ΤΟ ΚΟΥΑΡΤΕΤΟ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ

■ Το κλειδί για την οριοθέτηση ανάμεσα στην Κύπρο και την Ελλάδα είναι η νήσος Στρογγύλη. 

του Θεόδωρου Καρυώτη 

Tο κουαρτέτο της Αποκλειστικής Οι­κονομικής Ζώνης βρίσκεται σε καλύτερη θέση από το κουαρτέτο των δανειστών, μια και είναι πολύ πιο πλούσιο. Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος κάθονται πάνω σε τρις δολάρια υδρογονανθράκων. Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος καιρό τώρα ψάχνουν τους κρυμμένους θησαυρούς στους βυθούς της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά εμείς απλώς χαζεύουμε τους τρεις φίλους μας να ψάχνουν στις θάλασσές τους και δεν κάνουμε καμία κίνηση να ξυπνήσουμε και, επιτέλους να τους μοιάσουμε. Είναι λυπηρό να παρακολουθούμε τις εξελίξεις στον τομέα των υδρογονανθράκων και να παριστάνουμε ότι εμείς δεν έχουμε ανάγκη από γεωτρήσεις στην περιοχή μας, μια και καμία από τις τελευταίες τέσσερις ελληνικές κυβερνήσεις όχι μόνο δεν έδωσε σημασία σε αυτό τον τομέα, αλλά, ουσιαστικά τον παραμέλησε... 

Για να είμαστε όμως δίκαιοι οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ναι μεν «γίνεται ο χαμός» στη γειτονιά μας, αλλά εμείς δεν μπορούμε να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις γιατί βρισκόμαστε σε μια από τις τραγικότερες στιγμές της ιστορίας μας και η (πολιτική, οικονομική και κοινωνική) τραγωδία μας δεν μας δίνει τη δυνατότητα να ανταποκριθούμε στα κοσμογονικά γεγονότα που λαμβάνουν χώρα στη περιοχή μας. Και τα πράγματα δεν πρόκειται σύντομα να καλυτερεύσουν τώρα που υπάρχει ένας παντοδύναμος Ερντογάν απέναντι μας, που θα αυξήσει την επιρροή του στην περιοχή, μια και Αμερικανοί και Γερμανοί παραμένουν «ερωτευμένοι» μαζί του. 

Για να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε σήμερα πρέπει να δούμε τα κοινά μας συμφέροντα με τα άλλα τρία μέρη του κουαρτέτου Όπως αναφέραμε, Κύπρος, Ισραήλ και Αίγυπτος έχουν αναγνωρίσει από νωρίς την αξία της ΑΟΖ και προχωρούν με σταθερά βήματα που θα τους προσφέρουν σημαντικά οικονομικά οφέλη, ενώ η Ελλάδα έχει μείνει πολύ πίσω σε αυτό τον τομέα που, ουσιαστικά, είναι πολύ πιο κρίσιμος για την πατρίδα μας απ' ό,τι για τα άλλα τρία κράτη. 

Ως γνωστόν, τον Μάρτιο του 2010 η Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ σε μελέτη της συμπέρανε ότι τα ύδατα του Ισραήλ, του Λιβάνου και της Κύπρου περιλάμβαναν τουλάχιστον 50 τρις κυβικά πόδια φυσικού αερίου και ότι η Λεκάνη της Λεβαντίνης διαθέτει 227 τρις κυβικά πόδια φυσικού αερίου και 483 εκατ. βαρέλια πετρελαίου. 

Αυτοί οι αριθμοί δεν περιλαμβάνουν τα κοιτάσματα της Αιγύπτου και της Ελλάδας κι έτσι εύκολα αντιλαμβανόμαστε τον τεράστιο ορυκτό πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου. Γι΄ αυτό, άλλωστε, βλέπουμε συχνές επισκέψεις από τις ναυτικές δυνάμεις της Ρωσίας και της Κίνας που δεν έχουν στο μυαλό τους μόνο την κατάσταση στη Συρία και τη γεωστρατηγική αξία της περιοχής αλλά και τους υδρογονάνθρακες. Αλλά η Ελλάδα απλώς θαυμάζει τις πρωτοβουλίες των γειτόνων της! 

0 ρόλος της Αίγυπτου 

Αυτή την περίοδο υπάρχει μεγάλη κινητικότητα ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο με απώτερο σκοπό την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών των τριών κρατών. Τώρα είναι μεγάλη ευκαιρία, γιατί το νέο καθεστώς της Αιγύπτου είναι απόλυτα εχθρικό προς την Τουρκία και πολύ σωστά Ελλάδα και Κύπρος προσπαθούν να συντονίσουν τις προσπάθειές τους ώστε να υπάρξει τριμερής οριοθέτηση των τριών κρατών που θα αναγνωρίζει τα δικαιώματα του Καστελόριζου και της Στρογγύλης, με αποτέλεσμα να μην έχει θαλάσσια σύνορα η Τουρκία με την Αίγυπτο. 

Στην Τριμερή Αιγύπτου, Ελλάδας και Κύπρου που έλαβε χώρα στο Κάιρο στις 8 Νοεμβρίου 2014 τα τρία κράτη έβγαλαν ένα σημαντικό ανακοινωθέν που σ' ένα σημείο αναφέρει: «Στο πλαίσιο αυτό, υπογραμμίζουμε τον οικουμενικό χαρακτήρα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και αποφασίζουμε να προχωρήσουμε το ταχύτερο στις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μας, όπου αυτό δεν έχει ακόμα γίνει». Αποφασίστηκε να αναφέρουν «οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών» και όχι ΑΟΖ διότι ένα από τα τρία κράτη, η Ελλάδα, δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ. Αλλά, ξεκάθαρα, αναφέρονται σε πάνω από μία οριοθέτηση, που σημαίνει ότι έχουν αποφασίσει να γίνει οριοθέτηση όχι μόνο μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου, αλλά και Ελλάδας - Κύπρου. 

Φαίνεται ότι με την αλλαγή καθεστώτος στην Αίγυπτο έχει ανοίξει ένας νέος δρόμος, που κάνει την Ελλάδα αισιόδοξη για μια οριοθέτηση που θα είναι χρήσιμη και για τα δύο κράτη και θα διευκολύνει τη συμμετοχή της Κύπρου όχι μόνο για να γίνει -επιτέλους- οριοθέτηση με την Ελλάδα, αλλά και για να συμπληρωθεί η οριοθέτηση της Κύπρου με την Αίγυπτο το 2003, που κακώς τότε η κυβέρνηση Κληρίδη δέχτηκε την παρέμβαση της κυβέρνησης Σημίτη για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ προκειμένου να μην ενοχληθεί η Τουρκία. 

Σήμερα η Αίγυπτος, μετά την ανακάλυψη του τεράστιου κοιτάσματος «Ζορ» μόλις 6 ν.μ. από την ΑΟΖ της Κύπρου, έχει γίνει ο κύριος πρωταγωνιστής στο θέμα των υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και η Ελλάδα πρέπει άμεσα να προβεί σε συμφωνία με την Αίγυπτο, γιατί είναι εξαιρετικά πιθανό τα μεγαλύτερα κοιτάσματα υδρογονανθράκων να βρίσκονται στο τρίγωνο που συνορεύουν οι ΑΟΖ Ελ­λάδας Αίγυπτου και Κύπρου. Επιτέλους ας αντιληφθούμε ότι δεν έχουμε άλλο καιρό για χάσιμο. 

Πάντως αυτή την περίοδο ετοιμάζεται μια νέα Τριμερής ανάμεσα σε Ελλάδα, Αίγυπτο και Κύπρο, τον Δεκέμβριο στην Αθήνα, όπου θα λάβει μέρος και ο Αλέξης Τσίπρας αλλά υποψιάζομαι ότι και αυτή η Σύνοδος θα πάει στράφι, γιατί κάποιος μας κοροϊδεύει. Είμαι σίγουρος ότι θα βγάλουν πάλι ένα ανακοινωθέν όπως το παραπάνω και θα καταλήγουν αναφέροντας πάλι ότι «αποφασίζουμε να προχωρήσουμε το ταχύ­τερο στις διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών μας, όπου αυτό δεν έχει ακόμα γίνει». 

Όπως έχω ξαναγράψει, οι οριοθετήσεις έχουν ήδη πραγματοποιηθεί από τους εμπειρογνώμονες των τριών κρατών και έχουν δοθεί οι γεωγραφικές συντεταγμέ­νες. Επομένως πρέπει να απαντηθεί γιατί μας κοροϊδεύουν. Φαίνεται ότι η απάντηση είναι προφανής. Φοβούνται ξεκάθαρα την αντίδραση της Τουρκίας και δεν θα τολ­μήσουν να κάνουν τις οριοθετήσεις των ΑΟΖ τους. Ο πρόεδρος Σίσι γνωρίζει ότι μια οριοθέτηση της ΑΟΖ της Αιγύπτου με αυτή της Ελλάδας θα σημαίνει ότι η Αίγυπτος δεν θα έχει θαλάσσια σύνορα με την Τουρκία. Φαίνεται ότι και οι τελευταίοι Έλληνες πρω­θυπουργοί σκέφτονται ακριβώς όπως ο Αιγύπτιος πρόεδρος και δεν μπορούν να απα­γκιστρωθούν από αυτό το φοβερό «φοβικό σύνδρομο» που πάσχουν όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις από την εποχή Σημίτη. 

0 ρόλος του Ισραήλ 

Οι σημαντικές ανακαλύψεις φυσικού αε­ρίου στη θαλάσσια περιοχή του Ισραήλ έχουν αλλάξει τα γεωστρατηγικά μεγέθη της Ανατολικής Μεσογείου και διαφαίνεται ότι μέσα σε μία δεκαετία το Ισραήλ θα σταματήσει να έχει ενεργειακή εξάρτηση και θα γίνει εξαγωγέας φυσικού αερίου. Έπειτα από πενήντα χρόνια προσπάθειας για εξεύρεση πόρων ενέργειας η αμερικανική εταιρεία Noble Energy του Χιούστον, Τέξας έκανε τρεις σημαντικές ανακαλύψεις. 

Η πρώτη το 1999-2000 στα πεδία «Μαρί» και «Νόα», που υπολογίζεται ότι περιλαμ­βάνουν 31 δις κυβικά πόδια φυσικού αε­ρίου. Η δεύτερη τον Ιανουάριο του 2009 στο πεδίο «Ταμάρ» (238 δις κυβικά πόδια φυσικού αερίου) και στο πεδίο «Νταλίτ» (14 δις κυβικά πόδια φυσικού αερίου). Η τρίτη τον Δεκέμβριο του 2010 στο πεδίο «Λεβιά­θαν» (453 δις κυβικά πόδια φυσικού αε­ρίου), που ήταν η μεγαλύτερη ανακάλυψη φυσικού αερίου στον κόσμο την τελευταία δεκαετία, πριν από την ανακάλυψη του αι­γυπτιακού κοιτάσματος «Ζορ». Όταν φά­νηκε ότι το Ισραήλ βρίσκεται κοντά σε μια μπονάτσα υδρογονανθράκων, το πρώτο πράγμα που σκέφτηκαν ήταν το θέμα της ασφάλειας των κοιτασμάτων, κάτι που πρέπει να αντιληφθούν και να λάβουν τα μέτρα τους και οι κυβερνήσεις Αθηνών και της Λευκωσίας. Έτσι αρκετά νωρίς σχεδίασαν την προστασία πλατφορμών και την προ­στασία της μεταφοράς υδρογονανθράκων με διάφορα μέσα, διότι μια σταθερή και ασφαλής μεταφορά αερίου είναι αναγκαία για αποτελεσματικές αγορές για αυξανόμε­νη οικονομία και για ενεργειακή ασφάλεια. 

Η Noble πιστεύει ότι οι ανάγκες σε φυσι­κό αέριο στην περιοχή θα αυξάνονται και το έλλειμμα, που είναι σήμερα στα 4 δις κυβικά πόδια, θα φτάσει τα 9 δις κυβικά πόδια το 2025. Επιπλέον, η Noble ισχυρίζε­ται ότι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην ισραηλινή ΑΟΖ ανέρχονται σε πάνω από 40 τρις κυβικά πόδια. Εμείς βέβαια, απλώς παρακολουθούμε τις εξελίξεις στις γειτονικές χώρες και, ζαλισμένοι από τους αριθμούς, αρνούμαστε να ψάξουμε για παρόμοια κοι­τάσματα στις θάλασσες μας. 

Τώρα το Ισραήλ προσπαθεί να δημιουρ­γήσει ένα πλαίσιο που θα βοηθήσει στη δημιουργία ξένων επενδύσεων με βάση την ανακάλυψη των μεγάλων κοιτασμάτων στην ΑΟΖ του και θα δημιουργήσει μια οικονομική ανάπτυξη που θα συναγωνίζεται το κατά κεφαλήν εισόδημα της Γερμανίας και της Μεγάλης Βρετανίας. Το αέριο από το «Ταμάρ», που βρίσκεται 50 μίλια δυτικά της Χάκρας, παράγει το 60% της ηλεκτρικής παραγωγής του Ισραήλ. Το κοίτασμα «Λε­βιάθαν», που δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί, θα βοηθήσει τη χώρα να γίνει εξαγωγέας φυσικού αερίου με κύριους πελάτες την Ιορδανία και την Αίγυπτο και αργότερα την Τουρκία. Όλα αυτά πραγματοποιούνται και προωθούνται με την επίβλεψη της αμερι­κανικής διπλωματίας. Την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, σε ομιλία του στην Ουάσιγκτον, υπογράμμισε ότι η κυβέρνησή του εργάζεται σκληρά να πείσει περισσότερες ξένες εταιρείες να επενδύσουν στην ΑΟΖ της χώρας του. Η κυβέρνησή του πιστεύει ότι υπάρχουν ακό­μα μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου του ίδιου ή μεγαλύτερου μεγέθους από του «Τα­μάρ» και του «Λεβιάθαν» κι ότι σε μεγαλύτε­ρα βάθη θα βρεθούν και κοιτάσματα πετρε­λαίου. Αυτό, βέβαια, θα εξαρτηθεί από την προθυμία ξένων επενδυτών, που διαθέτουν την τεχνολογία, να προβούν σε μια επένδυ­ση που θα κοστίσει τουλάχιστον 100 εκατ. δολάρια για κάθε απόπειρα εξόρυξης, διάρ­κειας τουλάχιστον τριών μηνών. 

0 ρόλος της Κύπρου 

Από την εποχή της ανακήρυξης της κυ­πριακής ΑΟΖ από τον Τάσσο Παπαδόπουλο όλες οι κυπριακές κυβερνήσεις ήρθαν σε επαφή με τις ελληνικές και ζήτησαν να γίνει η οριοθέτηση των ΑΟΖ των δύο κρα­τών. Δέκα χρόνια τώρα η Ελλάδα δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον να συμβεί κάτι τέτοιο και θα έλεγα ότι είναι μια συνέχεια του «φοβικού συνδρόμου» που μας διακατέχει. Είναι γνωστή η αδικαιολόγητη αντίδραση της Ντόρας Μπακογιάννη όταν έμαθε ότι ο πρόεδρος Παπαδόπουλος θα ανακήρυσσε ΑΟΖ και, αφάνταστα θυμωμένη, του είπε ότι κάτι τέτοιο θα έφερνε σε πόλεμο την Ελλάδα με την Τουρκία. Όπως έχω γράψει πολλές φορές, η Κύπρος, διαθέτοντας τέσ­σερα τανκς και δύο ελικόπτερα, δεν φοβή­θηκε και δεν συνέβη απολύτως τίποτε. 

Πρέπει εδώ να τονίσουμε, για άλλη μια φορά, ότι το κλειδί για την οριοθέτηση ανάμεσα στην Κύπρο και την Ελλάδα είναι η νήσος Στρογγύλη. Με βάση την αρχή της ίσης απόστασης προκύπτουν θαλάσσια σύνορα Ελλάδας - Κύπρου μήκους 27 ν.μ. Χωρίς την επίδραση της Στρογγύλης, δεν έχουμε κοινά σύνορα ΑΟΖ με την Κύπρο, κάτι πολύ αρνητικό από γεωστρατηγικής άποψης για την Ελλάδα και την Κύπρο. Βέ­βαια, η Κύπρος δεν περιμένει εμάς για να συνεχίσει τις έρευνες στις περιοχές που έχει οριοθετήσει με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Τώρα, μάλιστα, μετά την ανακάλυψη του αιγυπτιακού κοιτάσματος, οι εταιρείες Eni της Ιταλίας και Total της Γαλλίας επανέρχο­νται δριμύτερες στην περιοχή. 

Τα οφέλη για την Ελλάδα 

Για τα ελληνικά συμφέροντα, η ΑΟΖ εί­ναι η πιο κρίσιμη θαλάσσια ζώνη. Σε περί­πτωση που η Ελλάδα αποφασίσει να δη­μιουργήσει ΑΟΖ στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, θα έχει οφέλη και πλεονεκτήματα σε θέματα όπως αυτά της αλιείας, της εκ­μετάλλευσης του πλούτου των βυθών, που διαθέτουν πετρέλαιο και φυσικό αέ­ριο, της ρύπανσης του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα στα θέματα που αφορούν στην ελληνοτουρκική διένεξη. Επομένως, σύ­ντομα η Ελλάδα θα πρέπει να προβεί στην ίδια ενέργεια στην οποία προέβησαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και οι περισσότερες χώρες της ΕΕ, δηλαδή να διακηρύξει την κυριαρ­χία της σε ΑΟΖ με βάση το εθιμικό δίκαιο της θάλασσας, όπως αυτό εκφράζεται στη Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας. Φυ­σικά, μια τέτοια ΑΟΖ δεν θα διαθέτει μόνο η ηπειρωτική χώρα, αλλά και όλα τα ελ­ληνικά νησιά. Χρησιμοποιώντας τις αρχές της ΑΟΖ, το μεγαλύτερο ποσοστό του Αι­γαίου και οι φυσικοί του πόροι θα ανήκουν στην Ελλάδα και με αυτό τον τρόπο δεν θα χρειαστεί ούτε να γίνει κάποια επέκταση των χωρικών μας υδάτων ούτε να συζητά­με με τους Τούρκους αν τα νησιά μας έχουν ή όχι υφαλοκρηπίδα. 

Η Ελλάδα, όταν αποφασίσει να δημιουρ­γήσει ΑΟΖ σε όλες τις θάλασσές της ακο­λουθώντας πιστά τις διατάξεις του δίκαιου της θάλασσας, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από την Τουρκία. Απλώς η Τουρκία θα αρνηθεί να αναγνωρίσει μια ελληνική ΑΟΖ, όπως ακριβώς έκανε και με την κυπριακή, αλλά η Κύπρος ούτε φοβήθηκε ούτε στα­μάτησε -και, μάλιστα, πήρε και την έγκρι­ση της ΕΕ. Η Άγκυρα θα πρέπει να συνειδη­τοποιήσει και να αποδεχτεί ότι δεν μπορεί να επιβάλλει τις όποιες νεο-οθωμανικές βλέψεις της στη σύγχρονη διεθνή πραγμα­τικότητα. Οι αυξανόμενες τουρκικές προ­κλήσεις στο Αιγαίο, τα σενάρια μυστικής διπλωματίας μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας κι η αμέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων να υιοθετήσουν ΑΟΖ θέτουν σε κίνδυνο τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα σε μια περίοδο που η Ελλάδα εμφανίζεται τρωτή απέναντι σε διεθνείς πιέσεις. 

* Αναδημοσίευση από το mignatiou.com.

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-12/11-19/11/2015)