Ελλάδα, Τουρκία και Δίκαιο της θάλασσας

Η αποδοχή εκ μέρους της Τουρκίας της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της θάλασσας θα αποτελούσε ένα πρώτο βήμα για την ειρηνική αντιμετώπιση των διμερών τριβών και προβλημάτων. Η Τουρκία, όμως, όχι μόνο δεν έχει κυρώσει τη νέα Σύμβαση, αλλά απειλεί ταυτόχρονα την Ελλάδα ότι θα κηρύξει πόλεμο εάν προχωρήσει στην εφαρμογή όσων προβλέπονται για την έκταση των χωρικών υδάτων...
 

Εγείρει, όμως, και επιπλέον ζητήματα, όπως η αμφισβήτηση της κυριότητας ελληνικών νησιών. Αξιώνει, ταυτό­χρονα, και την οριστική εγκατάλειψη μείζονος σημασίας δικαιωμάτων, όπως η ανακήρυξη ΑΟΖ. Και αυτό τη στιγμή που η ίδια, χωρίς να έχει υπογράψει τη νέα Σύμβαση, έχει κηρύξει ΑΟΖ στον Εύξεινο Πόντο. 

Από το 1979, τρία χρόνια πριν να θεσπιστεί η έννοια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η Τουρκία απαιτεί από την Ελλάδα να δεσμευτεί πως δεν θα ανακηρύξει ποτέ ΑΟΖ στο Αιγαίο. Επανέλαβε, μάλιστα, την αξίωσή της αυτή κατά τις διερευνητικές επαφές οι οποίες άρχισαν το 2002, προσθέτον­τας ότι η Ελλάδα θα πρέπει να δεσμευ­τεί πως δεν θα ανακηρύξει καμιά άλλη θαλάσσια ζώνη πέρα οπό τα χωρικά της ύδατα. Ότι, δηλαδή, δεν θα καθιε­ρώσει ούτε ΑΟΖ ούτε Συνορεύουσα Ζώνη στο Αιγαίο. Και αυτό γιατί «όπως διατείνεται» το Αιγαίο είναι ημίκλειστη θάλασσα και δεν μπορεί να βρουν εφαρμογή οι πρόνοιες της νέας Συνθή­κης. Την ίδια στιγμή ωστόσο, και παρό­λο που δεν υπέγραψε τη νέα Σύμβαση, η ίδια έχει ανακηρύξει ΑΟΖ στον Εύξει­νο Πόντο, που είναι όχι ημίκλειστη, αλ­λά ασφυκτικά περίκλειστη θάλασσα. 

Αφήνει, βέβαια, η Τουρκία να νοη­θεί πως θα δεχόταν την ανακήρυξη ΑΟΖ στην Αν. Μεσόγειο. Απαιτεί, όμως, να εξεταστούν χωριστά τα ζητήματα του Αιγαίου από εκείνα της Αν. Μεσο­γείου. Αυθαίρετα και ύπουλα επιχειρεί, στην πραγματικότητα, να εμφανίσει το Καστελόριζο σαν κάτι χωριστό και απο­κομμένο από το ενιαίο πλέγμα των ελ­ληνικών νησιών και εκμεταλλευόμενη τη διεθνή νομολογία να αμφισβητήσει πλήρως το δικαίωμα του να έχει υφαλο­κρηπίδα και ΑΟΖ. Με αυτό το πνεύμα έχει, άλλωστε, εκχωρήσει άδειες ερευ­νών σε περιοχές της υφαλοκρηπίδας του νησιού και προετοιμάζει νέα από­πειρα τετελεσμένων. Απέκτησε, μάλι­στα, για τον σκοπό αυτόν και νέο υπερσύγχρονο ερευνητικό σκάφος και ετοι­μάζεται για τα επόμενα βήματα. 

Μείζονος σημασίας, όμως, είναι το γεγονός ότι η Τουρκία με αλλεπάλληλες απειλές πολέμου «οι οποίες άρχισαν οπό τον Ιούνιο του 1974 και πήραν την πιο επίσημη μορφή με την απόφαση της Εθνοσυνέλευσης της τον Ιούνιο του 1995» απαγορεύει στην Ελλάδα να επεκτείνει τα χωρικά ύδατα της στα 12 μίλια. Απαιτεί μάλιστα -και το δέχτηκε ως πρωθυπουργός ο Κ. Σημίτης- να υπάρξει συμφωνία για μερική επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων πριν από τη σύνταξη συνυποσχετικού, με το οποίο οι δύο χώρες θα απευθύ­νονται στο Διεθνές Δικαστήριο για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Απαι­τεί -και το δέχτηκε η κυβέρνηση Κ. Σημίτη- να εξαιρεθούν του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών τους υδάτων τόσο τα νησιά του Αν. Αιγαίου όσο και οι ακτές της Θράκης. 

Πέρα, όμως, από την αξίωση εγκατάλειψης των δικαιωμάτων που απορρέουν οπό το Δίκαιο της Θάλασσας, π Τουρκία έχει εγείρει οπό το 1996, με αφορμή την κρίση στα Ίμια, και ζήτημα δήθεν «γκρίζων ζωνών». Είναι, μάλι­στα, εξόχως αρνητικό το γεγονός πως η κυβέρνηση Κ. Σημίτη, ενώ απέκλειε, μετά το γεγονότα εκείνα, κάθε διάλογο με την Τουρκία απαιτώντας να αποσύ­ρει τις αυθαίρετες εδαφικές διεκδική­σεις της, τελικό όχι μόνο προσήλθε σε διάλογο, αλλά δέχτηκε να μπουν στο παζάρι και οι ισχυρισμοί της για δήθεν «γκρίζες ζώνες». 

Την ώρα, λοιπόν, που η Ελλάδα απαιτεί συνεννόηση με την Τουρκία στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, πρέπει να είναι σαφείς όχι μόνο οι αξιώσεις της γείτονος, αλλά και η ανάγκη απαγκί­στρωσης από τις υποχωρήσεις στις οποίες προέβησαν οι κυβερνήσεις των Κ. Σημίτη και Γ. Παπανδρέου. Κυρίως, όμως, να υπάρχει ετοιμότητα απόκρου­σης των μεθοδεύσεων της σε ό,τι αφορά το Καστελόριζο και των σχεδίων της για νέα απόπειρα τετελεσμένων στην κρίσιμη περιοχή. 

του ΑΝΔΡΕΑ Ν. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ 

(Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΥΡΙΟ-27/02/2013)