ΗΠΑ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ;

ΤΟΥ ΔΡ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΡΙΒΑ* 

Στο προηγούμενο άρθρο στα «Επίκαιρα» εξετάσαμε την περίπτωση των νεοεισερχόμενων στο αμερικανικό οπλοστάσιο αντιτορπιλικών παράκτιου πολέμου DDG-1000 και υποστηρίξαμε ότι τα σκάφη αυτά αποτελούν ένα γεωπολιτικό απολίθωμα περασμένων εποχών, ενώ ελάχιστα μπορούν να προσφέρουν στις αμερικανικές μαχητικές ικανότητες του μέλλοντος πέρα από το να διατηρούν ζωντανό τον μύθο της αμερικανικής στρατιωτικής πρωτοπορίας. Επιπροσθέτως εξετάστηκαν οι συμβολικές λειτουργίες των οπλικών συστημάτων στο πλαίσιο της στρατηγικής μιας υπερδύναμης, η οποία δεν αρκεί να είναι, αλλά θα πρέπει και να φαίνεται πανίσχυρη ή, έστω, να φαίνεται πανίσχυρη όταν δεν είναι...
 

Αναφέρθηκε ακόμη ότι αυτά τα όπλα-σύμβολα μπορούν όντως να εξυπηρετούν πολύ καλά τον ρόλο του φαίνεσθαι της στρατιωτικής ισχύος, αν όμως ενσκήψουν πραγματικές πολεμικές προκλήσεις τα αποτελέσματα ενδέχεται να είναι εξαιρετικά δυσάρεστα. Και πριν αλέκτορα φωνήσαι, ένα ακόμη πλοίο-σύμβολο της αμερικανικής τεχνολογικής πρωτοπορίας, το πέμπτο και ολοκαίνουριο σκάφος LCS (Littoral Combat Ship) USS Milwaukee, έχοντας μόλις τρεις εβδομάδες σε υπηρεσία, υπέστη σοβαρή βλάβη στο σύστημα πρόωσης και... έμεινε καταμεσής στη θάλασσα, αναγκάζοντας άλλα πολεμικά να σπεύσουν να το ρυμουλκήσουν πίσω στον ναύσταθμο. 

Το συμβάν αυτό είναι πρωτοφανές και, όπως μας ενημερώνει η έγκυρη αμυντική ιστοσελίδα Defencepoint, προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του Ρεπουμπλικάνου γερουσιαστή Τζον Μακ Κέιν, προέδρου της πανίσχυρης Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας (Senate Armed Services Committee), ο οποίος δήλωσε ότι «η αναφορά πλήρους απώλειας της πρόωσης του USS Milwaukee LCS 5 είναι εξαιρετικά ανησυχητική, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι το πλοίο εντάχθηκε σε υπηρεσία μόλις πριν από είκοσι μέρες. Τα πλοία του Ναυτικού των ΗΠΑ κατασκευάζονται με πλεονάζοντα συστήματα ώστε να είναι ικανά να συνεχίσουν τις επιχειρήσεις στην περίπτωση μηχανικής βλάβης, γεγονός που καθιστά το συμβάν πολύ ανησυχητικό». 

Παρεμπιπτόντως, όπως και τα DDG-1000, τα LCS, όπως δείχνει και η ονομασία τους έχουν σχεδιαστεί με σκοπό να επιχειρούν σε παράκτια ύδατα σε επιθετικούς ρόλους, κάτι όμως που δύσκολα μπορεί να συμβεί σήμερα, τουλάχιστον σε περιοχές όπου κυριαρχούν ισχυρά πλέγματα όπλων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2/AD), ενώ έχουν αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα υπέρβασης κόστους και ανάπτυξης των περιφερειακών συστημάτων που θα τα πλαισιώσουν. 

Πεκίνο και Τεχεράνη, οι δύο «ευυπόληπτοι» αντίπαλοι 

Κι ενώ οι Αμερικανοί επιμένουν να κατα­σκευάζουν πανάκριβα πολεμικά πλοία τα οποία αποτελούν γεωπολιτικά απολιθώμα­τα, έχουν επιεικώς αμφισβητήσιμες επιχει­ρησιακές ικανότητες και, απ' ό,τι φαίνεται, αντιμετωπίζουν και σοβαρά τεχνολογικά προβλήματα, οι αντίπαλοι των ΗΠΑ, με προεξάρχουσα την Κίνα, αποκτούν ολοένα και πιο εξελιγμένες ικανότητες κυριαρχίας στις εγγύς θάλασσες γύρω από την Ευρασία. Ενώ, λοιπόν, μέχρι πρότινος το κατεξοχήν οπλικό σύστημα που «πονοκεφάλιαζε» το αμερικανικό Ναυτικό ήταν ο λεγόμε­νος «φονεύς αεροπλανοφόρων» («carrier killer») κινεζικός αντιπλοϊκός βαλλιστικός πύραυλος (ASBM) DF-21D, εδώ και μερι­κούς μήνες η κατάσταση ενδέχεται να έχει αλλάξει προς το χειρότερο. 

Συγκεκριμένα, όπως μας ενημερώνει η έγκυρη αμυντική επιθεώρηση Jane's Defence Weekly, μετά τη μεγάλη κινεζική στρατιωτι­κή παρέλαση της 3ης Σεπτεμβρίου υπήρξαν πληροφορίες ότι η Κίνα έχει αναπτύξει ή αναπτύσσει μια αντιπλοϊκή έκδοση (δηλαδή προσβολής πλοίων επιφάνειας) του βαλλι­στικού πυραύλου ενδιάμεσου βεληνεκούς (IRBM) DF-26. Υπενθυμίζεται ότι ο DF-21D είναι ένας τροποποιημένος πύραυλος μέ­σου βεληνεκούς (MRBM). Ενώ το βεληνεκές του DF-21 είναι μεταξύ 1.700, σύμφωνα με τις πιο μετριοπαθείς εκτιμήσεις, και 2.500 χιλιομέτρων, σύμφωνα με τις πιο ακραίες, το βεληνεκές του DF-26 εκτιμάται ότι κυμαί­νεται μεταξύ 3.000 και 4.000 χιλιομέτρων. Έτσι, η είσοδος του DF-26 ως αντιπλοϊκού βαλλιστικού πυραύλου στο οπλοστάσιό της επιτρέπει στην Κίνα να ελέγχει μια πολύ μεγαλύτερη θαλάσσια έκταση απ' ό,τι σή­μερα, θέτοντας στο στόχαστρο ακόμη και την αμερικανική βάση στο Γκουάμ, η οποία αποτελεί κομβικό κομμάτι της αμερικανικής αμυντικής αρχιτεκτονικής στην περιοχή. 

Επιπροσθέτως, υποστηρίζεται ότι ο DF-26 θα μπορεί να προσβάλει και «πλοία μέσου μεγέθους», δηλαδή αντιτορπιλικά, και όχι μόνο αεροπλανοφόρα. Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητα διεξαγωγής ελιγμών και εντοπι­σμού στόχων των βλημάτων έχει βελτιωθεί. Το ίδιο συμπέρασμα προκύπτει και από νεό­τερες πληροφορίες για τις κεφαλές τερματι­κής πρόσκρουσης των DF-21, σύμφωνα με τις οποίες, εκτός από δεδομένα στοχοποίησης που θα λαμβάνουν από άλλες πλατφόρ­μες και μέσα, θα διαθέτουν και δικούς τους αισθητήρες διαφόρων τύπων. Άρα θα είναι λιγότερο εξαρτημένες από δίκτυα επιτήρη­σης θαλάσσιων εκτάσεων. 

Παρεμπιπτόντως, τα δίκτυα αυτά σε ση­μαντικό βαθμό βασίζονται σε δορυφόρους, όπως και σε δορυφόρους στηρίζεται η ικα­νότητα των ΗΠΑ να διεξάγουν υπερπόντιες επιχειρήσεις. Άρα οι ικανότητες προβολής ισχύος στο Διάστημα αποτελούν κομβικό μέρος της στρατηγικής τόσο των ΗΠΑ όσο και της Κίνας. Και στον τομέα αυτό, λοιπόν, οι Κινέζοι δείχνουν να καταγράφουν διαρκή πρόοδο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με κυβερ­νητικές πηγές των ΗΠΑ που επικαλείται η εφημερίδα Washington Free Beacon, η Κίνα στις 30 Οκτωβρίου 2015 δοκίμασε έναν νέο πύραυλο που έχει τόσο αντιδορυφορικές (ASAT) όσο και αντιβαλλιστικές (ΑΒΜ) ικα­νότητες και ο οποίος αναφέρεται ως Dong Neng-3 (DN-3). 

Τέλος, εκτιμάται ότι οι Κινέζοι θα συνδυά­σουν τυχόν επιθέσεις με αντιπλοϊκούς βαλ­λιστικούς πυραύλους με πυραύλους από υποβρύχια έτσι ώστε να επιτύχουν συνθή­κες κορεσμού της αντιπυραυλικής άμυνας των αμερικανικών πολεμικών πλοίων. Με άλλα λόγια, οι Κινέζοι φαίνεται πως βελτιώ­νουν δραστικά τις ικανότητες των συστη­μάτων προβολής ισχύος στις εγγύς σινικές θάλασσες, ωθώντας το Ναυτικό των ΗΠΑ είτε να τραβηχτεί στο κέντρο του Ειρηνικού είτε να διακινδυνεύσει τον αφανισμό του. Όμως από τη στιγμή που θα εμφανιστούν αντιπλοϊκοί βαλλιστικοί πύραυλοι ενδιάμε­σου βεληνεκούς (IRBM) θα πρέπει να περιμένουμε την εμφάνιση και διηπειρωτικών (ICBM). Άρα ούτε οι ανοιχτές ωκεάνιες εκτά­σεις, στις οποίες σήμερα το Ναυτικό των ΗΠΑ είναι ο αναντίρρητος κυρίαρχος, είναι σίγουρο ότι θα είναι ασφαλείς για τα αμερι­κανικά πολεμικά στο μέλλον. 

Όλα αυτά, βέβαια, είναι μια πιθανή μελλο­ντική πραγματικότητα και όχι μια βεβαιότη­τα. Δεν υπάρχουν ακόμη σαφείς και αξιόπι­στες πληροφορίες για το τι είναι σε θέση να κάνει η Κίνα ή άλλα κράτη, ενώ οι ΗΠΑ συνεχίζουν να έχουν το τεχνολογικό δυναμικό να ανατρέψουν εντελώς τα δεδομένα αυτά, εισάγοντας στη διεθνή γεωστρατηγική εξί­σωση προηγμένα όπλα. Το θέμα είναι αν θα το πράξουν. Σε κάθε περίπτωση, τα πράγμα­τα καθίστανται ολοένα και πιο δύσκολα γι' αυτές. Κι αν για τις ανοιχτές ωκεάνιες εκτά­σεις οι απειλές για την αμερικανική ναυτική ισχύ είναι μια πιθανή μελλοντική κατάστα­ση, για τα παράκτια ύδατα γύρω από την Ευρασία τα δεδομένα ευνοούν ολοένα και περισσότερο τις χερσαίες δυνάμεις. 

Και δεν είναι μόνο η Κίνα. Μια άλλη χώρα που ενισχύει ολοένα και περισσότερο τις ικα­νότητες προβολής ισχύος στις εγγύς της θά­λασσες είναι το Ιράν. Συγκεκριμένα, στις 22 Αυγούστου 2015 το Ιράν παρουσίασε τον νέο του βαλλιστικό πύραυλο Fateh-313, για τον οποίο υποστηρίζει ότι επιτυγχάνει βεληνεκές 500 χιλιομέτρων. Το θέμα είναι ότι το βλήμα αποτελεί εξέλιξη του Fateh-110 και, δεδομέ­νου ότι η Τεχεράνη υποστηρίζει ότι έχει ανα­πτύξει μια αντιπλοϊκή έκδοση του εν λόγω πυραύλου, ο Fateh 313 προσφέρει τη βάση για έναν αντιπλοϊκό πύραυλο βεληνεκούς 500 χιλιομέτρων, επιτρέποντας στις ιρανικές δυνάμεις να ασκούν ακόμη πιο αποτελεσμα­τική προβολή ισχύος στα Στενά του Ορμούζ αλλά και ολόκληρο τον Περσικό Κόλπο. 

Βέβαια, και αυτή είναι μια πιθανή κατά­σταση που δεν είμαστε σίγουροι ότι ισχύει σήμερα. Μπορούμε όμως να είμαστε πε­ρίπου σίγουροι ότι ακόμη κι αν δεν ισχύει σήμερα μάλλον θα ισχύει αύριο. Αν οι Ηνω­μένες Πολιτείες συνεχίσουν την πορεία που ακολουθούν είναι θέμα χρόνου όχι απλώς να εκπέσουν από τον θρόνο της «πρώτης υπερδύναμης», αλλά να βρεθούν επιπλέον στον κίνδυνο να μετατραπούν σε ένα είδος «μεγάλου ασθενή» του 21ου αιώνα, δηλαδή σε μια πρώην υπερδύναμη που έπεσε θύμα της ίδιας της επιτυχίας της και αρνήθηκε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, με αποτέ­λεσμα τα πάλαι ποτέ ισχυρά της σημεία να μετατραπούν σε «αχίλλειους πτέρνες». 

* Διδάσκει το μάθημα της Γεωπολιτικής στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων και Γεωγραφία της Ασφάλειας και των Αφοπλισμών στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-24/12-30/12/15)