ΑΟΖ-ΚΥΠΡΙΑΚΟ-ΣΚΟΠΙΑΝΟ.Φορτώνει η ατζέντα.

TOY ΣΩΤΗΡΗ ΣIΔΕPH 

Όλα δείχνουν ότι τα χρονικά περιθώρια για να επανατοποθετηθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όλα τα μεγάλα εκκρεμή ζητήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στενεύουν, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις ότι οι πολλαπλές κρίσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στα Βαλκάνια τροφοδοτούν διπλωματικές διεργασίες. 

Εντός του τρέχοντος μηνός σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις θα αρχίσει ένας νέος... ιστορικός κύκλος διαπραγματεύ­σεων για το Κυπριακό. Παράλληλα, ενι­σχύονται οι διεργασίες για την οριο­θέτηση των θαλάσσιων ζωνών με την Αίγυπτο και την ολοκλήρωση των συμ­φωνιών με την Ιταλία και την Αλβανία, χωρίς ωστόσο, να έχει ισχυρή βάση το κλίμα άμεσων λύσεων που καλλιεργεί ο Ευάγγελος Βενιζέλος. 

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με διπλω­ματικές πηγές, η Τουρκία επαναφέρει το σενάριο της αντίδρασης «χωρίς όρια» στη Μεσόγειο, αν οι διεργασίες προχωρήσουν ερήμην της Άγκυρας κι αυτό φαίνεται άτι ήταν το μήνυμα του Τούρκου ΥΠ.ΕΞ, Αχμέτ Νταβούτογλου στον Ευάγγελο Βενιζέλο κατά τη συνάντησή τους στη Νέα Υόρκη. Οι συνθή­κες όμως δεν ευνοούν λεονταρισμούς αν και η Τουρκία είναι μια ιδιόμορφη χώρα που απαιτεί προσοχή. Ταυτόχρονα υπάρχουν ενδείξεις άμεσης εμπλοκής του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Μ παν Κι Μουν, στο θέμα της ονομασίας της ΠΓΔΜ. Το διπλωματικό Βατερλό του Μάθιου Νίμιτς με την ανόητη πρόταση του «Άνω Δημοκρατία της Μακεδονίας», και η πίεση του NATO και της EE, όπως ήδη έχουμε αποκαλύψει, ίσως οδηγήσουν σε αύξηση της διπλωματικής κινητικότητας πιθανόν σύντομα με αμφίβολα και πάλι αποτελέσματα. Κατά τη γνώμη μας ένα μέρος της ευθύνης φέρει ο ίδιος ο Μάθιου Νίμιτς που αποδείχθηκε ευάλωτος σε πιέσεις αλλά και ανεπαρκής στο ρόλο που του ανατέθηκε. 

Η δημιουργία κλίματος για επικείμενη ευτυχή κατάληξη των συνομιλιών με την Αίγυπτο, την Ιταλία και την Αλβανία για τις θαλάσσιες ζώνες δεν είναι άσχετη, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές με τις έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρη­πίδας για τον εντοπισμό φυσικού αερίου και πετρελαίου, που θα μορφοποιηθούν σε ενδείξεις σε λίγους μήνες. Τα δεδο­μένα που προκύπτουν στον τομέα των ερευνών τροποποιούν τη διπλωματική ατζέντα καθώς η Ευρώπη της κρίσης ευελπιστεί σε φθηνή ενέργεια από την Κύπρο, το Ισραήλ και την Ελλάδα. 

Ιεραρχικά η ελληνική κυβέρνηση έ­χει επιλέξει να κινηθεί «στα σίγουρα», δηλαδή με την Ιταλία πρωτίστως και την Αλβανία δευτερευόντως παρά την αίσθηση του επείγοντος που έχουν προσδώσει οι συνομιλίες με την Αίγυ­πτο. Έγκριτη νομική πηγή που γνω­ρίζει την ελληνοαλβανική συμφωνία και τις αιτιάσεις των Τιράνων τονίζει ότι η διαφορά με τη γειτονική χώρα μπορεί να επιλυθεί με την προσθήκη ενός Πρωτοκόλλου στην υφιστάμενη συμφωνία και να αντιμετωπιστεί έτσι το πρόβλημα του Συνταγματικού Δι­καστηρίου της Αλβανίας. Η ίδια πηγή εφιστά την προσοχή, σημειώνοντας ότι δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να εμφανιστεί η Ελλάδα ότι επαναδιαπραγματεύεται συνολικά τη συμ­φωνία που έχει επιτευχθεί με βάση τη μέση γραμμή, ενδεχόμενο που εγκυμονεί κινδύνους για τα ελληνικά συμφέροντα. Τεχνικά μόνο ζητήματα υπάρχουν σχετικά με την επικαιροποίηση της ελληνο-ιταλικής συμφωνίας ώστε να αναφέρεται και η ΑΟΖ. 

Τουρκία και Αίγυπτος 

Το μείζον ζήτημα αφορά στην Αίγυπτο, γιατί τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Η Τουρκία μπορεί να αμφισβητήσει μια συμφωνία -και θα το κάνει με κάθε τρό­πο-, αλλά, πέραν αυτού, το πρόβλημα πλέον το έχει η Άγκυρα. Κι αυτό διότι, ενώ μέχρι σήμερα η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την παραμικρή επιρροή στο Καστελόριζο, άρα ούτε ελληνικά δικαιώματα νοτίως του νησιού, τώρα -και υπό την προϋπόθεση ότι το σκηνικό αλλάζει στην περιοχή- αργά ή γρήγορα θα προ­σέλθει στο τραπέζι των συνομιλιών και θα αναγνωρίσει θέλοντας και μη ελλη­νικά δικαιώματα, διαφορετικά η στάση της θα την οδηγήσει σε αδιέξοδο. Από εκεί και πέρα είναι ζήτημα διαπραγμα­τευτικής ικανότητας το πώς θα χειριστεί η Αθήνα τη συνέχεια. 

Καλά πληροφορημένες διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι οι απειλές της Τουρκίας για έρευνες είτε νοτίως του Καστελόριζου είτε εντός της Κυπριακής ΑΟΖ δεν θα έχουν αντίκρισμα και θα επιδεινώσουν τη θέση της Άγκυρας στο τραπέζι των συνομιλιών, διότι πλέον το σκηνικό έχει αλλάξει. Η Αίγυπτος είναι αρκετά μεγάλη χώρα για να φοβάται την Τουρκία προωθώντας μια συμ­φωνία με την Ελλάδα. Το Ισραήλ είναι ισχυρό κράτος για να υποχωρήσει στις σχέσεις του με τη χώρα μας και τη Λευκωσία. Η Κυπριακή Δημοκρα­τία έχει ισχυρά στηρίγματα και στην EE και στις ΗΠΑ και μεγάλες πολυε­θνικές. Κατά συνέπεια, το παιχνίδι στην ενεργειακή σκακιέρα έχει αλλά­ξει και η στάση της Τουρκίας μοιάζει με παραφωνία. Αυτό δεν σημαίνει ήττα για την Τουρκία. Κάθε άλλο. Είναι προ­φανές ότι η επανέναρξη των διαπραγ­ματεύσεων στο Κυπριακό θα τοποθετή­σει σε εμφανή, ίσως κυρίαρχη θέση στο τραπέζι το ενεργειακό. Δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν, διπλωμάτες και εμπειρογνώμονες, ότι οι ΗΠΑ και η EE θα προωθήσουν για την Ελλάδα την Τουρκία, την Κύπρο (μαζί με τους Τουρκοκύπριους), ίσως και την Αίγυπτο, προφανώς και το Ισραήλ, το οποίο έχει λόγο και θα είναι μεγάλη εξαγωγική δύναμη ενέργειας 

Οι θέσεις στη σκακιέρα 

Η ανακοίνωση για «χιαστί» διαπραγμα­τεύσεις, δηλαδή συναντήσεις του Τουρ­κοκύπριου διαπραγματευτή με Έλληνα αξιωματούχο και οι συναντήσεις του Ελ­ληνοκύπριου διαπραγματευτή με Τούρ­κο αξιωματούχο, προκάλεσαν έκπληξη στην Αθήνα και τη Λευκωσία. Κι όμως η τακτική αυτή, που προετοιμαζόταν από τις αρχές του καλοκαιριού με τη συμμε­τοχή των ΗΠΑ, της EE και του ΟΗΕ είναι μια έμμεση τετραμερής και θα οδηγήσει σίγουρα σ΄ ένα νέο διαπραγματευτικό πλαίσιο. Γιατί ούτε η Λευκωσία ούτε η Αθήνα ούτε η Άγκυρα έχουν ανακοινώ­σει το χαρακτήρα των συνομιλιών αυτών. Αν, δηλαδή, θα έχει συμβουλευτικό ή ενημερωτικό χαρακτήρα ή εάν θα ειναι διαπραγμάτευση. 

Το γεγονός αυτό οδηγεί απευθείας στη σκέψη ότι πρόκειται για διαπραγμάτευ­ση. Το νέο σχήμα θα μορφοποιηθεί με την πάροδο του χρόνου, αλλά είναι βέβαιο ότι για πρώτη φορά μετά από πολ­λά χρόνια η Ελλάδα εμπλέκεται απευ­θείας σε συνομιλίες. Το αν είναι καλό ή κακό θα φανεί εκ του αποτελέσματος. Το σίγουρο είναι ότι τα πράγματα δεν είναι απλά ούτε εύκολα και ούτε η ρητο­ρική δεινότητα του κ. Βενιζέλου μπορεί να λύσει το μεγαλύτερο ίσως περιφε­ρειακό πολιτικό πρόβλημα του δυτικού ημισφαιρίου μετά το Παλαιστινιακό. 

Υπό το πρίσμα αυτό, οι διμερείς ελλη­νοτουρκικές σχέσεις θα επηρεαστούν άμεσα, είτε θετικά είτε αρνητικά. Αυτό που είναι ανησυχητικό για τη χώρα μας είναι το γεγονός ότι τα μείζονα και κρίσι­μα αυτά ζητήματα εμφανίζονται ταυτό­χρονα στην πρώτη διπλωματική σελίδα και όσες φορές συνέβη αυτό στο παρελ­θόν καμία ελληνική κυβέρνηση δεν κα­τάφερε να τα διαχειριστεί με επιτυχία. 

Λόγω του ενεργειακού, έχουν πλέον εμπλακεί όλες οι μεγάλες χώρες του κόσμου στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ευτύχημα για την Ελλάδα είναι η κρίση στις σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο και το Ισραήλ, που παίρνουν μεγά­λες διαστάσεις. Οι νέες ισορροπίες είναι προς όφελος της χώρας, αν σχεδιαστεί μια σύνθετη εξωτερική και ενεργειακή πολιτική, που, κινούμενη στο πλαίσιο του Διεθνούς Δικαίου, θα οδηγήσει σ΄ ένα νέο χάρτη. Διαφορετικά, και επειδή τα συμφέροντα είναι ισχυρά για όλα το κράτη, η κρίση θα είναι μεγάλη και πολύ δύσκολα διαχειρίσιμη. ■ 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-03-09/10/2013)