Το Ισραήλ θέλει συνεργασία, η Αθήνα όμως μπορεί;

• Σε θετικό κλίμα η επίσκεψη Αβραμόπουλου στο Ισραήλ - Επιβεβαίωση της προσέγγισης των δύο πλευρών. 

• Επί τάπητος ετέθη η συνεργασία στην άμυνα, ενώ θολό παραμένει το τοπίο σε ό,τι αφορά την ενέργεια. 

• Ο κ. Αβραμόπουλος και οι συνεργάτες του εντυπωσιάστηκαν όταν ο κ. Νετανιάχου είπε σε μια αποστροφή του λόγου του ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να κατασκευάσει υποβρύχια στην Ελλάδα.

«Οι προοπτικές είναι μεγάλες. Χρειάζεται όμως προσοχή και, το κυριότερο, όχι βια­σύνη. Διαφορετικά η Αθήνα Θα μπορούσε να μετατραπεί, χωρίς τη θέλησή της, σε παράγοντα της δυσεπίλυτης εξίσωσης Ισραήλ - Τουρκίας». Με αυτή τη φράση σχολιάζουν κορυφαίες διπλωματικές πηγές το μέλλον των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων μετά την επί­σκεψη του κ. Δ. Αβραμόπουλου στο Ισραήλ. Η συνάντηση του έλληνα υπουργού Εξωτε­ρικών με τον Βενιαμίν Νετανιάχου έδειξε ότι ο ισραηλινός πρωθυπουργός επιθυμεί σφόδρα να συγκληθεί το Διακυβερνητικό Υπουργικό Συμβούλιο (G2G), ει δυνατόν ως τα τέλη Ιουλίου. Ωστόσο, αυτό που έχει σημασία δεν είναι η ταχύτητα αλλά η ουσία, που μεταφράζεται σε διμερείς συμφωνίες αμοιβαία επωφελείς.... 

Η ελληνική διπλωματική αποστολή που επισκέφθηκε το Ισραήλ (και τα Παλαιστινιακά Εδάφη) έμει­νε εντυπωσιασμένη από τη θέρμη με την οποία την υποδέχθηκαν οι ισρα­ηλινοί συνομιλητές της. Και αυτό δεν οφείλεται μόνο στη συνειδητή επιλογή των δύο χωρών κατά την τελευταία τριετία να οικοδομήσουν στενή συνεργασία. Η Αθήνα επιμένει άτι αυτή η συνεννόηση δεν στρέφεται εναντίον κανενός τρίτου. Ωστόσο δεν περνά απαρατήρητο το γεγονός άτι η προς το παρόν αδυναμία του Ισραήλ και της Τουρκίας «να τα βρουν όπως παλιά» στρέφει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον του Τελ Αβίβ προς την Αθήνα. 

Το μεγάλο αγκάθι για την αποκατάσταση των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων είναι η καταβολή αποζημίωσης από τοις Ισραηλινούς στις οικογένειες των θυμάτων του πλοίου «Μαβί Μαρμαρά». Το χάσμα είναι μεγάλο Σύμφωνα με πληροφορί­ες που δημοσιεύτηκαν στον Τύπο, οι Ισραηλινοί προφέρουν 100.000 δολάρια σε κάθε οικογένεια, ενώ οι Τούρκοι ζητούν 1.000.000 δολάρια. Όσοι ανέμεναν ότι η συμφωνία θα έκλεινε πριν από την επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσιγκτον διαψεύστηκαν. Αρκετά από τα υπόλοιπα σημεία της συμφωνίας έχουν πάντως οριστικοποιηθεί, όπως π .χ η επιστροφή των πρεσβευτών. 

Τούτο δεν σημαίνει και στρατηγι­κή αποκατάσταση των σχέσεων. Είναι σαφές ότι κορυφαία στελέχη της ισραηλινής κυβέρνησης εκφράζουν σκεπτικισμό για τις πραγματικές προ­θέσεις της Άγκυρας και προσωπικά του κ Ερντογάν. Η εκτίμηση τους είναι ότι ο τούρκος πρωθυπουργός κινείται με βάση προσωπική ατζέντα και οι επόμενες κινήσεις του είναι πλήρως απρόβλεπτες. 

Διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν ότι οι βασικοί τομείς επί των οποίων θα χτιστεί μια σταθερή και αμοιβαία επωφελής σχέση είναι η άμυνα και η ενέργεια. Γύρω από αυτόν τον πυρή­να η συνεργασία μπορεί να κινηθεί και σε άλλους τομείς όπως ο τουρι­σμός, οι επενδύσεις και η παροχή τεχνογνωσίας σε σειρά θεμάτων όπως οι αγροτικές καλλιέργειες. 

Ο κ Αβραμόπουλος και οι συνερ­γάτες του εντυπωσιάστηκαν μάλιστα όταν ο κ. Νετανιάχου είπε σε μια αποστροφή του λόγου του ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να κατασκευάσει υποβρύχια στην Ελλάδα. Είναι άλλω­στε γνωστή η συζήτηση που διεξά­γεται στο Ισραήλ περί «ενεργειακής ασφάλειας» με σκοπό την καλύτερη προστασία των θαλασσίων εγκαταστάσεων εξόρυξης φυσικού αερίου και μεταφοράς του στην ευρωπαϊκή ή σε άλλη αγορά. 

Σήμερα το ισραηλινό Πολεμικό Ναυτικό διαθέτει ουσιαστικά μό­νο δυνατότητες ακτοφυλακής και η Ελλάδα θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναβάθμιση τους όχι μόνο με χτίσιμο νέων σκαφών αλλά και με τον εκσυγχρονισμό υπαρχόντων (π χ., κορβετών). Το ζήτημα αυτό θα απασχολήσει λογικά τον υπουργό Εθνι­κής Άμυνας κ Π. Παναγιωτόπουλο, ο οποίος σχεδιάζει να επισκεφθεί το Ισραήλ στις αρχές Ιουλίου. Δεν πρέπει επίσης να λησμονείται ότι οι Ισραηλινοί έχουν δείξει έντονο ενδιαφέρον και για επενδύσεις στις ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες. 

Εκεί όπου το σκηνικό παραμένει ακόμη θολό είναι η συνεργασία στον τομέα της ενέργειας. Αυτό οφείλε­ται σε μια σειρά λόγων. Στο ίδιο το Ισραήλ υπάρχει ακόμη αμφιθυμία για το ύψος και την κατεύθυνση των εξαγωγών φυσικού αερίου που έχει βρεθεί στο γιγαντιαίο κοίτασμα «Λεβιάθαν». Η Επιτροπή Τζέμαχ, η οποία συστάθηκε για να συμβουλεύσει την ισραηλινή κυβέρνηση, έχει παραδώσει τις προτάσεις της ήδη από το 2012 και προτείνει τη διάθεση του 53% των αποθεμάτων ισραηλινού φυσικού αερίου (500 δισ. κυβικά μέτρα) για εξαγωγές κατά τα επό­μενα 25 χρόνια. 

Στη συνάντηση που είχε πάντως ο κ. Αβραμόπουλος με τον υπουργό Ενέργειας Σιλβάν Σαλόμ ο ισραηλι­νός αξιωματούχος απέφυγε να ανοί­ξει τα χαρτιά του. Παράλληλα ο κ. Νετανιάχου εμφανίστηκε συγκρατη­μένος ως προς τις δυνατότητες κατα­σκευής ενός αγωγού φυσικού αερίου που θα φθάνει στην Κρήτη λόγω της δύσκολης υποθαλάσσιας μορφολο­γίας. Σε αυτή την ισραηλινή αναπο­φασιστικότητα ίσως να συντελεί και το γεγονός ότι η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) δεν έχει πείσει ότι είναι επαρκής για να χειριστεί δύσκολα projects. 

Πάντως η πρόσφατη κίνηση της Κομισιόν να αναφερθεί και να καταγράψει σε χάρτη τον ρου ενός Νοτίου Μεσογειακού Διαδρόμου που από το Ισραήλ, μέσω Κύπρου και Ελλάδας, θα καταλήγει στην Ιταλία έφερε χαμόγελα κατ' αρχάς στην Κύπρο και κατά δεύτερον στην Ελλάδα. Θεω­ρήθηκε δε απάντηση στις συνεχιζό­μενες δημόσιες και παρασκηνιακές πιέσεις της Τουρκίας να πείσει ότι αποτελεί την καλύτερη και μοναδική οδό ώστε το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου να μεταφερθεί μέσω αγωγού στην Ευρώπη. 

Πάντως σε πρόσφατο συνέδριο που διοργάνωσε ο «Economist» στις Βρυξέλλες για την ενέργεια ο αρμό­διος ευρωπαίος επίτροπος Γκίντερ Έτινγκερ τόνισε μεν ότι «τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Κύπρο δεν είναι τουρκικά» αλλά δήλωσε βέβαιος ότι η Τουρκία θα είναι εποικοδομητική διότι έχει και η ίδια να αποκομίσει οφέλη από τη μεταφορά πόρων. Σε δηλώσεις πριν από μερικές ημέρες μάλιστα ο τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ είχε παρουσιάσει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Χουριέτ» τον τρόπο με τον οποίο αναλαμβάνεται η Άγκυρα τον εαυτό της ως κόμβο για τη μεταφορά των ενεργειακών πόρων τόσο από την Ανατολική Μεσόγειο όσο και από την Κασπία Θάλασσα και το (κουρδικό) Βόρειο Ιράκ. 

Την ίδια στιγμή το υποθαλάσσιο καλώδιο για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας Ισραήλ - Κύπρου - Ελλάδας (EuroAsia Interconnector) μοιάζει πιο εφικτό. Το καλώδιο αυτό, που θα ξε­κινά από το Ισραήλ και θα καταλήγει στην Πελοπόννησο, προβλέπεται να έχει μήκος 540 ναυτικών μιλίων και κόστος 1,5 δισ. Ευρώ. Το έργο έχει επίσης ενταχθεί στα «έργα κοινού ενδιαφέροντος» από την Ευρωπαϊκή Ένωση (EE). 

Πού μπορούν να υπάρξουν συμφωνίες 

Οι οριστικές ημερομηνίες για τη σύγκληση του Διακυβερνητικού Υπουργικού Συμβουλίου αναμένεται να καθοριστούν κατόπιν συνεννόησης των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξω­τερικών. Στη συνέχεια πρέπει να ολοκληρωθούν μια σειρά ουσιαστικές συμφωνίες με ξεκάθαρο αντίκρισμα. 

Σήμερα υπάρχει σχεδόν έτοιμη προς υπογραφή μια συμφωνία για την ανταλλαγή πληροφοριών σε θέματα πολιτικής προστασίας. Από εκεί και πέρα είναι γνωστή η επιθυμία για την υπογραφή ενός τριμερούς Πρωτοκόλλου Συνεργασίας σε θέματα ενέργειας (έχει ήδη αναβληθεί αρκετές φορές). Στον σχεδιασμό θα πρέπει να συμπεριληφθούν επίσης η επικαιροποίηση της αμυντικής συμφωνίας, ένα πρωτόκολλο για τον τουρισμο (υπάρχουν σκέψεις για διαμόρφωση κοινών τουριστικών πακέτων), μια συμφωνία για μορφωτικές ανταλλαγές και για ανταλλαγές διπλωματών. 

Επίσης στο τραπέζι έχει πέσει και η ιδέα για την υπογραφή μιας συμφωνίας για αποκρατικοποιήσεις και επενδύσεις (σημειώνεται ότι στις 27 Ιουνίου μετα­βαίνει στο Ισραήλ ο πρόεδρος του Invest in Greece κ Στ. Ησαΐας). Ισραηλινές επιχειρήσεις άλλωστε έχουν δείξει έντονο ενδιαφέρον για επενδύσεις σε real estate, όπως π.χ. για την αγορά μικρών ξενοδοχειακών μονάδων (boutique hotels). 

ΙΣΡΑΗΛ, ΑΠΟΣΤΟΛΗ-ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΛ. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

(ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ-02/06/2013)