ΕΥΧΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΑ ΤΟ ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

♦ Μυστικά και κρυμμένες αλήθειες για την ΑΟΖ 

Η τριμερής διάσκεψη του Κάιρου και η προοπτική οριοθέτησης ΑΟΖ ανάμεσα σε Ελλάδα, Κύπρο και Αίγυπτο επανέφεραν στο προσκήνιο το ακανθώδες θέμα της κήρυξης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης από τη χώρα μας, τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας κίνησης αλλά και τους κινδύνους που κρύβει. Τα «Επίκαιρα» πρωτοστάτησαν στην ανάδειξη της ΑΟΖ ως ζήτημα μείζονος πολιτικής προτεραιότητας με εκτενή ρεπορ­τάζ και αναλυτική αρθρογραφία, όταν άλλοι αγνοούσαν την ύπαρξή του ή σιωπούσαν ένο­χα κι όταν η θέση της Πολιτείας ήταν να μην ανακινεί το κυριαρχικό δικαίωμά της υπό το δόγμα ότι «στην Ελλάδα δεν έχουμε πετρέλαιο ή, έστω, όσο έχουμε βρει είναι ελάχιστο». 

«Η ΑΟΖ και τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ελλάδας θα αναδειχθούν το αμέσως επόμενο διάστημα σ' ένα...
από τα κορυφαία θέματα της χώρας που θα επηρεάσουν ευθέως και καταλυ­τικά όχι μόνο τις μεσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές εξόδου από την κρίση, αλλά και την ίδια την υπόσταση και διεθνή θέση της για τις επόμενες δεκαετίες» ήταν η εισαγωγή του «προφητικού» κειμένου στο περιοδικό μας στα τέλη του 2010.Όπως αποδεικνύεται σήμερα, η ελληνική κυβέρνηση, με καθυστέρηση πολλών ετών και υπό την πίεση της επιβίωσής μας ως έθνους, καλείται να διαχειριστεί το ζήτημα με αποφα­σιστικότητα, μεθοδικότητα και υπευθυνότητα. 

Η «άγνωστη» Ζώνη 

Ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη χαρακτη­ρίζεται η θαλάσσια έκταση εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας για τον εντοπι­σμό ορυκτού πλούτου και εκμετάλλευσης των θαλάσσιων και υπεδάφιων πόρων. Η ΑΟΖ εκτεί­νεται πέραν των χωρικών υδάτων, στα 200 ναυ­τικά μίλια (370 χλμ.), και αποτελεί κυριαρχικό δι­καίωμα του κράτους στο οποίο υπάγεται - αυτή είναι και η διαφορά της με τα χωρικά ύδατα, που αποτελούν πλήρη κυριαρχία. Στον στενό θαλάσ­σιο χώρο της Μεσογείου κανένα κράτος δεν έχει τη δυνατότητα πλήρους ανάπτυξης ΑΟΖ λόγω της εγγύτητας με τα γειτονικά κράτη. Η Ελλάδα, ωστόσο, χάρη στα εκατοντάδες νησιά της, βρί­σκεται σε πλεονεκτική θέση. Η σημασία των νη­σιών για τη χάραξη της ΑΟΖ ενός κράτους είναι τεράστια, όπως αποδεικνύει το παράδειγμα της Γαλλίας η οποία κατέχει τη δεύτερη μεγαλύτερη ΑΟΖ παγκοσμίως μετά τις ΗΠΑ, χάρη στα «δια­σκορπισμένα Νησιά» στον Ινδικό Ωκεανό. 

«Η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη μεγαλύτερη μετά την Ιταλία ΑΟΖ στη Μεσόγειο και, τώρα που τα κοιτάσματα του ορυκτού της πλούτου είναι τε­ράστια, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν δι­καίωμα να την αγνοούν, όπως την αγνοούσαν επί τριάντα χρόνια. Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι την αγνόησαν συνειδητά όχι από ανικανότητα, αλλά από μια απόλυτη ακινησία για να μην φοβί­σουν την Τουρκία. Η Τουρκία ήταν μόνο ένα από τα τέσσερα κράτη που δεν υπέγραψαν το 1982 τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, γιατί υπάρ­χει το Άρθρο 121 της Σύμβασης που δίνει πλήρη δικαιώματα ΑΟΖ στα νησιά. Επομένως δεν χρειά­ζεται να είναι κάποιος ειδικός για να αντιληφθεί την αξία της ΑΟΖ για την Ελλάδα. Αλλά, δυστυχώς όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων τριάντα ετών σεβάστηκαν την επιθυμία της Τουρ­κίας να μην συζητηθεί το θέμα της ΑΟΖ», σημειώ­νει ο Θόδωρος Καρυώτης καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στις ΗΠΑ, ο οποίος εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δί­καιο της Θάλασσας. Η Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας υπεγράφη στις 10 Δεκεμβρίου του 1982. Σήμερα εκατόν εξήντα δύο τον αριθμό -μεταξύ αυτών η Ελλά­δα και η Κύπρος- είναι τα συμβαλλόμενα μέρη. 

Το «αγκάθι» της Μεγίστης 

Κομβικής σημασίας για την ελληνική ΑΟΖ αλλά και αφορμή για διενέξεις με την τουρκική πλευρά είναι το Καστελόριζο και η εγγύς θα­λάσσια περιοχή. «Η τοποθεσία του νησιωτικού συμπλέγματος της Μεγίστης (Καστελόριζο) επι­τρέπει στις υφαλοκρηπίδες Ελλάδας και Κύπρου να εφάπτονται» τονίζει ο επ. καθηγητής Διε­θνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Άγγελος Συρίγος. «Αντιστοίχως, η τουρ­κική υφαλοκρηπίδα περιορίζεται σε μια τριγωνι­κή περιοχή ανάμεσα στη Ρόδο και στο Καστελό­ριζο. Προϋπόθεση είναι το όριο της υφαλοκρηπί­δας να χαραχθεί επί τη βάσει της μέσης γραμμής/γραμμής ίσης απόστασης μεταξύ των τουρκικών ακτών και του Καστελόριζου, της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης. Η Τουρκία προφανώς αντιδρά σε μια τέτοια οριοθέτηση. Για τον λόγο αυτό επεδίωξε κατά τις διερευνητικές συνομιλίες της περιόδου 2010-2011 ανάμεσα στα δυο κράτη να απομονώσει το Καστελόριζο, ως ευρισκόμενο στην Ανατολική Μεσόγειο, από τα υπόλοιπα ελλη­νικά νησιά. Η απάντηση στις τουρκικές επιδιώξεις είναι ότι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας -και της ΑΟΖ οψέποτε θεσπιστεί- θα πρέπει να είναι συνολική και όχι αποσπασματική και να αφορά ενιαία σε όλο το μήκος των ελληνοτουρκικών θαλάσσιων συνόρων, από το Δέλτα του Έβρου ως και τη Στρογγύλη ανατολικά του Καστελόριζου». 

Ο καθηγητής Καρυώτης, από την πλευρά του, τόνιζε στα «Επίκαιρα» ήδη από τις αρχές του 2012 την ανάγκη να συμπεριληφθεί το Κα­στελόριζο στην ΑΟΖ με την Κύπρο και την Αί­γυπτο, μεμφόμενος παράλληλα τις ελληνικές κυβερνήσεις που κωλυσιέργησαν στην κήρυ­ξή της. «Η άρνηση των δύο τελευταίων κυβερ­νήσεων της χώρας να οριοθετήσουν την ελληνι­κή ΑΟΖ με αυτή της Κύπρου δεν αποτελεί μόνο πράξη δειλίας, αλλά και μεγάλης απερισκεψίας. "Κλειδί σε αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστε­λόριζο, νησί το οποίο κατοικείται -δεν πρόκει­ται, δηλαδή, για ακατοίκητη βραχονησίδα- και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι διαθέτει ΑΟΖ. Αν η χώρα μας δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπο­λογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο», σημείωνε ο καθηγητής. 

Από τον Αύγουστο του 2011 τα «Επίκαιρα» τόνιζαν την ανάγκη χάραξης ΑΟΖ με την Κύπρο και εν συνεχεία με το Ισραήλ προκειμένου να καταστεί εκμεταλλεύσιμος ο ορυκτός πλούτος μας αλλά και να μεγιστοποιηθούν τα οφέλη μέσα από έναν αγωγό μεταφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. «Η ανακήρυξη των Απο­κλειστικών Οικονομικών Ζωνών μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου θα ενοποιήσει τον θαλάσσιο οικονομι­κό και ενεργειακό χώρο μέχρι το Ισραήλ, με επόμε­νο λογικό βήμα τη δημιουργία αγωγού, ο οποίος θα μεταφέρει το φυσικό αέριο στην Ευρώπη». 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-13/11-19/11/2014)