Το σταυροδρόμι ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

■ Η προσέγγιση με το ΡΚΚ, οι «κόκκινες γραμμές» της Άγκυρας και ο ρόλος των μυστικών υπηρεσιών. 

■ Για την Άγκυρα ο αφοπλισμός του ΡΚΚ και η έναρξη πολιτικής διαδικασίας στο Κουρδικό είναι μονόδρομος, καθώς έχει πλέον απλώσει τα πλοκάμια του τόσο στο Βόρειο Ιράκ όσο και στη Βόρεια Συρία. 

■ Αν και το ΡΚΚ είχε ιδρυθεί με στρατηγικό στόχο την ίδρυση κουρδικού κράτους το κουρδικό κίνημα μάλλον έχει στραφεί πλέον στη διεκδίκηση ευρύτατων μειονοτικών δικαιωμάτων. 

Με μια μεγάλη ζαριά, από την οποία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό όχι μόνο η φιλοδοξία του ίδιου να εμφανιστεί ως ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης της μετακεμαλικής Τουρκίας αλλά και το μέλλον του κουρδικού ζητήματος ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αρχίσει συνομιλίες με το φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, επιδίώκοντας καταρχάς τον αφοπλισμό των ανταρτών, υποσχόμενος ότι μετά θα ακολουθήσει η πολιτική διαδικασία... 

Η Τουρκία φυσικά, έχει κάθε λόγο να επιχειρήσει -έστω και υπό συνθήκες σύγχυσης- παράδοση των οπλών από έναν ισχυρό και αν κρίνει κανείς από τους δεκάδες χιλιάδες νεκρούς των τελευταίων τριών δεκαετιών που βρίσκεται σε εξέλιξη ο ένοπλος αγώνας ιδιαίτερα αποτελεσματικό αντίπαλο όπως το ΡΚΚ. Οι συνομιλίες με τον «έγκλειστο του Ιμραλί», όπως πλέον συνηθίζεται να αποκαλεί­ται ο ιστορικός ηγέτης του ΡΚΚ, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, δεν αποτέλεσαν ταμπού για την ισλαμική κυβέρνηση Ερντογάν και η ΜΙΤ δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκεται σε επα­φή με τον καταδικασμένο σε ισόβια Κούρδο ηγέτη. Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι εάν το τουρκικό κράτος μπορεί να προσφέρει αντάλλαγμα και ποιες δεσμεύσεις μπορεί να αναλάβει ο Ταγίπ Ερντογάν, οι οποίες θα είναι τόσο ισχυρές και αποτελεσματικές ώστε να υπάρξει το ικανοποιητικό αντίβαρο σε μια ιστορική απόφαση παράδοσης των όπλων από το ΡΚΚ, σε μα κουρδική «Βάρ­κιζα». Και, κυρίως, το πώς η διαδικασία των συνομιλιών θα μπορέσει να μετεξελιχθεί σε διαπραγματεύσεις που θα καλύψουν όλο το φάσμα του «αποκεντρωμένου» πλέον ΡΚΚ. 

Για την Άγκυρα ο αφοπλισμός του ΡΚΚ και η έναρξη πολιτικής διαδικασίας στο Κουρ­δικό είναι μονόδρομος καθώς μετά από εντατική στρατιωτική προσπάθεια ετών το ΡΚΚ όχι μόνο δεν έχει εξουδετερωθεί, αλλά, αντίθετα έχει αναβαθμιστεί επιχειρησιακά, και έχει απλώσει τα πλοκάμια του στο Βό­ρειο Ιράκ και στη Βόρεια Συρία. Η παράλληλη ενίσχυση των πολιτικών δομών των ριζοσπαστικών κουρδικών δυνάμεων στις νοτιοανατολικές επαρχίες συγκροτεί πραγ­ματική απειλή για τη συνοχή της Τουρκίας. 

Μέχρι τώρα οι πληροφορίες είναι αρκετά συγκεχυμένες και απολύτως ελεγχόμενες από την Άγκυρα. Τα τουρκικά ΜΜΕ έκαναν λόγο για μια συμφωνία, βάσει της οποίας με αντάλλαγμα τον αφοπλισμό του ΡΚΚ, θα προσφερθούν η σταδιακή άρση της απομό­νωσης του Οτσαλάν και μελλοντικά ο κατ' οίκον περιορισμός του, η χρήση της κουρδι­κής γλώσσας στα Δικαστήρια, η προώθηση του νομοσχεδίου για την Αυτοδιοίκηση που θα δώσει στίγμα ενισχυμένης αυτοδιοίκησης των κουρδικών περιοχών, η άμβλυνση της έννοιας της τουρκικής ταυτότητας στο θέμα της υπηκοότητας κ.ά. Το ερώτημα, βέβαια, είναι εάν τα ανταλλάγματα αυτά μπορεί να νομιμοποιήσουν μια απόφαση της κουρδικής ηγεσίας για παράδοση των όπλων... 

Ο ψυχολογικός πόλεμος που έχει εξαπολύ­σει η Άγκυρα είναι άνευ προηγουμένου, κα­θώς με τον καταιγισμό πληροφοριών κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς λέει ο Οτσαλάν, σε ποιον το λέει, τι μηνύματα στέλνει στο Όρος Καντίλ όπου εδρεύει το στρατηγείο του ΡΚΚ και ο Μουράτ Καραγιλάν και, κυρίως, ποια είναι τα ουσιαστικά βήματα που προτίθεται να κάνει ο Ταγίπ Ερντογάν στη διαδικασία συμβιβασμού και συμφιλίωσης. 

Οι όροι του Ερντογάν 

Είναι, όμως ο ίδιος ο Ερντογάν που το Σαββατοκύριακο έσπευσε να βάλει «κόκκινες γραμμές» στις συνομιλίες με το ΡΚΚ, καθώς τόσο το κόμμα του όσο και αυτός φλερτά­ρουν και με τις ακραίες συντηρητικές δυνά­μεις του πολιτικού σκηνικού. Έτσι, απέκλεισε το ενδεχόμενο μείζονος συμβιβασμού με τον Οτσαλάν. Ο κ. Ερντογάν απέκλεισε το ενδεχόμενο χορήγησης γενική αμνηστίας στους μαχητές του ΡΚΚ και απέρριψε την όλη φημολογία, σύμφωνα με την οποία ο Οτσαλάν θα μεταφερόταν από τις φυλακές υψίστης ασφαλείας του Ιμραλί στην ενδοχώρα, σε κατ' οίκον περιορισμό. 

Για πρώτη φορά δόθηκε η αδεία, με ευθύ­νη μάλιστα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφα­λείας, για να περάσουν στο Ιμραλί και να συ­ναντηθούν με τον Κούρδο ηγέτη δύο Κούρ­δοι βουλευτές ο Αϊλά Ακάτ Ατά του BDP και ο ανεξάρτητος αλλά υψηλού κύρους βου­λευτής Αχμέτ Τουρκ. 

Η Hurriyet αναφέρει ότι κατά την πεντάωρη συνάντηση με τους Κούρδους βουλευτές ο Οτσαλάν τους ενημέρωσε λεπτομερώς για τις συνομιλίες του με το τουρκικό κράτος (ΜΙΤ), ενώ τόνισε ότι στόχος είναι η δη­μιουργία ενός νέου περιβάλλοντος όπου τα όπλα θα είναι αχρείαστα. 

Η Milliyet αναφέρει ότι κατά τη συνάντησή του με τους Κούρδους βουλευτές ο Οτσα­λάν έκανε λόγο για δυνατότητα σταδιακού αφοπλισμού του ΡΚΚ, εάν βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησής του και διασφαλιστούν τα δικαιώματα των Κούρδων συνταγματικά. Οι πληροφορίες αυτές φυσικά, δεν μπορεί να επιβεβαιωθούν από ανεξάρτητες πηγές. 

Ο επικεφαλής της ΜΙΤ, Χακάν Φιντάν, που έχει αναλάβει τις επαφές με τον Οτσαλάν, σε ομιλία του προς τους Τούρκους διπλωμάτες τόνισε τη σημασία που έχει ο ρόλος του Οτσαλάν, αλλά προειδοποίησε ότι πολ­λά έχουν αλλάξει στη δομή του ΡΚΚ, καθώς «ξένοι παράγοντες έχουν διεισδύσει σε αυτό και η επίλυση του προβλήματος με το ΡΚΚ μπορεί να καταστεί δύσκολη, ακόμη και με την ύπαρξη συμφωνίας με τον Οτσαλάν». 

0.. άλλος ΡΚΚ 

Έξαλλου, δεν υπάρχει μόνο ο Οτσαλάν, όπως θα επιθυμούσαν ο κ. Ερντογάν και το τουρκικό κατεστημένο, καθώς παρά τη λατρεία των Κούρδων για το φυλακισμένο ηγέτη τους δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι έπειτα από σχεδόν δεκατέσσε­ρα χρόνια παραμονής του στο κολαστήριο του Ιμραλί πιθανόν δεν είναι σε θέση να εκ­φράσει καθαρά και αυθεντικά την πολιτική του βούληση. Ήδη ο Ζιμπέρ Αϊντάρ, επικεφαλής της Ένωσης Κουρδικών Κοινοτήτων (Kurdistan Communities Union-KCK), δή­λωσε ότι δεν είναι αρκετό για την κυβέρνη­ση να συνομιλεί μόνο με τον Οτσαλάν, ενώ ερώτημα αποτελεί η τελική στάση του στρατιωτικού ηγέτη του ΡΚΚ, Μουράτ Καραγιλάν. Με δεδομένη την καχυποψία που υπάρχει για τις προθέσεις της Άγκυρας, ο Καραγιλάν, χωρίς να αμφισβητεί τον Οτσαλάν, φαίνε­ται να ζητά από την Τουρκία συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ειρηνευτικού σχεδίου, απορρίπτοντας την άνευ όρων παράδοση των όπλων. Στις συγκεκριμένες συνθήκες το πλαίσιο που φαίνεται να προωθεί ο επικεφαλής της ΜΙΤ, Χ. Φιντάν, για την απόσυρση των ανταρτών, τον αφοπλισμό και την επανένταξή τους, με ταυτόχρονη απομάκρυνση όσων επιθυμούν στο Ιράκ και κατόπιν σε χώρες που θα τους δέχονταν, όπως η Αυ­στραλία και η Νορβηγία δεν φαίνεται να είναι ικανοποιητικό. 

Η καχυποψία παραμένει από την εποχή των συνομιλιών του Όσλο (2005-2009), που κατέρρευσαν τελικά, όταν μαχητές του ΡΚΚ που επέστρεψαν στην Τουρκία στο πλαίσιο της αμνηστίας συνελήφθησαν και το ΡΚΚ σε αντίποινα διέταξε επιθέσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας. Αν και το ΡΚΚ είχε ιδρυθεί με στρατηγικό στόχο την ίδρυση κουρδικού κράτους το κουρδικό κίνημα μάλλον έχει ατροφεί πλέον στη διεκδίκηση ευρύτατων μειονοτικών δικαιωμάτων. Η «αραβική άνοιξη», όμως, η αποσταθεροποίηση της Συρίας και η ολοένα μεγαλύτερη ριζοσπαστικοποίηση του κουρδικού στοιχείου στο Ιράκ δημιουργούν μεγαλύτερους πειρασμούς στο ΡΚΚ και στην πολυπληθή κουρδική μειονότητα της Τουρκίας. 

Ο αφοπλισμός του ΡΚΚ, εξάλλου, δεν είναι δεδομένο ότι οδηγεί σε οριστική λύση του Κουρδικού. Και πάντοτε υπάρχει το ενδεχόμενο ένας συμβιβασμός για την παράδοση των όπλων να οδηγήσει σ' ένα πολύ πιο επικίνδυ­νο για την τουρκική ακεραιότητα νόμιμο πο­λιτικό κίνημα διεκδίκησης ολοένα περισσό­τερων δικαιωμάτων για τους Κούρδους! 

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αρχίσει συνομιλίες με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, επιδιώκοντας καταρχάς τον αφοπλισμό των ανταρτών. 

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-10/1/2013)