Φετχουλάχ Γκιουλέν: Ο μέντορας του Ερντογάν ανησυχεί...

Μέλλον; Σαν κάτι να θυμίζει πλέον αυτή η λέξη για την Τουρκία. Όντως, το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν μέχρι προχθές... καθώς ο εφιάλτης του εθνικού διχασμού σπέρνει ζιζά­νια ανησυχιών μιας εμφύλιας σύγκρουσης. 

Μέλλον; Σαν κάτι να μας θυμίζει αυτή η λέξη, εδώ στην Ελλάδα. Μάλλον αυτό που έλεγε ο Πολ Βαλερί: «Το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν κάποτε». Από την περασμένη Πέμ­πτη δοκιμάζεται και στην Τουρκία. Όντως, το τρίο Γκιουλέν - Ερντογάν - Νταβούτογλου προσέφερε μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό. Όμως, τώρα βλέπει να γκρεμίζεται το παρόν. Ο Ερντογάν προσέφερε γρόσια και ήταν πολλά!.. Μόλις πριν από δύο μήνες, με το Kazan-Kazan μάς υποσχόταν γενναιόδωρη συνεργασία για την ΑΟΖ και τα λοιπά... Όμως, ο εφιάλτης του εθνικού διχασμού σπέρνει ζιζάνια ανησυχιών μιας εμφύλιας σύγκρουσης.... 

Χρειάζεται να τονιστεί πως πρωταγωνιστικό ρόλο στη στήριξη του Ερντογάν από το ισ­λαμικό κεφάλαιο στην Τουρκία έχει διαδρα­ματίσει το κίνημα του Φετχουλάχ Γκιουλέν. Το ισλαμικό κεφάλαιο αποτελεί τον κύριο βραχίονα της σύγχρονης οικονομίας της Τουρκίας. Έχει συγκεντρώσει φανερή ή σκιώ­δη πολιτική και οικονομική εξουσία, με συνέπεια να αναδεικνύονται σε διαμορφωτές της τουρκικής κοινής γνώμης. Η οικονομική διασύνδεση με εκπροσώπους - επιχειρηματίες της νέας οικονομικής - επιχειρηματικής τάξης που εμφανίστηκε στην Ανατολία, έχει συμ­βάλει τα μάλα στην ηγεμονία του Ερντογάν. 

Τώρα, ο Φετχουλάχ Γκιουλέν, πρώην ιμάμης από το Ερζερούμ, ο οποίος θεωρείται ο πνευματικός πατέρας του Ερντογάν, δεν αποκρύπτει τις ανησυχίες του. Να σημειωθεί πως το «μετριοπαθές Ισλάμ» και η εξάπλωση του μέσα από οικονομικά ανοίγματα σε όλο τον κόσμο αποτελεί την καρδιά της διδασκαλίας του Φετχουλάχ Γκιουλέν. Με μια σειρά τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών, καθώς και με αξία κεφαλαίων που εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια, το συσσωρευμένο ισλαμικό κεφάλαιο του κινήματος του Γκιουλέν μέσα από επενδυτικά προγράμματα δημιουργεί στηρίγματα σε χώρες της Ασίας και της Αφρικής. Και μέσα από ένα δίκτυο περίπου 1.000 σχολείων σε όλο τον κόσμο (τα 100 στίς ΗΠΑ), το «ήπιο Ισλάμ» έχει ενισχύσει διαρκώς την εικόνα του. Μια εικόνα που καταρρακώνεται από την άγρια καταστολή της εξέγερσης των νέων της πλατείας Ταξίμ. 

Το δόγμα Νταβούτογλου των «μηδενικών προβλημάτων» είναι πλέον ένα μακρινό ιδα­νικό. Η συνεργασία με το Ιράν μετατράπηκε σε αντιπαλότητα, οι σχέσεις με το Ιράκ χει­ροτέρευσαν και ο Άσαντ δεν λέει να παρα­δοθεί. Και μπορεί η σοβαρή κόντρα με το Ισραήλ να βελτίωσε την εικόνα της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο, μακροπρόθεσμα όμως προβλέπεται να απειλήσει σοβαρά τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ. 

Απ' όλο το φάσμα των αναταραχών της Αραβικής Άνοιξης, οι δυσκολίες του Σύρου γείτονα επηρεάζουν ιδιαίτερα την Τουρκία. Η τουρκική υποστήριξη στη συριακή αντι­πολίτευση μετέτρεψε μια τέλεια συμμαχία σε μια έμμεση σύγκρουση. Η Άγκυρα έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση από τις διεθνείς πιέσεις για μια επέμβαση που θα κατέστρεφε την εικόνα της ουδετερότητας και θα την έθετε σε ευθεία σύγκρουση με το Ιράν. Αντί να απαιτεί από την Ε.Ε. δικαιώματα που δεν μπορεί να αποκτήσει χωρίς να είναι μέλος, η Τουρκία πρέπει να χρησιμοποιήσει την περιφερειακή της επιρροή για να επανασυν­δεθεί με την Ευρώπη και να συνεργαστεί στη Μέση Ανατολή. 

Στα μέσα Ιανουαρίου, ο Ερντογάν έκανε μία δήλωση στην τηλεόραση, που προκάλεσε αίσθηση στις Βρυξέλλες. Η Τουρκία, είπε, μπορεί να εξετάσει το ενδεχόμενο να ενταχθεί στην Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης αντί για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ετοιμος για τη ρήξη με μια Ευρώπη που τον έχει απο­γοητεύσει ή πρόθυμος για ανοίγματα προς μια περιοχή που αποτελεί το μόνο δυνατό μέλλον για την Τουρκία; Τι ακριβώς πρεσβεύει ο Ερντογάν; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά. Κάποτε έλεγε ότι ο κρατούμενος ηγέτής του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν πρέπει να εκτελεστεί. Τώρα συνομιλεί (εμμέσως) μαζί του, σε μια προσπάθεια να λυθεί με ει­ρηνικό τρόπο το Κουρδικό. 

Μέχρι πριν από λίγο καιρό κατάγγελλε την πολιτική του Άσαντ και έστελνε στρα­τεύματα στα σύνορα. Τώρα υποστηρίζει ότι πρέπει να βρεθεί μια συναινετική λύση, που θα περιλαμβάνει και τη Μόσχα. Ο ανταποκριτής των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» στην Κων­σταντινούπολη πιστεύει ότι η υιοθέτηση αυτών των μετριοπαθών τόνων έχει σχέση με τις επικείμενες εκλογές και την επιθυμία του Ερντογάν να αναλάβει την προεδρία. Μήπως σε αυτό το σχέδιο εντάσσεται και ο εκβιασμός για την Οργάνωση Συνεργασίας της Σαγκάης; 

Ο Ερντογάν δεν κρύβει τη δυσαρέσκειά του για την απροθυμία της Ευρώπης να προ­χωρήσει σε σοβαρές ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα. Γνωρίζει, όμως, ότι τα τρία τέταρτα των άμεσων ξένων επενδύ­σεων στην Τουρκία προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν λοιπόν καλλιεργεί τη σύγχυση, δεν είναι καθόλου διατεθειμένος να προχωρήσει σε σύγκρουση, πολύ περισ­σότερο που σε λίγο καιρό θα δεχθεί στην Άγκυρα τον Γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ. 

ΑΝΑΛΥΣΗ από τη ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ 

(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-05/06/2013)