Η ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΑΣΤΟΥ

Λησμονιά για την τεράστια προσφορά του Π. Μελά 

Από τον 

Μανώλη Κοττάκη 

Καλά κάνουμε και τιμούμε τα είκοσι χρόνια από την απώ­λεια της Μελίνας Μερκού­ρη αυτές τις μέρες. Είτε τη συμπα­θούσαμε είτε όχι λόγω των φρονημάτων της, υπήρξε μια μεγάλη Ελληνίδα που έκα­νε γνωστό το όνομα της πατρίδας στα πέρατα του κόσμου. Καλά κάνει επίσης η βασιλική οικογένεια και τιμά τη μνήμη του βασιλέως... Παύλου, με την ευ­καιρία της συμπλήρωσης πενήντα ετών από τον θά­νατο του. Έπειτα από αυτόν και εξαιτίας της Φρει­δερίκης ο θεσμός έχασε την επαφή του με την κοι­νωνία και ταυτίστηκε με την πλέον ταραγμένη περί­οδο της ελληνικής Ιστορίας. Ας μου επιτραπεί όμως να σημειώσω ότι από αυτό το φεστιβάλ εθνικής μνή­μης μέσα στο 2014 λείπει κάποιος: Ο ηγέτης του Μακεδονικού Αγώνα Παύλος Μελάς. Φέτος συμπλη­ρώνονται εκατόν δέκα χρόνια από τον θάνατο του (Οκτώβριος 1904). Διακρίνω μια τάση λησμονιάς. Γιατί άραγε; Μας πέφτει βαριά η σκιά του; Και όμως: Μια απλή υπενθύμιση όσων έκανε ένας αστός ανθυπολοχαγός, από τον οποίο κανείς δεν θα ζητού­σε τον λόγο αν παρέμενε στην Αθήνα στις αρχές του 19ου αιώνα (αντί να ρισκάρει τη ζωή του για να ξεσηκώσει τους κατοίκους της Μακεδονίας), θα αρκούσε για να μας θυμίσει τι σημαίνει θετικό πρότυπο. 

Ο Παύλος Μελάς έλαβε μέρος στον κατα­στροφικό ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Διατάχθηκε να συγκεντρώσει ό,τι απέμεινε από τον ελληνικό οπλισμό μετά την άτακτη υποχώρηση. Ήταν εκπρόσωπος μας κατά τη χάρα­ξη των συνόρων με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και έζησε την πίκρα να βλέπει την κατασκευή τουρ­κικών τελωνειακών σταθμών στη Θεσσαλία. Πέ­ρασε μυστικά μέσα από τα ελληνοτουρκικά σύνορα επανειλημμένως, οργάνωσε το πρώτο αντάρτικο στη Μακεδονία ηγούμενος τριάντα ανδρών, φόρεσε πρώτος τον «ντουλαμά», τη φορεσιά των Μακεδο­νομάχων, και σε συνεργασία με τον υποπρόξενο στο Μοναστήρι Ίωνα Δραγούμη, τον μητροπολίτη Κα­στοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη, τον Έλληνα πρόξενο στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη Λάμπρο Κορομηλά, τον έκδοτη της εφημερίδας «Εμπρός» Δημήτρη Καλαποθάκη, τον αξιωματικό Γεώργιο Κατεχάκη και τη Γαλλίδα (πολιτογραφημένη Ελ­ληνίδα) Λουίζα Ριανκούρ πέτυχαν να χρηματοδο­τήσουν το αντάρτικο, να παρακάμψουν την αδρα­νή κυβέρνηση Θεοτόκη και να βάλουν φωτιά στην υπόδουλη Μακεδονία. 

Μεγαλωμένος σε ένα σπίτι, στο υπόγειο του οποίου ο πατέρας του Μιχάλης έκρυβε όπλα για τον απελευθερωτικό αγώνα, και μυημένος από νωρίς στις τάξεις της Εθνικής Εται­ρείας, ο μακροσυγγενής τού Σαμαρά ξεσήκωνε επί 115 μέρες τους Μακεδόνες εναντίον των Βουλγά­ρων κομιτατζήδων που προπαγάνδιζαν το ανθελ­ληνικό σύνθημα «η Μακεδονία στους Μακεδόνες». Αν δεν ήταν ο 34χρονος Μελάς (το πρώτο ίνδαλμα της ελληνικής αστικής τάξης) να βάλει το προσάναμμα της εξέγερσης και να ξυπνήσει την εθνική συνεί­δηση των Ελλήνων, σήμερα δεν θα μιλούσαμε για Μακεδονία. Αλλού θα ήταν τα σύνορα. Θα τον ξε­χάσουμε λοιπόν; 

(ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ-08/03/2014)