Ηγέτες Πειραματιστές, Λαοί…πειραματόζωα;

 Του Καθηγητή Γιώργου Πιπερόπουλου

Με ρωτούν συχνά φίλοι και γνωστοί που επισκέπτονται το διαδίκτυο εάν ισχύουν αυτά που κάποια άρθρα, συχνά ανώνυμα, ισχυρίζονται ότι δηλαδή ο Ελληνικός Λαός χρησιμοποιείται ως…
»πειραματόζωο!»
Δύσκολη ερώτηση και καθώς δεν διαθέτω τα απαραίτητα στοιχεία για να πω με το αίσθημα ευθύνης που πρέπει να συνοδεύει την υπογραφή μου «ναι, ισχύουν» ή «όχι, δεν ισχύουν» αποφεύγω να απαντήσω.

Παρακαλώ, τους όποιους «καλοθελητές» να μη με χαρακτηρίσουν ως «δειλό ή πονηρό» για αυτή μου τη στάση καθώς είναι γνωστό ότι πάντοτε μιλούσα και έγραφα, και όσο ζω θα συνεχίσω, με πλήρη αίσθηση της ευθύνης μου απέναντι στους συμπολίτες μου.

Σήμερα, αφού σας δώσω παρακάτω σύντομες περιλήψεις δύο κλασικών πειραμάτων (που αντιστοιχούν σε θεωρητικά σχήματα) θα αφήσω εσάς να κρίνετε εάν ως λαός ήμασταν και συνεχίζουμε να είμαστε «πειραματόζωα»...

Γυρίστε το χρόνο πίσω στο καλοκαίρι του 1974, στην πτώση της χούντας, τις πρώτες Δημοκρατικές εκλογές της 17ης Νοεμβρίου 1974 που κέρδισε η Ν.Δ., μέχρι τις εκλογές της 17ης Ιουνίου 2012 που πάλι κέρδισε η Ν.Δ.

Θυμηθείτε, οι ωριμότεροι στην ηλικία, τη δεκαετία του 1980 όταν οι αντιπαλότητες οδήγησαν ακόμη και σε μικρές κοινότητες, χωριά και γειτονιές των αστικών μας κέντρων στο διαχωρισμό σε «πράσινα» και «γαλάζια» καφενεία και τις γνωστές αναφορές σε «πρασινοφρουρούς» και «γαλάζια παιδιά».

Φυσικά ο Δικομματισμός συνεχίζει να κατέχει την Εξουσία στην Ελλάδα (έστω και με τα γνωστά «δεκανίκια» αρχικά του ΛΑΟΣ και τώρα της ΔΗΜΑΡ).

Το πρώτο πείραμα, έγινε σε θερινή κατασκήνωση στο «Πάρκο του σπηλαίου των ληστών» στην ο Πολιτεία της Οκλαχόμα στη δεκαετία του 1950 από τον Dr Muzafer Sherif και συνεργάτες του.

Το πείραμα στόχευε στον έλεγχο και την επαλήθευση της «ρεαλιστικής θεωρίας των συγκρούσεων» που στη συνέχεια (σε αυτό συνέβαλε και ο Dr Donald Campbell) περιέλαβε και το πρόσθετο στοιχείο για να εδραιωθεί ως «ρεαλιστική θεωρία συγκρούσεων ομάδων».

Στο πείραμα οι κατασκηνωτές διαχωρίστηκαν στις ομάδες «των Αετών» και «των Κροταλιών» και χτίστηκαν μεθοδικά οι εσωτερικές δομές που απαιτούνται για να ενισχυθεί δυναμικά η συνοχή της κάθε μιας ομάδας.

Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν συνθήκες αντιπαλότητας καθώς η κάθε ομάδα προσπάθησε να οικειοποιηθεί όσο περισσότερο μπορούσε από τον διαθέσιμο φυσικό και συμβολικό πλούτο της κατασκήνωσης, από μετάλλια και κύπελλα μέχρι έξτρα μερίδες γλυκών και παγωτών.

Σας θυμίζει αυτό γνωστές καταστάσεις στη ζωή Λαών και Κρατών με την απονομή «λαφύρων» εφόσον αποκτηθεί η Εξουσία (διορισμοί, προνόμια, χρηματοδοτήσεις «ημετέρων») οπότε αυξάνει και η ικανοποίησή τους αλλά και ενισχύονται οι καθορισμένες δομές, η συνοχή και ταυτόχρονα η σχεδόν τυφλή αφοσίωση στον Αρχηγό και τα στελέχη του και στην ομάδα «μας»;

Στο τρίτο στάδιο της θεωρίας, δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για μείωση της αντιπαλότητας των ομάδων με την ξαφνική παρουσία ενός προβλήματος ή μιας «επικίνδυνης» κατάστασης που αφορούσε στις αντίπαλες ομάδες και ΔΕΝ μπορούσε να αντιμετωπισθεί παρά μόνο με τη συνεργασία ΟΛΩΝ των μελών και των «Αετών» και των «Κροταλιών».

Ο δεύτερο πείραμα έγινε από τον Dr Stanley Milgram στη δεκαετία του 1960 και αφορούσε στη «δύναμη της εξουσίας και στην υπακοή».

Εδώ έχουμε τον εθελοντή που κάθεται μπροστά σε μια κονσόλα με πολλά κουμπιά ενώ σε διπλανό δωμάτιο κάθεται (αλλά δεν είναι ορατός) «μαθητής» που θα πρέπει να απαντήσει σε συγκεκριμένες ερωτήσεις του «εθελοντή - εξεταστή».

Κάθε φορά που ο εξεταζόμενος θα δώσει μια λανθασμένη απάντηση θα δεχθεί ένα ηλεκτροσόκ που ξεκινά από τα 30 volt και μπορεί να ξεπεράσει τα 300 (με αυξανόμενο, φυσικά, τον πόνο αλλά χωρίς να είναι επικίνδυνο για τη ζωή του).

Κάθε φορά που ο «εξεταζόμενος» (που είναι συνεργάτης του καθηγητή και ΔΕΝ υπάρχει θέμα ηλεκτροσόκ, αλλά ο εθελοντής δεν τα γνωρίζει αυτά) δέχεται το ηλεκτροσόκ για λαθεμένη απάντηση βγάζει κραυγές πόνου που αυξάνονται σε ουρλιαχτά και παρακλήσεις να σταματήσει η τιμωρία του!

Υποθέτω ότι η συντριπτική πλειοψηφία θα λέγαμε ότι όσο και να μας διατάξουν δεν θα συνεχίζαμε να «τιμωρούμε» τον εξεταζόμενο!..

Ο Dr Milgram ρώτησε τους φοιτητές του εάν θα συνέχιζαν να αυξάνουν τις δόσεις του ηλεκτροσόκ καθώς συνέχιζαν τα λάθη του εξεταζόμενου και εάν θα ξεπερνούσαν τελικά το επίπεδο των 300 volt και διαπίστωσε ότι ΜΟΝΟ 3 στα 100 ερωτηθέντα άτομα απάντησαν καταφατικά!

Στα πειράματα, όμως, 65% των εθελοντών προχώρησαν στη διοχέτευση ηλεκτροσόκ ακόμη και 300 volt, εφόσον ο ΕΞΟΥΣΙΑΣΤΗΣ τους παρότρυνε να συνεχίσουν.

Δηλαδή το 65% των εθελοντών ήταν…ΣΑΔΙΣΤΕΣ;

Όχι, αλλά αποδείχτηκε η τρομερή δύναμη που μπορεί να ασκήσουν κάτοχοι Εξουσίας σε πρόσωπα που τους εμπιστεύονται ή εμπιστεύονται τους φορείς που εκπροσωπούν (όπως το Πανεπιστήμιο του Yale). Τα ποσοστά μειώθηκαν δραματικά όταν ως εθελοντές ήρθαν άτομα με επαναστατικές προσωπικότητες που δεν ακολούθησαν υποτακτικά τις προσταγές των «Εξουσιαστών».

Οι φίλοι και οι φίλες του blog μπορούν να βρούνε αναλυτικές αναφορές στα παραπάνω πειράματα και στη γλώσσα μας και στην αγγλική γλώσσα.

Θα κλείσω σημειώνοντας ότι στα πειράματα τύπου Sherif κάποια στιγμή η εσωτερική συνοχή των ομάδων θα πάψει να ισχύει εφόσον τα μέλη τους αντιληφθούν ότι «άλλοι τρώνε παντεσπάνι και άλλοι ψίχουλα» ή πάψει να υπάρχει η δυνατότητα παροχής «λαφύρων» που αποτελούν παράπλευρα «κέρδη» της κατάληψης και νομής της εξουσίας…

Στα πειράματα τύπου Milgram μπορεί να υποθέσει κανείς πως οι εθελοντές τελικά πιστεύουν ότι η «τιμωρία με τα ηλεκτροσόκ» είναι για το καλό των εξεταζομένων και θα τους συνετίσει όπως ίσως πιστεύουν και πολλοί Πολιτικοί ότι τα επιβαλλόμενα μέτρα είναι… «για το καλό μας!…»

Δεν μπορώ, όμως, να πω κατηγορηματικά «ναι ή όχι» στο εάν και κατά πόσο τέτοιες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συμπεριφορές και των κατόχων θώκων εξουσίας και του Λαού προέρχονται από την εφαρμογή πειραμάτων στα οποία ασυνείδητα ή ακούσια συμμετέχουμε….

Κρίνετέ το εσείς!...