Σύγκρουση Ισραήλ - Τουρκίας στα ερείπια Γάζας και Συρίας

■ Οι αμερικανικές επιλογές οξύνουν τον ανταγωνισμό Τελ Αβίβ – Άγκυρας. 

■ Δεν είναι τυχαίο ότι n Άγκυρα επέλεξε τις ημέρες των ισραηλινών βομβαρδισμών για να καταθέσει επισήμως στο NATO αίτημα τοποθέτησης αντιβαλλιστικών πυραύλων στα σύνορα της με τη Συρία. 

Στην παγκόσμια ιστορία του πο­λέμου, ο επιτιθέμενος στρατός μπορούσε να πανηγυρίζει τη νίκη του αν κατάφερνε να σκο­τώσει περισσότερους στρατιώτες του αντι­πάλου γεγονός που στις περισσότερες πε­ριπτώσεις μεταφραζόταν και σε κατάκτηση νέων εδαφών. Η βασική αυτή αρχή δεν ανατράπηκε ούτε μετά τους δύο παγκόσμι­ους πολέμους, όταν ο... αριθμός των αμάχων άρχισε να προσεγγίζει ή και να ξεπερνά τον αριθμό των ενόπλων που έχαναν τη ζωή τους στη μάχη. Σχεδόν πάντα ο επιτιθέμενος μπορούσε να καταγράφει τη νίκη του στον αριθμό των θυμάτων του αντιπάλου. 

Το Ισραήλ φαίνεται ότι έχει βαλθεί τα τελευταία χρόνια να ανατρέψει αυτό τον κανόνα. Τα θύματά του ξεπερνούν κατά αρκετές εκατοντάδες τις δικές του απώ­λειες, χωρίς όμως ποτέ να κερδίζει ούτε μια σπιθαμή εδάφους και κυρίως χωρίς να ικανοποιεί σχεδόν καμία από τις στρατηγικές του επιδιώξεις. Το 2006, με την επίθεση εναντίον του Λιβάνου, κατάφερε να σκοτώσει περισσότερους από 1.400 ανθρώπους -στην πλειονότητά τους άμαχους-, αλλά τελικά υποχώρησε με μια πικρή γεύση. Διεθνείς οργανώσεις κατηγορούσαν το Τελ Αβίβ για εγκλήματα πολέμου και για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ η σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ μπορούσε να ισχυρίζεται ότι κατάφερε να αντιμετωπί­σει έναν από τους ισχυρότερους στρατούς του πλανήτη. Παρόμοια ήταν η κατάσταση και με τις επιθέσεις εναντίον της Γάζας, συμπεριλαμβανομένης της τελευταίος, που ανακόπηκε με μια ετοιμόρροπη εκεχειρία. Ο εκπρόσωπος του ΟΗΕ για τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, Ρίτσαρντ Φολκ, έχει φτάσει να μιλά για ένα νέο είδος εγκλήμα­τος πολέμου, καθώς ο ισραηλινός στρα­τός «εγκλωβίζει τον άμαχο πληθυσμό στο επίκεντρο των επιχειρήσεων». Αυτό όμως δεν αλλάζει την τελική εικόνα της μάχης: Ο ισραηλινός στρατός σκοτώνει περισσότε­ρους αντιπάλους χωρίς να ικανοποιεί τους πραγματικούς του στόχους. 

0 «ηττημένος» πανηγυρίζει 

Οι εικόνες θριάμβου που εκτυλίχθηκαν στη Γάζα αμέσως μετά την ανακοίνωση της εκεχειρίας φαίνεται να επιβεβαιώνουν την εκτίμηση αυτή. Ο Ισραηλινός πρωθυ­πουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, μπορεί να σκότωσε 163 Παλαιστινίους με μόλις έξι απώλειες στη δική του πλευρά, αλλά φάνηκε να βγαίνει διπλά λαβωμένος απ' αυτή τη μάχη. Στο εσωτερικό της χώρας του, αν και αρχικά είδε τη δημοτικότητα του να εκτοξεύεται κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, στη συνέχεια δέχτηκε σκλη­ρή επίθεση εκ δεξιών, καθώς δεν διέταξε την έναρξη χερσαίων επιχειρήσεων. Η Αμε­ρικανίδα υπουργός Εξωτερικών μετέβη εσπευσμένα στην περιοχή για να αποτρέ­ψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο - γεγονός που άφησε τον Ισραηλινό πρωθυπουργό εκτε­θειμένο στα μάτια των σκληροπυρηνικών δυνάμεων του Ισραήλ. Σε διεθνές επίπεδο, η επιχείρηση μετατράπηκε σε κόλαφο για τη διεθνή εικόνα της χώρας, καθώς οι φω­τογραφίες νεκρών βρεφών έκαναν το γύρο του κόσμου και έφτασαν ακόμη και στο πρωτοσέλιδα αμερικανικών εφημερίδων, όπως η Washington Post. Αν το Διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπο­ρούν να δώσουν μια εικόνα για τη στάση της διεθνούς κοινότητας, θα μπορούσαμε να πούμε με βεβαιότητα ότι το Ισραήλ εμ­φανίστηκε και πάλι σαν κράτος-σφαγέας της Μέσης Ανατολής και όχι σαν μια χώρα σε άμυνα, όπως ήθελε να παρουσιάζεται - γεγονός που επαναφέρει ακόμη πιο πιεστι­κά το ερώτημα τι πραγματικά επιθυμούσε να πετύχει το Τελ Αβίβ με τις εκατοντάδες πυραυλικές επιθέσεις και τους βομβαρδι­σμούς της Γάζας. 

Το επιχείρημα ότι το σύνολο της επίθεσης ήταν απλώς μια ψηφοθηρική κίνηση ενόψει των εκλογών, που θα διεξαχθούν στη χώρα σε περίπου δύο μήνες φάνηκε να καταρρί­πτεται από πολύ νωρίς. Αναμφισβήτητα, το εκλογικό σώμα στο Ισραήλ έχει αποδείξει ότι συσπειρώνεται γύρω από τους πολι­τικούς που διατάσσουν τις πιο αιματηρές επιθέσεις. Αυτή τη φορά όμως οι σχεδια­στές της επίθεσης φαίνεται ότι είχαν άλλες προτεραιότητες στο μυαλό τους. Όπως εξηγούσε και ο εβραϊκής καταγωγής ακα­δημαϊκός Νόρμαν Φινκελστάιν, το Ισραήλ με την επιδρομή επιχείρησε να καλύψει σειρά αποτυχιών στην εξωτερική του πολι­τική. Το τελευταίο διάστημα Άραβες ηγέτες συνέρεαν στη Γάζα για επίσημες επαφές με τη Χαμάς. Παράλληλα, το νέο καθεστώς της Αιγύπτου εγκατέλειπε οριστικά την αδιάλλακτη στάση του Μουμπάρακ και στήριζε -έστω και ρητορικά- τον παλαιστινιακό λαό και συγκεκριμένα τη Χαμάς. Το κύρος του Ισραήλ αμφισβητούνταν έμπρακτα σε διεθνή φόρα ακόμη κι από την ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής η οποία θεωρείται από μεγάλη μερίδα των Παλαιστινίων σαν «κυβέρνηση ανδρείκελων» της Ουάσιγκτον και του Τελ Αβίβ. 

0 «χωροφύλακας» 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα για το Ισραήλ όμως ήταν η ανάδειξη της Τουρκίας σε βα­σικό «χωροφύλακα» των Ηνωμένων Πολι­τειών απέναντι στη Συρία. Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι η Άγκυρα επέλεξε τις ημέρες των ισραηλινών βομβαρδισμών για να καταθέ­σει επισήμως στο NATO αίτημα τοποθέτη­σης αντιβαλλιστικών πυραύλων στα σύνορά της με τη Συρία. Μια τέτοια εξέλιξη θα ανατρέψει ριζικά τις ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή και θα εξανεμίσει τα όποια πλεονεκτήματα απολάμβανε το καθεστώς της Δαμασκού χάρη στη ρωσική τεχνολο­γία πυραύλων που διαθέτει. 

Η Τουρκία δείχνει ότι μπορεί να ικανο­ποιεί πολύ καλύτερα τους αμερικανικούς σχεδιασμούς σε δύο επίπεδα: Ως ο δεύτε­ρος μεγαλύτερος στρατός του NATO είναι σε θέση να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων εναντίον του καθεστώ­τος Άσαντ, ακόμη κι αν αυτό περιλαμβάνει χερσαίες επιχειρήσεις. Παράλληλα όμως μπορεί να χρησιμοποιεί προς όφελος των αμερικανικών σχεδιασμών μέχρι και δυνάμεις ακραίων ισλαμιστών, οι οποίες το τελευταίο διάστημα δραστηριοποιούνται σε συριακό έδαφος πραγματοποιώντας ακόμη και επιθέσεις αυτοκτονίας. Φυσι­κά, στο μακρινό παρελθόν και το Ισραήλ έχει καταφέρει να χρησιμοποιήσει εξτρε­μιστικές ισλαμικές ομάδες προς όφελός του - ακόμη και η δημιουργία της Χαμάς δεν θα είχε επιτευχθεί, εάν το Τελ Αβίβ δεν αναζητούσε εκείνη την εποχή ένα ανάχωμα στην αριστερή, κοσμική Φατάχ του Γιάσερ Αραφάτ. Στη συγκεκριμένη συγκυρία όμως η Άγκυρα μπορεί να χειριστεί απείρως κα­λύτερα τόσο το στρατιωτικό όσο και το πα­ραστρατιωτικό σκέλος μιας ενδεχόμενης εισβολής στη Συρία πάντα προς όφελος και υπό την εποπτεία του Πενταγώνου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. 

Χωρίς κανείς να μπορεί να ισχυριστεί ότι το Τελ Αβίβ χάνει την αξία χρήσης του για τις ΗΠΑ -αλλά και την επιρροή που ασκεί σε αυτές μέσω του ισραηλινού λόμπι-, οι νέες ισορροπίες που δημιουργούνται μετά την «αραβική άνοιξη» προκαλούν εμφα­νή αμηχανία στην ισραηλινή ηγεσία. Και η πρώτη αντανακλαστική αντίδραση είναι μια ακόμη αιματηρή επιδρομή εναντίον αμάχων στα παλαιστινιακά εδάφη. «Το Ισ­ραήλ», υποστήριζε πρόσφατα ο Ισραηλι­νός συγγραφέας και ακτιβιστής Μισέλ Βαρστσάφσκι, «θυμίζει έναν πατέρα ο οποίος γυρίζει στο σπίτι κουρασμένος και ταπει­νωμένος από το αφεντικό του στη δουλειά και αρχίζει να χτυπά τα παιδιά του - γιατί μόνο αυτό είναι ικανός να κάνει». 

ΤΟΥ ΑΡΗ ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ/29-06/12/2012)