Δύσκολες ισορροπίες και υπόγειες πιέσεις στο Σκοπιανό

■ Προσωρινό «μπλόκο» στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις, αλλά το θέμα θα επανέλθει το νέο έτος. 

■ Εάν ο Μάθιου Νίμιτς διαμορφώσει τελική πρόταση η οποία θα συντηρεί το «μακεδονισμό», η ελληνική κυβέρνηση θα βρεθεί υπό πίεση και δεν θα μπορέσει να αποδεχτεί την πρότασή του. 

Σφίγγει ο κλοιός για το Σκοπιανό, κα­θώς η Ε.Ε συνέδεσε μεν το θέμα της ονομασίας με τις σχέσεις καλής γει­τονίας που αποτελούν όρο για τις σχέσεις ΠΓΔΜ - ΕΕ, ωστόσο έθεσε εμμέσως και άτυπο χρονοδιάγραμμα μέχρι τον Ιούνιο, ώστε να επανεξεταστεί η έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τα Σκόπια. Και σε αυτό το σκηνικό τα κρίσιμα χαρτιά τα κρατά και πάλι ο Μάθιου Νίμιτς...
 

Στο Συμβούλιο Υπουργών είχε διαμορφω­θεί ένα δύσκολο περιβάλλον. Με αρκετές χώρες της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώ­πης κυρίως αλλά και με εταίρους όπως η Ισπανία ή η Ιταλία να λοξοκοιτάζουν προς τα Σκόπια, υπήρχε πίεση για να εγκριθεί η πρόταση της Κομισιόν για έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΠΓΔΜ. Η Αθήνα είχε διαμηνύσει σε κάθε επίπεδο ότι δεν ήταν διατεθειμένη να δεχτεί μια τέτοια κραυγαλέα παράκαμψή της, δεδομένου άτι η χώρα μας υποστηρίζει πωςα εκτός όλων των άλλων προβλημάτων που αφορούν στην εσωτερική κατάσταση στα Σκόπια, δεν έχει εκπληρωθεί και ο βασικός όρος για σχέσεις καλής γειτονίας, ο οποίος φυσικά, πρέπει να περιλαμβάνει και το πολιτικό πρό­βλημα του ζητήματος της ονομασίας. 

Η Αθήνα είχε τη στήριξη της Γαλλίας και εξασφάλισε την ουδέτερη στάση της Γερ­μανίας εντούτοις ιδιαίτερα υποβοηθητική αποδείχτηκε η απόφαση της βουλγάρικης κυβέρνησης να στείλει και επισήμως πριν από το Συμβούλιο το μήνυμα ότι δεν θα εγκρίνει την έναρξη των διαπραγματεύσε­ων με τα Σκόπια ακριβώς λόγω της μη εκ­πλήρωσης του κριτηρίου των σχέσεων κα­λής γειτονίας. Ήταν ίσως η πρώτη φορά που η ελληνική κυβέρνηση δεν ήταν η μόνη που προειδοποιούσε ουσιαστικά με μπλοκάρι­σμα της ευρωπαϊκής πορείας των Σκοπίων. Και, μάλιστα, το βέτο αυτό της Σόφιας δεν μπορούσε να ενοχοποιηθεί από τους Σκοπιανούς καθώς η Βουλγαρία δεν δεσμεύε­ται από προβλέψεις όπως αυτές της Ενδιά­μεσης Συμφωνίας που συνέβαλαν στο να παραπεμφθεί η χώρα μας στο Δικαστήριο της Χάγης από την κυβέρνηση του Νίκολα Γκρούεφσκι. 

Έκθεση την άνοιξη 

Η απόφαση των «27» ορίζει ότι εντός της άνοιξης η Κομισιόν θα συντάξει έκθεση σχετικά και με τα βήματα που λαμβάνονται στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας για την εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο θέμα της ονομασίας και βάσει αυτής θα απο­φασίσουν οι υπουργοί εντός της «επόμενης προεδρίας», δηλαδή της ιρλανδικής η οποία λήγει τον Ιούνιο του 2013, για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. 

Τα θετικά της απόφασης αυτής είναι προ­φανή: Έστω και εμμέσως το θέμα της ονο­μασίας συνδέεται με ομόφωνη απόφαση των «27» με το ζήτημα της καλής γειτονίας και η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων συνδέεται έτσι επισήμως με το ονομα­τολογικό. Η απόφαση, βεβαίως δεν αναφέ­ρεται σε «λύση» του θέματος της ονομασίας αλλά στα βήματα που γίνονται σε αυτή την κατεύθυνση κ» αυτή είναι μία από τις συνήθεις διπλωματικές διατυπώσεις που αφή­νουν ανοιχτό το πεδίο για ελιγμούς. 

Ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και ο υπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Αβρα­μόπουλος χαιρέτισαν την απόφαση, ενώ ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια ανακοίνωσή του -η οποία προκαλεί εντύπωση, καθώς σημα­τοδοτεί μια πιο υπεύθυνη στάση στο Σκο­πιανό, σε αντίθεση με αιρετικές θέσεις που έχουν εκφράσει διάφορες συνιστώσες του-, τόνιζε ότι προϋπόθεση για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ με την ΕΕ είναι «η οριστική επίλυση του θέματος της ονομασίας και απαιτείται συμ­φωνία αμοιβαία αποδεκτή και βιώσιμη για σύνθετη ονομασία με γεωγραφικό προσδιο­ρισμό για όλες τις χρήσεις». 

Η γραφειοκρατία της Κομισιόν προσπά­θησε να μετριάσει τις εντυπώσεις από την απόφαση των «27» και είναι πολύ ενδιαφέ­ροντα τα όσα είπε ο γενικός διευθυντής της για τη Διεύρυνση, Στέφανο Σανίνο, ο οποίος σε συνέντευξή του διευκρίνισε ότι «νομικά το όνομα δεν αποτελεί προϋπόθεση, γιατί υπάρχει η Ενδιάμεση Συμφωνία που ορίζει ότι η χώρα μπορεί να ενταχθεί με το όνομα FYROM», αλλά, ταυτόχρονα υπάρχει και «η πολιτική διάσταση, το πρόβλημα δεν μπορεί να παρατείνεται για πάντα και πρέπει να διαμορφωθεί το έδαφος για την επίλυσή του». 

Αλλά και ο ίδιος ο αρμόδιος επίτροπος για τη Διεύρυνση, Στέφαν Φούλε, προσπά­θησε να δείξει μισογεμάτο το ποτήρι στη σκοπιανή κοινή γνώμη, προτάσσοντας το ότι η έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύ­σεων έχει σχεδόν προαποφασιστεί, εφόσον εκπληρωθούν οι τελευταίοι όροι, όπως της καλής γειτονίας. Ο επίτροπος μάλιστα, παρέπεμψε στη δια­δικασία του κ. Νίμιτς. 

Πιέσεις και από τις ΗΠΑ 

Ο Αμερικανός μεσολα­βητής του ΟΗΕ αναμένεται να έρθει στην περιοχή και να πραγματοποιήσει επαφές με τις δύο κυβερνήσεις πριν από το τέλος του Ια­νουαρίου. Ο κ. Νίμιτς γνωρίζει, πάντως ότι το «θετικό» momentum που προβάλλουν πολλοί στις Βρυξέλλες ότι υπάρχει δεν είναι και τόσο σταθερό, ενώ και τα δύο μέρη εί­ναι έτοιμα περισσότερο γιο το συνηθισμένο «blame game». 

Στην Αθήνα αν και τα πράγματα είναι αρ­κετό δύσκολα λόγω της κρίσης και της ρευ­στής πολιτικής κατάστασης υπάρχει η διά­θεση για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις και εξεύρεση λύσης αλλά γιο μια ακόμη φορά κάθε προσπάθεια σκοντάφτει στον εθνικι­στικό λαϊκισμό του Νίκολα Γκρούεφσκι. Η επιμονή του κ. Γκρούεφσκι σε λύση η οποία θα διασφαλίζει τη «μακεδονική ταυτότητα και γλώσσα» και η απόρριψη της ιδέας για erga omnes χρήση κλείνουν σχεδόν κάθε δρόμο συνεννόησης με την Αθήνα. Κινήσεις εξάλλου, όπως αυτή με την απόφαση της ουγγρικής κυβέρνησης να χρησιμοποιεί τη συνταγματική ονομασία στις διμερείς σχέσεις με τα Σκόπια συνιστούν μια ακόμη ένδειξη των ανειλικρινών προθέσεων του Νίκολα Γκρούεφσκι για εξεύρεση οριστικής και μόνιμης λύσης στο ζήτημα αυτό. Ο Μάθιου Νίμιτς έχει καταθέσει, πάντως συγκεκρι­μένο πλαίσιο ονομασίας στις δύο πλευρές και φτάνοντας σε Σκόπια και Αθήνα θα περιμένει να ακού­σει τις απαντήσεις των δύο κυβερνήσεων. Ο νέος γύρος των διαπραγματεύσεων θα γίνεται υπό την πίεση και της απόφασης των «27» για επίτευξη προόδου στο θέμα της ονομασίας. Εάν ο κ. Νίμιτς διαμορφώ­σει μια τελική πρόταση που θα συντηρεί το «μακεδονισμό» και δεν θα εξασφαλίζει την αποτελεσματική εφαρμογή της ώστε να αποφευχθούν παρασπονδίες στις διμερείς σχέσεις ή σε «ανοιχτούς» διεθνείς οργανισμούς (με χρήση της συνταγματικής ονομα­σίας),. τότε η ελληνική κυβέρνηση θα βρεθεί υπό μεγάλη πίεση, καθώς δεν θα μπορεί να αποδεχτεί μια τέτοια πρόταση. Συγχρόνως θα βρίσκεται και υπό την απειλή για νέα παραπομπή στη Χάγη, όπως υπαινίχθηκαν ήδη ορισμένα σκοπιανά ΜΜΕ. 

Οι ιδέες που διέρρευσαν σε σκοπιανά ΜΜΕ για φόρμουλα που πρακτικά δίνει την ονομασία στα Σκόπια και στην Ελλάδα προσφέρει μισή τη «χρήση» της («Βόρεια Δημοκρατία της Μακεδονίας» με χρήση σε διεθνείς οργανισμούς χωρίς μηχανισμούς υποχρέωσης χρήσης για όλες τις διεθνείς σχέσεις) διαψεύστηκαν από την ελληνική πλευρά. Αποφασιστικής σημασίας όμως θα είναι και μια ενδεχόμενη αρνητική κατάληξη της διαδικασίας με τον κ. Νίμιτς να χρησιμο­ποιεί το πιο ισχυρό όπλο που διαθέτει, την κατάθεση της εντολής του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, κηρύσσοντας έτσι οριστικά το τέλος της διαδικασίας. 

Απομένουν μερικές εβδομάδες ακόμη για να αποδειχτεί εάν ο κ. Νίμιτς είναι αποφασι­σμένος να δώσει ο ίδιος λύση με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σ' ένα διεθνές πρόβλημα που εξελίσσεται σε «νέο Κυπριακό» και προς το παρόν δεν φαίνεται να υπάρχουν περι­θώρια για επίλυσή του με «ορθόδοξους» τρόπους. Σε κάθε περίπτωση, πάντως η απόφαση των Βρυξελλών δίνει μια «ανάσα» στην Αθήνα. Ωστόσο, κάθε άλλο παρά επιτρέπει θριαμβολογίες καθώς τα δύσκολα είναι μπροστά και δεν αφορούν μόνο στους Σκοπιανούς. 

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ,20-27/12/2012)