ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΗΤΤΑΣ ΑΠΟ ΝΑΤΟ ΚΑΙ Ε.Ε. ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΕΛΑΣΗ ΠΟΥΤΙΝ.

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ 

Ερώτηση: «Με ποιες χώρες συνο­ρεύει η Ρωσία;» 

Απάντηση: «Με εκείνες που θα αποφασίσει ο Πούτιν». 

Το χιουμοριστικό αυτό σχόλιο, μεταξύ χιλιάδων άλλων που κυκλοφόρησαν στο Διαδίκτυο τις προηγούμενες εβδομάδες, αποτυπώνει με εκπληκτική ακρίβεια την αγωνία της Ουάσιγκτον, της E.E και κυρίως των γειτόνων της Ρωσίας για τις πραγματι­κές προθέσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν. 

Και η αγωνία μεγαλώνει καθώς, παρά τις διαβεβαιώσεις της η Μόσχα δεν είναι πια αρκούντως πειστική και όλοι... προσπαθούν να αντιληφθούν εάν όντως ο Ρώσος ηγέτης επιδιώκει να εκμεταλλευτεί την τελευταία ίσως ευκαιρία που του προσφέρει το όπλο της ενέργειας για να χαράξει ο ίδιος, πάντα προς το συμφέρον της πατρίδας του, τη Νέα Διεθνή Τάξη Πραγμάτων, τουλάχιστον στο χώρο της Ευρασίας. 

Η προσάρτηση της Κριμαίας προκάλε­σε πραγματικό σοκ τόσο στη φιλελεύθε­ρη ομάδα που περιβάλλει τον Αμερικανό Πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα, όσο και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Κυρίως όμως στην Άνγκελα Μέρκελ, η οποία στη διάρ­κεια της οκταετούς παραμονής της στην καγκελαρία πίστευε ότι είχε αποκτήσει έναν αξιόπιστο συνομιλητή στο πρόσωπο του Βλαντιμίρ Πούτιν, εμπιστοσύνη που κλονί­στηκε μετά το επεισόδιο της Κριμαίας. 

Σύμφωνα με αποκαλύψεις του Spiegel, η ίδια η Γερμανίδα καγκελάριος εκμυστηρεύ­τηκε στους Ευρωπαίους ηγέτες στην «κλει­στή» συνάντηση που είχαν στις Βρυξέλλες ότι ο Πρόεδρος Πούτιν επανειλημμένα τις τελευταίες εβδομάδες τής είπε ψέματα στις τηλεφωνικές επικοινωνίες που είχαν ή πήρε πίσω δεσμεύσεις που είχε αναλάβει. 

Πολλοί όμως είναι αυτοί στην Ουάσιγκτον, προερχόμενοι κυρίως από το Ρεπουμπλι­κανικό Κόμμα αλλά και από την κυβερνη­τική παράδοση των Προέδρων Μπους, που ζητούν πιο δυναμική αντίδραση έναντι της Ρωσίας, αίτημα που δυσχεραίνει τους χειρι­σμούς του Ομπάμα, χωρίς όμως να φαίνε­ται ότι βρίσκουν ερείσματα στη σημερινή κυβέρνηση. 

Ωστόσο ο φόβος όλων είναι ότι μια πολιτι­κή κατευνασμού του Προέδρου Πούτιν και η ένδειξη αδυναμίας αντίδρασης σε αυτή την πρώτη ανατροπή του status quo (με εξαί­ρεση, φυσικά, το Κόσοβο) θα μπορούσε να συγκριθούν με τα λάθη που οδήγησαν στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και τότε δεν εκτιμήθηκε σωστά και δεν αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά η προσπάθεια της Γερμα­νίας να επεκτείνει το ζωτικό της χώρο. Οι συγκρίσεις με τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και την προσάρτηση της Σουδητίας το 1938 είναι ίσως υπερβολικές, αλλά διατυπώνονται ολοένα και πιο συχνά σε γερμανικά ΜΜΕ. 

Βάζοντας τέλος στην ισορροπία που χα­ρακτήρισε τα είκοσι πέντε χρόνια της μετα­ψυχροπολεμικής εποχής, η προσάρτηση της Κριμαίας δημιουργεί νέα δεδομένα, τα οποία η Δύση οφείλει τώρα να αντιμετωπί­σει, υπό δυσμενείς, μάλιστα, συνθήκες, καθώς έχει επιτευχθεί ένα πρώτο τετελεσμένο επί του εδάφους. 

Η κρίση με τη Ρωσία δοκιμάζει τόσο τη διατλαντική συνεργασία όσο την ίδια την αξιοπιστία του NATO αλλά και τη δυνατό­τητα της EE να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει ενωμένη προβλήματα ασφάλειας στη γειτονιά της. 

Οι κυρώσεις 

Οι επισκέψεις του Προέδρου Ομπάμα στη Χάγη τη Δευτέρα και στις Βρυξέλλες την Τετάρτη, αν και εκ των προτέρων προγραμματισμένες, είχαν, όπως ήταν ανα­μενόμενο, στην κορυφή της ατζέντας το θέμα της Ουκρανίας. 

Από την πρώτη στιγμή οι κυρώσεις που αποφασίστηκαν από την Ουάσιγκτον και την EE έδειξαν ότι είχαν στόχο να προκαλέσουν «φθορές» στη Ρωσία, με περιορισμένο κίνδυνο για σοβαρές επιπτώσεις στην πα­γκόσμια οικονομία και χωρίς να διακόψουν τη συνεργασία με τη Μόσχα στη Συρία, στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρειο Κορέα. 

Στη Σύνοδο Κορυφής EE - ΗΠΑ επιβεβαιώ­θηκε πλέον η ανάγκη αναζήτησης και δια­μόρφωσης μιας πιο αποτελεσματικής και μακροπρόθεσμης στρατηγικής απέναντι σε μια Ρωσία που δείχνει να χαράσσει όλο και πιο διαφορετικό δρόμο από εκείνον που είχαμε συνηθίσει τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια. 

Οι ΗΠΑ γνωρίζουν καλά ότι ένα σημαντικό εμπόδιο στην όποια τέτοια προσπάθεια είναι η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία και στο πλαίσιο αυτό ο Μπ. Ομπάμα φέρεται να έχει καταλήξει στην απόφαση για διευκόλυνση της εξαγωγής αμερικανι­κού φυσικού αερίου προς τη Γηραιά Ήπειρο αλλά και για διάθεση μέρους των στρατηγι­κών αποθεμάτων της χώρας του για τις άμε­σες ανάγκες της Ευρώπης. Όλοι γνωρίζουν, και φυσικά ο ίδιος ο Πούτιν, ότι αυτή η επιλο­γή, όπως και της εκμετάλλευσης του σχιστολιθικού αερίου στη Γερμανία, στην Πολωνία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ή ακόμη και η εκμετάλλευση εναλλακτικών πηγών και οδών μεταφοράς ενέργειας (Αφρική, Ανατολική Μεσόγειος), απαιτεί ένα σημαντικό χρονικό διάστημα απόδοσης, πέραν της πενταετίας. Διάστημα αρκετό και για να επιβάλει τετελεσμένα με όπλο την ενέργεια, αλλά συγχρόνως να αναζητήσει και ο ίδιος εναλλακτικές αγορές στην Ανατολή για το φυσικό αέριο, ώστε η Ρωσία να μην βρεθεί να εξαρτάται από την ευρωπαϊκή αγορά. 

Τα όρια της EE έχουν ήδη δοκιμαστεί με την απροθυμία λήψης μέτρων εναντίον της Ρωσίας. Δεν είναι αδικαιολόγητη μια τέτοια στάση, καθώς η Βρετανία φιλοξενεί τους ολιγάρχες και τις καταθέσεις τους, η Γερμα­νία προμηθεύεται το 1/3 της ενέργειάς της από τη Ρωσία στην οποία εξάγει τεχνολογι­κό εξοπλισμό και αυτοκίνητα, η Γαλλία έχει υπογράψει συμφωνίες για την εξαγωγή του πλέον σύγχρονου πολεμικού υλικού, η Ιτα­λία προμηθεύεται το 28% της ενέργειάς της από τη Ρωσία και η τουριστική βιομηχανία των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου σε Ελ­λάδα, Κύπρο και Ισπανία προσβλέπουν στις αθρόες αφίξεις Ρώσων τουριστών. 

Σε ό,τι αφορά στην ευρωπαϊκή άμυνα, εί­ναι προφανές ότι οχυρώνεται πίσω από το NATO και το πακέτο οικονομικών και άλλων κυρώσεων εις βάρος της Ρωσίας, καθώς δεν έχει καμία δυνατότητα έστω και συμ­βολικής εμπλοκής του αμυντικού βραχίονα της Ευρώπης στην κρίση με τη Μόσχα. 

Συγκέντρωση δυνάμεων 

Το NATO, με το γενικό διοικητή του στην Ευρώπη, Φιλίπ Μπρέντλοβ, να διαπιστώνει απλώς ότι στα ανατολικά σύνορα της Ου­κρανίας υπάρχει συγκέντρωση ρωσικών δυνάμεων «σε πολύ σημαντικό αριθμό και σε μεγάλη ετοιμότητα», για μια ακόμη φορά αποδεικνύει την κρίση ταυτότητας της Συμ­μαχίας ως συλλογικού συστήματος ασφά­λειας. Με εμπλοκή τα τελευταία χρόνια σε αποστολές σε Αφγανιστάν, Ιράκ και Λιβύη, σήμερα δεν φαίνεται ικανό να διαχειριστεί μια μείζονα κρίση στα ανατολικά σύνορά του, που τελικά ήταν και ο βασικός λόγος ίδρυσής του. 

Δεν είναι τυχαίο ότι στη Συμμαχία η κατά­σταση γίνεται όλο και πιο δύσκολη, καθώς χώρες όπως της Βαλτικής αλλά και η Πολω­νία πιέζουν για διαμόρφωση και εφαρμογή συνολικής στρατηγικής αποτροπής προς τη Ρωσία. Έτσι οι χώρες αυτές ελπίζουν όχι μόνο ότι θα εξασφαλίσουν ομπρέλα συλλογικής ασφάλειας, αλλά και ότι θα αναβαθμίσουν το ρόλο τους ως «προχωρημένα φυλάκια» της Δύσης. Το NATO όμως είναι ιδιαίτερα δύσκολο να προσφέρει τη λύση που ίσως επιζητούν οι επιμέρους σύμμαχοι και εταίροι απέναντι στο πρόβλημα που λέγεται «Ρωσία και Πούτιν», κι αυτό διευκολύνει την επέκτα­ση και ενδυνάμωση της επιρροής της Ρωσίας στις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της Κε­ντρικής Ασίας, οι οποίες βλέπουν ότι παρά τις μεγάλες υποσχέσεις δεν έχουν να περιμέ­νουν βοήθεια από τη Συμμαχία και τη Δύση. 

Ελάχιστες χώρες θα επιθυμούσαν να εμπλακούν σε μια αντιπαράθεση με τη Ρω­σία που θα έχει και στρατιωτική διάσταση, καθώς η πολεμική επιλογή ΔΕΝ υπάρχει σε καμία δυτική κυβέρνηση, ενώ, αντιθέτως, η Μόσχα δεν φαίνεται να την αποκλείει. Έτσι, σε στρατιωτικό επίπεδο τουλάχιστον, η αντίδραση της Δύσης στην περίπτωση της Κριμαίας και της επεκτατικής πολιτικής της Ρωσίας θυμίζει μάλλον το ότι «ο πιο εύκο­λος τρόπος για να αποφύγεις έναν πόλεμο είναι να τον χάσεις από την αρχή». 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-27/03/2014)