Σκληρό πόκερ για τους αγωγούς

■ Η ώρα των αποφάσεων. 

■ Έντονο επιχειρηματικό και διπλωματικό παρασκήνιο για την οριστική επιλογή στα τέλη Ιουνίου. 

■ Σίγουρη κερδισμένη είναι προς το παρόν η Τουρκία, καθώς είτε με τον TAP είχε με τον Nabucco West το αέριο θα περάσει από το έδαφός της. 

Να κερδίσει το χαμένο έδαφος έστω και στο νήμα της κούρσας προσπαθεί η ελ­ληνική κυβέρνηση, ώστε να είναι ο TAP ο αγωγός που θα επιλέξει η κοινοπραξία Shah Deniz II και όχι ο Nabucco West. Καθώς πλησι­άζει η ημέρα που θα ανακοινωθεί ο νικητής-έχει οριστεί στο τέλη Ιουνίου, με ελάχιστες πιθανότη­τες να πάρει παράταση για τον Ιούλιο- ένα δυ­νατό επιχειρηματικό αλλά και γεωπολιτικό παι­χνίδι παίζεται στο παρασκήνιο, στο οποίο συμμετέχουν και οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γερμανία και η Τουρκία.... 

Όταν το 2003 ο TAP ανακοινώθηκε ως πρότζεκτ -το οποίο τροποποιήθηκε το 2007- όλοι θεώρησαν ότι ήταν το απόλυτο αουτσάιντερ. Ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καρα­μανλής είχε υπογράψει μαζί με τον Ταγίπ Ερντογάν τη συμφωνία για τον ITC (Interconnector Turkey Greece), τον αγωγό δηλαδή που μέσω των δυο χωρών θα μετέφερε στην ευρωπαϊκή αγορά το αέριο της Κασπίας. 

Το πράγματα, όμως άλλαξαν όταν το 2008 η νορβηγική Stratoil αγόρασε μετοχές του TAP, η οποία μαζί με την BP ελέγχει το 51% της κοιννοπραξίας Shah Deniz. Τα ταξίδια του Δημή­τρη Αβραμόπουλου αρχικά και του πρωθυ­πουργού στη συνέχεια στο Μπακού και οι συναντήσεις τους με τον Πρόεδρο Αλίεφ έδωσαν ακόμη μεγαλύτερη πολιτική στήριξη στον αγω­γό, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν το χαμένο έδαφος. 

Άλλαξε το σχέδιο 

Από την έναρξη των διαπραγματεύσεων ο Nabucco ήταν ο... εκλεκτός αγωγός τόσο των Αμερικανών όσο και των Βρυξελλών. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε ότι θα ξεκινούσε από την Κασπία Θάλασσα, θα διέσχιζε το Αζερμπαϊτζάν, την Τουρκία, τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία και θα κατάληγε στην Αυστρία. Πόσα χιλιόμετρα δηλαδή; 3.900 χιλιόμετρα! Στη συνέχεια, όμως, η Άγκυρα και το Μπακού ανακοίνωσαν ότι θα κατασκευάσουν από κοινού τον αγωγό ΤΑΝΑΡ, ο οποίος θα περνά από το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία. Έτσι, ο Nabucco απέκτησε πιο σύντομη διαδρομή επί χάρτου και μετονομάστηκε σε Nabucco West, ενώ θα περνά αποκλειστικά από το ευρω­παϊκό έδαφος που είχε συμφωνηθεί. 

Παρά τις αλλαγές ο Nabucco West δεν έχασε καθόλου τη δυναμική του, αφού γεωστρατηγικά έχει το πλεονέκτημα ότι θα τροφοδο­τεί πιο εύκολα τις χώρες της πρώην ανατολι­κής Ευρώπης αλλά και τη Βουλγαρία, η οποία έχει ως μοναδικό προμηθευτή σε φυσικό αέριο τον ρωσικό κολοσσό Gazprom. Το γεγονός ότι οι χώρες αυτές δεν θα εξαρτώνται από τη Ρω­σία ικανοποιεί την αμερικανική πλευρά. Δεν εί­ναι τυχαίο που ο ισχυρός Αμερικανός πρέσβης στο Μπακού Ρίτσαρντ Μόρνινγκσταρ, ο οποί­ος έχει υπηρετήσει και ως ειδικός απεσταλμέ­νος της αμερικανικής κυβέρνησης στην Ευρώ­πη σε θέματα ενέργειας αναφέρθηκε πολλές φορές θετικά στη χρησιμότητα του συγκεκρι­μένου αγωγού. 

Λίγες μόνο ημέρες πριν υπογραφεί η διακρατική συμφωνία για τον TAP, η Nabucco West ανακοίνωσε ότι προσφέρει έως και το 50% των μετοχών της στην BP, στη Stratoil, στην TOTAL και στη Socar, στους βασικούς μετόχους δηλαδή της κοινοπραξίας Shaz Deniz, εάν κερδίσουν τον διαγωνισμό. Ο ΓΑΡ ακολούθησε προτείνο­ντας και εκείνος το ίδιο ποσοστό 50% στους ίδιους μετόχους της κοινοπραξίας. Και ενώ η Ευρωπαϊκά Ένωση... έκλεινε το μάτι προς τον Nabucco West –σε σημείο που είχε ενοχληθεί η ελληνική πλευρά με δηλώσεις αξιωματούχων που τόνιζαν τα πλεονεκτήματα του συγκεκρι­μένου αγωγού- τις τελευταίες εβδομάδες η Ευ­ρωπαϊκή Επιτροπή δηλώνει και επισήμως την ουδετερότητα της, ενώ ο επίτροπος Ενέργειας άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί να κατασκευα­στούν και οι δύο αγωγοί. Η αλλαγή στάσης της Ε.Ε. ίσως οφείλεται και στο γεγονός ότι από το 2010 η γερμανική εταιρεία EON αγόρασε σημαντικό μερίδιο στον TAP. 

Η ελληνική κυβέρνηση, όμως γνωρίζει καλή ότι υπάρχει και άλλη μία βασική παράμετρος στο δι­πλωματικό παιχνίδι. Η πώληση της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ σχετίζεται με τους αγωγούς φυσικού αε­ρίου. Η αζερική εταιρεία Socar, που είναι μέτοχος της κοινοπραξίας Shah Deniz, έχει εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για την αγορά του ΔΕΣΦΑ. Μέτο­χοι της κοινοπραξίας Shah Deniz είναι και οι Αμε­ρικανοί, μέσω της BP, οι οποίοι αντιδρούν στην εξαγορά της ΔΕΠΑ από τους Ρώσους. 

Ποιος θα κερδίσει; Προς το παρόν κερδίζει η Τουρκία, καθώς είτε με τον TAP είτε με τον Nabucco το φυσικό αέριο θα περάσει από το έδαφός της μέσω του αγωγού ΤΑΝΑΡ. 

Η άποψη του Σεραφείμ Κοτρώτσιου

Εθνική επιδίωξη 

Η ΕΛΛΑΔΑ βρίσκεται στο επίκεντρο ενός τεραστίων διαστάσεων και συμφερόντων γεωπολιτικού - ενεργειακού ανταγωνισμού. Μέσα στους επόμενους μήνες -πιθανώς και εβδομάδες- πρόκειται να ληφθούν αποφάσεις που θα επηρεάσουν την έκβαση του αποκαλούμενου «πολέμου των αγωγών». 

Nabucco ή TAP από τη μια και South Stream από την άλλη θα προσδιορίσουν όχι μόνο το ενεργειακό ισοζύ­γιο στην Ευρώπη, αλλά και τις ισορροπίες δυνάμεων (ακόμα και τη δημιουργία νέων κρατών ή την ανατρο­πή καθεστώτων) στην περιοχή της Ευρασίας, της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. 

Κάνουν λάθος άσοι προσεγγίζουν την πιθανότητα να διατρέξει και το ελληνικό έδαφος ο αγωγός TAP-εάν και εφόσον προκριθεί αυτή η επιλογή έναντι εκείνης του Nabucco- μόνο με οικονομικά κριτήρια. Με ζητούμενο την ανάπτυξη, βεβαίως, ουδείς πρέπει να υποτιμά μερι­κές χιλιάδες θέσεις εργασίας ή 15-18 δισ. που υπολο­γίζεται το ελληνικό κέρδος σε βάθος δύο ή τριών δεκαετιών. Μια τέτοια εξέλιξη, όμως, θα αποδειχθεί οικονομικός και γεωπολιτικός «πολλαπλασιαστής». Και αναμφισβήτητα θα επηρεάσει θετικά και το ισοζύγιο εθνικής ασφάλειας. 

Η υπόθεση απαιτεί λεπτούς χειρισμούς και αίσθηση του γεωπεριβάλλοντος. Μην ξεχνάμε πως, όποια κι αν είναι η λύση που θα προκριθεί, η Τουρκία θα βγει ωφε­λημένη. Εθνική επιδίωξη πρέπει, λοιπόν, να είναι να ενταχθούμε κι εμείς στην κυοφορούμενη ενεργειακή συμμαχία. Επιλέγοντας «εταίρους» αλλά διατηρώντας, ταυτόχρονα, σχετική αυτονομία κινήσεων. Και πρέπει να καταστεί σαφές πως το ζητούμενο δεν είναι να μετα­τραπούμε σε χώρα-τράνζιτ, αλλά, σε ορατό βάθος χρόνου, και χώρα-παρσγωγός (φυσικού αερίου). 

Δεν είναι εύκολο. Ιδιαίτερα όταν η ελληνική οικονομία παραμένει ασθενής και ευάλωτη. Γι΄ αυτό απαιτείται υψηλό αίσθημα ευθύνης και εσωτερικές πολιτικές συμ­φωνίες που θα διευκολύνουν -και δεν θα υπονομεύουν- τη σημερινή, την αυριανή και τη μεθαυριανή κυβέρνηση… 

Της ΑΛΕΞΙΑΣ ΤΑΣΟΥΛΗ (a.tasouli@realnews.gr) 

(Real news-26/05/2013)