ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΒΕΡΟΛΙΝΟΥ Η ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

■ Η Γερμανία μεθοδεύει το νέο της παγκόσμιο γεωστρατηγικό ρόλο- Προβληματισμός σε Λονδίνο και Παρίσι. 

■ Η Γερμανία επιχειρεί να κυριαρχήσει και σε στρατηγικό επίπεδο μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας και του ελέγχου της στρατηγικής άμυνας και ασφάλειας. 

■ Η εκτίμηση που γινόταν -και είναι θέμα χρόνου να επανέλθει στο προσκήνιο-ήταν ότι μια Ειδική Σχέση Τουρκίας-ΕΕ θα περιελάμβανε και την Άγκυρα στον τομέα της Ασφάλειας. Και η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να προβάλλει αντιρρήσεις. 

■ Η «έξυπνη Άμυνα» είναι ένα πόνημα των Αμερικανών που υιοθετήθηκε από το ΝΑΤΟ και αφορά στη συλλογική αγορά υπερσύγχρονων αμερικανικών οπλικών συστημάτων από ομάδες χωρών. 

Μέσα στον ορυμαγδό των αντιθέσεων μεταξύ των κρα­τών-μελών της ΕΕ για την πο­ρεία των οικονομιών, για τις πολιτικές που υιοθετούνται, την ύφεση που χτυπά την πόρτα και των πιο ισχυρών οικονομιών, περνούν σχεδόν απαρατήρητες αποφά­σεις για την προώθηση μιας Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), που επανέρχε­ται ταχύτατα και δυναμικά στο προσκήνιο, τη στιγμή, μάλιστα, που επικρατεί έντονος προ­βληματισμός για τη λειτουργία του ΝΑΤΟ... 

Η εξέλιξη που κατεγράφη και στα Συμπερά­σματα της Συνόδου Κορυφής στις 13 και 14 Δεκεμβρίου προκαλεί ερωτήματα ως προς τη χρονική συγκυρία που επελέγη για την προώθησή της, δηλαδή εν μέσω κρίσης την ώρα που στο ΝΑΤΟ τα μέλη της Συμμαχίας τα περισσότερα από τα οποία είναι και μέλη της Ε.Ε, δείχνουν αδιαφορία για τη συμβολή τους στις στρατιωτικές δαπάνες της Συμμα­χίας, ακόμη και γι' αυτές που αφορούν στις βασικές λειτουργικές ανάγκες σε βαθμό που γίνεται λόγος για νατοϊκή αδρανοποίηση. 

Η Γερμανία είναι ιδιαίτερα θετική στην προώθηση της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας και είναι το Βερολίνο που στα όρ­γανα της ΕΕ, σύμφωνα με κοινοτικούς αξιω­ματούχους διαβεβαιώνει ότι είναι έτοιμο να εκχωρήσει εθνική κυριαρχία για να λειτουρ­γήσει ο αμυντικός βραχίονας της Ε.Ε. Κάτι που, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές προκαλεί σκεπτικισμό σε Λονδίνο και Παρίσι με αποτέλεσμα Βρετανία και Γαλλία να προωθούν, κατά παρέκκλιση της ευρω­παϊκής πολιτικής τη δική τους διμερή στρα­τηγική συνεργασία. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ορισμένων διπλωματών, πιθανός στόχος της Γερμανίας είναι να ηγηθεί της ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και ασφαλείας και από θέση ισχύος να διαπραγματεύεται στο μέλ­λον επί ίσοις όροις με την Ουάσιγκτον, κάτι που δείχνει ότι η Γερμανία έχει συνολικό σχέ­διο παγκόσμιας πολιτικής και δεν εξαντλείται στην οικονομική κυριαρχία. Παράλληλα το Βερολίνο φιλοδοξεί να γίνει το κέντρο της ευρωπαϊκής στρατιωτικής βιομηχανίας και κατά συνέπεια με την προώθηση της ΚΠΑΑ απλά επενδύει στο μέλλον ποικιλοτρόπως. 

Η ΕΕ, η Ελλάδα και η Τουρκία 

Όλα αυτά όχι μόνο ενδιαφέρουν την Ελλά­δα αλλά θα μπορούσε να είναι και ο πυρή­νας μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας, έννοιες που πλέον είναι τελείως διαφορετικές από το παρελθόν, καθώς περιλαμβάνουν σύγχρο­νες προκλήσεις ασφάλειας όπως η μετανά­στευση, η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή επάρκεια της Δύσης οι ασύμμετρες απειλές γενικότερα. Η Ελλάδα όπως και οι περισσό­τερες ευρωπαϊκές χώρες είναι εξαρτημένη γεωπολιτικά από τις ΗΠΑ, αλλά αυτό δεν ση­μαίνει ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε έχουν αντικρουόμενες στρατηγικές ασφάλειας. Αντίθετα είναι αλληλοσυμπληρούμενες με τη διαφορά ότι τώρα η Ε.Ε επιχειρεί αυτονόμηση σε διοικη­τικό, βιομηχανικό και διπλωματικό πεδίο για να καταστεί ανταγωνιστική. Πολλοί παρά­γοντες των Βρυξελλών, όπου συζητούνται έντονα το τελευταίο διάστημα τα θέματα αυτά, εκτιμούν ότι η Γερμανία επιχειρεί μέσω μιας πολυεπίπεδης πολιτικής να κυ­ριαρχήσει, πέραν των οικονομιών, και σε στρατηγικό επίπεδο, μέσω του Ευρωπαϊ­κού Οργανισμού Άμυνας και του ελέγχου της στρατηγικής Άμυνας και Ασφάλειας. 

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που ενδιαφέ­ρει ακόμη περισσότερο την Ελλάδα, που έχει ανοιχτά σύνορα σε κάθε είδους απειλές που προαναφέρθηκαν, είναι και οι σχέσεις με την Τουρκία. Αν η χώρα μας θέλει να ενταχθεί σ΄ ένα νέο δόγμα με επίκεντρο τη Γερμανία και την Ε.Ε γενικότερα χωρίς να διαρρήξει τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, πρέπει πρώτα απ΄ όλα να μελετήσει τη νέα κατάσταση που διαμορ­φώνεται. Από τότε που άρχισε να προωθεί­ται αυτή η στρατηγική σε διάφορες εκδοχές της σε πολλούς ευρωπαϊκούς κύκλους αλλά και στην Αθήνα διατυπώνονταν ερωτήματα για το ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η Τουρκία σ΄ ένα τέτοιο σύστημα ευρωπαϊκής ασφάλειας. Η εκτίμηση που γινόταν, και που είναι θέμα χρόνου να επανέλθει στο προσκή­νιο, ήταν ότι μια Ειδική Σχέση Τουρκίας - ΕΕ θα περιελάμβανε και την Άγκυρα στον τομέα της Ασφάλειας. Η Ελλάδα, όμως, έχει κάθε λόγο να προβάλλει αντιρρήσεις σε μια επανάκαμψη της Άγκυρας στην ευρωπαϊκή ατζέντα και μάλιστα στον πλέον ευαίσθητο για τα ελληνικά συμφέροντα τομέα, όσο διαρκούν οι απειλές οι αμφισβητήσεις και η αναθεω­ρητική πολιτική στο Αιγαίο και το Κυπριακό. 

Πριν από λίγες εβδομάδες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο της συζήτησης για μια ολοκληρωμένη Κοινή Πολιτική Ασφά­λειας και Άμυνας στην Ευρώπη, η ευρωβου­λευτής της Ν.Δ κυρία Μαριέττα Γιαννάκου, που ήταν εισηγήτρια του ΕΛΚ στην έκθεση σχετικά με τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας και αλληλεγγύης -η οποία και υιοθετήθηκε τελικά-, εξέφρασε ικανοποίηση. Η κυρία Γιαννά­κου, περιγράφοντας την εικόνα εντός της ΕΕ για κοινή άμυνα και ασφάλεια, σημείωσε ότι οι αιτιάσεις σχετικά με το αυξημένο κόστος του όλου εγχειρήματος τα πιθανά προβλή­ματα αλλά και το ζήτημα των αρμοδιοτήτων που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία του ΝΑΤΟ εκ­φράζουν περισσότερο τις φοβίες ορισμένων κρατών μελών παρά την πραγματικότητα. Η αλήθεια πρόσθεσε, είναι ότι «η σταδιακή συγκρότηση μιας πραγματικά Κοινής Πολιτι­κής Ασφάλειας και Άμυνας θα μπορούσε να μειώσει δραστικά το δυσβάσταχτο κόστος των ευρωπαϊκών αμυντικών δαπανών, χω­ρίς να επηρεάσει στο ελάχιστο τις δεσμεύ­σεις που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ». Αυτό θα το δείξει το μέλλον. 

Ρήτρα αλληλεγγύης 

Ας σημειωθεί, όμως ότι ρήτρα αλλη­λεγγύης υπάρχει και στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, ωστόσο το πρόβλημα που τίθεται -και είναι υπαρκτό- είναι το πώς θα κα­τοχυρωθεί η Ελλάδα έναντι των απειλών της Τουρκίας, δεδομένου ότι το ΝΑΤΟ τη­ρεί μάλλον φιλοτουρκική θέση, παρά το αδιανόητο για τη Συμμαχία γεγονός ότι μια χώρα-μέλος απειλεί με πόλεμο ένα άλλο μέλος, παραβιάζοντας κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο και δεν το ανακαλεί στην τάξη. Αν η εικόνα αυτή μεταφερθεί και στην ΕΕ καμία ρήτρα δεν έχει νόημα. Υπό το πρίσμα αυτό, μια νέα στρατηγική ασφάλειας της Ελλάδας επείγει. 

Αυτό που προς το παρόν έχουμε μπροστά μας είναι ότι, με βάση τα Συμπεράσματα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε, μεταξύ άλλων, ότι: «Προκειμένου να ανταποκριθεί στις ευθύνες στον τομέα της Ασφάλειας, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει ότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμα να παράσχουν δυνατότητες με μελλοντι­κή προοπτική τόσο στο μη στρατιωτικό τομέα όσο και στον τομέα της Άμυνας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επισημαίνει ότι οι υφιστάμενοι οικονομικοί περιορισμοί τονίζουν την επείγουσα ανάγκη να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή συνεργασία ώστε να αναπτυ­χθούν στρατιωτικές δυνατότητες και να καλυφθούν τα κρίσιμα κενά όσα μεταξύ άλλων, εντοπίστηκαν στις πρόσφατες επι­χειρήσεις. Τονίζει επίσης το οφέλη που ενδεχομένως θα έχει η συνεργασία αυτή για την απασχόληση, την ανάπτυξη, την και­νοτομία και τη βιομηχανική ανταγωνιστι­κότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης». 

Πρωτοβουλίες ενόψει 2013 

Είναι πολύ σημαντικό ότι η πολιτική αυτή παίρνει εντατικό χαρακτήρα, καθώς η Σύνο­δος Κορυφής κάλεσε την ύπατη εκπρόσωπο Κάθριν Άστον, σε συνεργασία με την Ευρω­παϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας, καθώς και την Επιτροπή, «να αναπτύξουν περαιτέρω προτάσεις και δράσεις για την ενίσχυση της ΚΠΑΑ και τη βελτίωση της διαθεσιμότητας των απαιτουμένων στρατιωτικών και μη στρατιωτικών δυνατοτήτων, καθώς και να υποβάλουν εκθέσεις με θέμα τις εν λόγω πρωτοβουλίες μέχρι το Σεπτέμβριο του 2013 το αργότερο, ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμ­βουλίου του Δεκεμβρίου του 2013». 

Κατά συνέπεια, τους επόμενους μήνες η Ελλάδα πρέπει να εργαστεί εντατικά για να παρουσιάσει ένα δικό της πλαίσιο δράσης όσον αφορά τόσο στην ΚΠΑΑ όσο και στα δικά της ειδικά προβλήματα αλλά και στον ει­δικό ρόλο που έχει η Ελλάδα ως σύνορο της ΕΕ. Αν η Ε.Ε θέλει να έχει εξωτερικά σύνορα, όπως έχει, τότε οφείλει να τα προστατεύσει και κυρίως η Ε.Ε να αποκρούσει κάθε είδους απειλές, θέτοντας σκληρούς όρους ασφά­λειας στην Άγκυρα. 

Η ΕΕ προωθεί ήδη μια πολιτική πρόλη­ψης συγκρούσεων, διαχείρισης κρίσεων, ενίσχυσης της ικανότητας της Ε.Ε να ανα­πτύσσει τα κατάλληλα στρατιωτικά ή μη στρατιωτικά μέσα και προσωπικό γρή­γορα και αποτελεσματικά. Παράλληλα καλεί τα κράτη-μέλη να κινηθούν προς την κατεύθυνση «διευκόλυνσης μιας πιο συστηματικής και μακροπρόθεσμης ευ­ρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας, μεταξύ άλλων μέσω της συνένωσης και της κοινής χρήσης των στρατιωτικών δυνατοτήτων και, στο πλαίσιο αυτό, της συστηματικής εξέτασης της συνεργασίας από τα πρώτα στάδια της εθνικής αμυντικής σχεδίασης των κρατών-μελών- διευκόλυνση των συνεργειών μεταξύ διμερών, υποπεριφερειακών, ευρωπαϊκών και πολυμερών πρω­τοβουλιών, συμπεριλαμβανομένης της "συνένωσης και κοινής χρήσης" της ΕΕ και της "έξυπνης Άμυνας" του ΝΑΤΟ». 

Στρατιωτική ενοποίηση 

Πρόκειται για σαφή πορεία στρατιω­τικής ενοποίησης στα πρότυπα του ΝΑΤΟ. Η «έξυπνη Άμυνα» είναι ένα πόνημα των Αμερικανών που υιοθετήθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο τον περασμένο Μάιο και αφορά στην αγορά υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων από τους Αμερικανούς, όχι από κάθε χώρα χωριστά, αλλά από ομάδες χωρών. Τόσο επειδή τα συστήματα αυτά είναι πανάκρι­βα όσο και για λόγους αλληλεξάρτησης. Αυτό, όμως, προκαλεί προβλήματα στην Ελλάδα που έχει ειδικούς λόγους να μην βρίσκεται σε εξοπλιστική αλληλεξάρτη­ση με την Τουρκία, αν και ουσιαστικά οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο βασικός προ­μηθευτής, αλλά και γενικότερα δεν μπορεί για οικονομικούς λόγους να κάνει τέτοιες κινήσεις. Σημειώνεται δε ότι ούτε άλλα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γεγονός που έχει ενοχλήσει την Ουάσιγκτον. 

Ας έχουμε υπόψη μας όμως ότι, παρά το γεγονός ότι ενώ οι αποφάσεις αυτές ελή­φθησαν ομόφωνα, η Βρετανία και η Γαλλία έχουν αρχίσει παράλληλα να οικοδομούν μια δική τους Ειδική Σχέση, πολιτική που προς το παρόν δεν μπορούμε να γνωρίμουμε αν θα έρθει σε σύγκρουση με τη γερμανι­κή. Οι δύο χώρες επιθυμούν συνεργασία στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην κοινή εξωτερική πολιτική, αλλά αυτή η πολιτική να έχει ένα όριο που δεν θέλουν να ξεπεράσουν και κυρίως δεν θέλουν να γίνουν ανταγωνιστικές με τις ΗΠΑ στο στρατιωτικό πεδίο. Κατά την ερμηνεία έγκυρων διπλωματικών πηγών, η Γαλλία δείχνει στην Ουάσιγκτον ότι η αυτονόμηση της Γερμανίας έχει στρα­τηγικά χαρακτηριστικά και καλεί τις ΗΠΑ να αναγνωρίσουν το ρόλο του Παρισιού. Και για να γίνουν πιο πειστικοί οι Γάλλοι προωθούν ήδη συνεργασία -σε στρατιωτικό, μάλιστα επίπεδο- με το Λονδίνο. 

Όλα αυτά συνηγορούν στην άποψη ότι η Δύση και οι οργανισμοί της βρίσκονται σε αναβρασμό, αλλά έχουμε μόνο ενδείξεις μιας αναπροσαρμογής που γίνεται στους κόλπους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Αν στο εγγύς μέλλον δούμε στοιχεία ανταγωνισμού μεταξύ Γερ­μανίας – ΗΠΑ, αυτό θα γίνει στο ευρωπαϊκό έδαφος, γιατί εδώ μπορεί το Βερολίνο να αποκτήσει ζώνες επιρροής, αν λάβουμε υπό­ψη την πολιτική του εντός της ΕΕ. 

Αυτό, όμως, δεν είναι παρά μόνο η αρχή των ανακατατάξεων… 

ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΗ ΣΙΔΕΡΗ

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ,20-27/12/2012)