κρίση των συμβουλί­ων. Γι΄ αυτό προβλέπεται η οριοθέτηση ευκρινούς και πλήρους σταδιοδρομικής οδού, με συγκεκριμένα βήματα υπηρεσιακής εξελίξεως και καταρτίσεως, ώστε, αφενός, τα στελέχη να γνωρίζουν εγκαίρως τα απαιτούμενα για την εξέλι­ξή τους προσόντα και, αφε­τέρου, να έχουν σαφή οδη­γό αποφάσεων τα αρμόδια συμβούλια κρίσεων. 

Όσον αφορά τον χρόνο παραμονής στις ανώτατες θέσεις, πρέπει να σημειω­θεί ότι έχουν περάσει πε­ρίπου 10 χρόνια από τότε που ακυρώθηκε μια ανά­λογη προσπάθεια, η οποία είχε αρχίσει με την εισα­γωγή θητείας τριών ετών (2+1) για τους αρχηγούς των Γενικών Επιτελείων. Τα αποτελέσματα εκείνης της οπισθοδρομήσεως πλήρωσαν πολύ ακρι­βά οι Ένοπλες Δυνάμεις, διότι επέτρεψαν τις αυθαίρετες προαγωγές και τοποθετήσεις από διαδοχικές πολιτικές ηγεσίες, με απο­κορύφωμα τον «αποκε­φαλισμό» ολόκληρης της στρατιωτικής ηγεσίας το 2011 από τον τότε υπουργό Π. Μπεγλίτη. 

Πολύ χειρότερα από ό,τι για τους άλλους δύο Κλάδους εξελίχθηκαν τα πράγματα για τον Στρατό Ξηράς, στην κορυφαία θέ­ση του οποίου εναλλάχτη­καν τέσσερις αντιστράτη­γοι κατά τη διάρκεια των τριών αυτών ετών. Δηλαδή ο χρόνος παραμονής καθενός κυμάνθηκε ανάμε­σα σε έξι και εννέα μήνες, με αποτέλεσμα να «σπάει» η συνέχεια οργανωτικών σχεδιασμών, σε μια περίο­δο κατά την οποία εξελίσ­σονταν διαδικασίες ριζικής μετεξελίξεως. 

Το προσχέδιο που έχει συνταχθεί αντιμετωπίζει πιο ολοκληρωμένα το ζήτη­μα της συνέχειας στην ανώ­τατη βαθμίδα του Στρατεύματος, με στόχο να δίδεται σε όλα τα στελέχη μέχρι και του βαθμού του αντιστρά­τηγου (και αντίστοιχων των άλλων δύο Κλάδων) επαρκούς χρόνου για την άσκη­ση των καθηκόντων τους και την ολοκλήρωση έργου σε συγκεκριμένες θέσεις. 

Διετής παραμονή 

Έτσι προβλέπεται υπο­χρέωση διετούς παραμονής, όπου είναι δυνατόν, στις θέσεις στις οποίες συμπληρώνεται ο απαραίτητος χρόνος διοικήσεως και ειδικής υπηρεσίας, δεδομέ­νου ότι το ένα έτος στις θέσεις αυτές είναι διαπιστω­μένα ανεπαρκές για τη αξι­ολόγηση του αξιωματικού, αλλά και την ολοκλήρωση ενός έργου από αυτόν. 

Παραλλήλως, προβλέπεται ελάχιστη θητεία ενός έτους για τους αντιστρατήγους, αντιναυάρχους και αντιπτεράρχους, ενώ, για να μην υπάρξουν παρεξηγήσεις, αποφεύγεται να τε­θεί το θέμα της θητείας των αρχηγών. Είναι όμως αυτο­νόητο ότι η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να το αντιμετωπίσει οε επόμενα στάδια της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. 

Στην περίπτωση αυτή, εκτός από καθιέρωση θητείας δύο ή τριών ετών, θα πρέπει να επανέλθει ο θεσμός του «χρόνου προειδοποιήσεως», δηλαδή οι επιλογές των νέων αρχηγών θα πρέπει να γίνονται έως και τρεις μήνες πριν από την τοποθέτησή τους, ώστε να αξιοποιείται ο χρόνος αυτός για την ενημέρωση και την προετοιμασία για τα κα­θήκοντα τους. Θα εξασφα­λίζεται έτσι και η καλύτερη συνέχεια στη διοίκηση και την ιεραρχία. 

Οι προσαρμογές του χρόνου υπηρεσίας και της ηλικίας συνταξιοδοτήσεως 

Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ αναβάθμιση του σταδιοδρομικού πλαισίου των Ενόπλων Δυνάμεων με μακρόπνοη προοπτική και επικαιροποίηση αποτελεί τον στόχο της προτάσεως του ΓΈΕΘΑ. Σημείο εκκινήσεως βέβαια είναι ο ισχύ­ων νόμος 3883/2010, ο οποίος μετά τέσσερα χρόνια εφαρμογής έδειξε τις λειτουργικές και τις ερμηνευτικές δυσχέρειες που προέκυψαν κατά την εφαρμογή του. Στην πρωτοβουλία για την εκπόνηση του νέου σχεδίου εισάγονται όμως και νέα δεδομένα, με γνώμονα όχι μόνο τις επικαιροποιημένες υπηρεσιακές ανάγκες, αλλά και αυτές των στε­λεχών, όπως έχουν διαμορφωθεί στο νέο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον. 

Σε αντίθεση με όσα ισχύουν σήμερα, η πρόταση του ΓΕΕΘΑ αποβλέπει στην πα­ραμονή σε ενεργό υπηρεσία όλων των αξιω­ματικών, έως την ηλικία των 58 ετών, με 40 χρόνια υπηρεσίας, με την υπαγωγή τους σε ένα και μόνο θεσμικό πλαίσιο, με μόνο κρι­τήριο τα έτη υπηρεσίας. Σήμερα, ανάλογα με την αρχαιότητά τους, τα στελέχη των Ενό­πλων Δυνάμεων μπορεί να υπάγονται στον νόμο 2439/1996 ή στον νόμο 3883/2010. 

Καταργείται η άμεση και υποχρεωτι­κή αποστρατεία των στελεχών, καθώς και η «παράσυρση» από προαγωγή νεοτέρου και αντιμετωπίζεται μια χρόνια παθογένεια στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων, η οποία οδηγούσε στην αποστρατεία ικανά και πα­ραγωγικά στελέχη, και μάλιστα αιφνίδια, προκαλώντας αναστάτωση όχι μόνο στην επαγγελματική κατάστασή τους, αλλά στην προσωπική ζωή τους και στον οικογενειακό προγραμματισμό τους. 

Δεδομένου ότι από τους συνταγματάρχες μόνο το 30% προάγεται στην ανώ­τατη βαθμίδα, προφανώς κάποιοι «θα μέ­νουν πίσω». Είναι αυτοί που υπό διαφορετικές συνθήκες οδηγούνταν σε υποχρεωτι­κή αποστρατεία. Σε όλους αυτούς δίδεται η δυνατότητα, εφόσον το επιθυμούν, να παραμένουν σε ενεργό υπηρεσία, εκτός οργα­νικών θέσεων, που σημαίνει χωρίς δυνατό­τητα προαγωγής πάνω από τον βαθμό που φέρουν. Θα μπορούν βέβαια να παραμέ­νουν στην κανονική επετηρίδα, οπότε μέ­νει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επανακρίνονται με την προοπτική να προαχθούν σε με­ταγενέστερο χρόνο. 

Με τις διαδικασίες αυτές πλέον ουδείς θα αποστρατεύεται, εφόσον δεν το επιθυμεί, πριν από το 58ο έτος της ηλικίας του. Με τον τρόπο αυτόν αναγνωρίζεται, αυταπόδεικτα πλέον, ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του στρατιωτικού επαγγέλματος, ο οποίος ενέχει τον χαρακτήρα τρόπου ζωής, με αποτέλεσμα την απροθυμία διακοπής του συναισθηματικού δεσμού που αναπτύσσεται μεταξύ των στε­λεχών και της υπηρεσίας, σε χρόνο που δεν έχει επιλεγεί από το ίδιο το στέλεχος. 

Φυσικά, όσοι έχουν φτάσει στην κο­ρυφαία βαθμίδα (βαθμός αντιστρατήγου, αντιναυάρχου, αντιπτεράρχου) θα κρίνο­νται διαφορετικά, θεσπίζονται και διαφο­ρετικά κριτήρια συνολικά για τους ανώτατους αξιωματικούς (ταξίαρχοι και πάνω), οι οποίοι αποστρατευόμενοι θα χαρακτηρί­ζονται «ευδοκίμως τερματίσαντες τη στα­διοδρομία τους» μόνο στην περίπτωση που θα έχουν συμπληρώσει τέσσερα χρόνια στη βαθμίδα αυτή. 

Διευκρινίζεται, τέλος, ότι αποστρατεία αξιωματικού με την επίκληση λόγου επαγγελματικής ανεπάρκειας ή ακαταλληλότητας θα μπορεί να γίνεται στα πρώτα μόνο στάδια της σταδιοδρομίας τους. Είναι λογι­κό, αν κάποιος είναι ακατάλληλος, αυτό να διαπιστωθεί από τις πρώτες θέσεις στις οποίες θα τοποθετηθεί. Διαφορετικά θα έπρεπε να παραδεχθεί κανείς ότι εξίσου ανεπαρκές είναι και το σύστημα αξιολογήσεως που απέτυχε να τον αναγνωρίσει. 

(ΕΦ.ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ-28/09/2014)