ΣΤΟ ΦΩΣ ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΄80

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ 

Την επόμενη Πέμπτη, 18 Ιουνίου, έπειτα από δεκάδες ώρες συνεδριάσεων και άπειρο σβήσε - γράφε ειδικών επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερι­κό, δίνεται στη δημοσιότητα, όπως είχε προ­γραμματιστεί, το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους. 

Θα πρόκειται για ένα ντοκουμέντο ιστορικής σημασίας, δεδομένου ότι για πρώτη φορά όχι μόνο στην ...
Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη, θα αποκαλύπτονται οι όροι δημιουργίας και διόγκωσης του δημόσιου χρέους δείχνο­ντας τις εγκληματικές ευθύνες των οικονομικών και πολιτικών ελίτ που κυβέρνησαν την Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια. 

Καρπός συλλογικής εργασίας που ολοκληρώθηκε, ωστόσο, χάρη στην επιστημονική επίβλεψη του Βέλγου πολιτικού επιστήμονα Ερίκ Τουσέν και την επιμονή της προέδρου της Βουλής, Ζωής Κωνσταντοπούλου, η οποία ανέλαβε την πρωτοβουλία συγκρότησης της σχετικής Επιτροπής στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που παρέχει ο Κανονισμός της Βουλής, το πόρισμα ξεκινά από τις αρχές της δεκαε­τίας του '80. Είναι η εποχή που αρχίζει να χτί­ζεται το δημόσιο χρέος της Ελλάδας, με πρώτη ύλη, σύμφωνα με τους νεοφιλελεύθερους μύθους, τις «σπατάλες» των κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου. Τότε ξεκινά και η πρώτη προσπάθεια ενοχοποίησης των κοινωνικών δαπανών ως υπαίτιων της δημοσιονομικής κρίσης, γιατί το υπονοούμενο πίσω από τον στιγματισμό της δεκαετίας της '80 είναι πως για την αύξηση του δημόσιου χρέους φταίει η δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, η επέκταση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι συντάξεις στους αγρότες κ.ο.κ., με τη διάγνωση των αιτιών να υποδεικνύει και τι πρέπει να γίνει σήμερα για να μειωθεί το χρέος. Το πόρισμα ανασκευάζει εκ βάθρων αυτές τις (αναπόδεικτες) ιστοριούλες για αφελείς. 

Η αύξηση του δημόσιου χρέους από 25% το 1980 σε 91% το 1993 συνδέεται στενά με τις πληρωμές για τόκους όπου παρατηρείται το γνωστό φαινόμενο της χιονοστιβάδας κι όχι με το έλλειμμα, όπως αναφέρει το πόρισμα. Το πρώτο διάγραμμα που δημοσιεύουμε δείχνει καθαρά τη συμβολή κάθε διαφορετικού παράγοντα στην εξέλιξη του λόγου χρέους προς ΑΕΠ την επίμαχη περίοδο. Οι πληρωμές για τόκους (φαινόμενο χιονοστιβάδας) συνέβαλαν στο 58% της αύξησης του χρέους, το σωρευτικό πρωτογενές αποτέλεσμα (πλεονάσματα και ελλείμματα) κατά 32% και το κονδύλι ρύθμισης χρέους - ελλείμματος (stock flow adjustments) κατά 10%. 

Τα βασικά συμπεράσματα που εξάγονται κατόπιν των παραπάνω είναι τα εξής: Πρώτον, το ελληνικό δημόσιο χρέος πριν από την κρίση είναι κυρίως κληρονομιά του συσσωρευμένου χρέους κατά την περίοδο 1980-1993. Δεύτερον, το φαινόμενο της χιονοστιβάδας ήταν η κύρια αιτία αυτής της μεταβολής και προκλήθηκε από τα υψηλά επιτόκια σε συν­δυασμό με την πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής. Τρίτον, παρότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα ήταν σημαντικά, δεν αποτέλεσαν την κύρια αιτία για την αύξηση του δημόσιου χρέους. Η καθοριστική συμβο­λή του φαινομένου της χιονοστιβάδας έναντι όλων των άλλων αιτιών, αποτυπώνεται κα­θαρά στο Διάγραμμα 2 που παρατίθεται. 

Τα «αμαρτωλά» Εξοπλιστικά προγράμματα 

Αποκαλυπτικό θα αποδειχτεί το προκαταρκτικό πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας Δημοσίου Χρέους και σε ό,τι αφορά στις «υπερβολικές» δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, που, με βάση άλλο διαδεδομένο μύθο του νεοφιλελευθερισμού, συνέβαλαν στην αύξηση του χρέους. Από το 1995 μέχρι το 2009 οι μέσες δαπάνες είναι χαμηλότερες στην Ελλάδα (48%) σε σχέση με την Ευρωζώνη των «11» (48,4%). 

Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν υψηλότερες πρωτογενείς δαπάνες μόνο στην άμυνα, με τον μέσο ευρωπαϊκό όρο στο 1,4%, όταν στην Ελλάδα ήταν 3%. Αυτές οι επιπλέον δαπάνες συνέβαλαν στην αύξηση του χρέους τουλάχι­στον κατά 40 δις ευρώ. Πρόκειται για ένα ποσό που αφορά σε συμβόλαια αγοράς πολεμικού εξοπλισμού συχνά άχρηστου, ακατάλληλου ή ανεπαρκούς (αγορά 50 μαχητικών αεροσκα­φών F16 το 2000 χωρίς κινητήρες, 3 παλιών υποβρυχίων Τ205 που αγοράστηκαν σε τιμές καινούριων το 2002,170 αρμάτων Λέοπαρντ 2 ΗΕLL χωρίς πυρομαχικά και πολλά άλλα), και συνδέεται με πιέσεις και διαφθορά. Μάλιστα, καθώς αυτές οι δαπάνες συνδέονται με την άμυνα της Ευρώπης, δεν θα έπρεπε καν να είχαν πληρωθεί μόνο από την Ελλάδα, αναφέρεται στο πόρισμα. Σύμφωνα με το αξιόπιστο ίδρυμα SIPRI, που εξετάζει τις πολεμικές δαπάνες κάθε χώρας και το οποίο επικαλείται το πόρισμα, η Ελλάδα μεταξύ των ετών 1974 και 2009 δαπάνησε σε εξοπλισμούς 32 δις δολάρια (σε τιμές του 1990). Εξ αυτών 15,5 δις αφορούσαν σε συμβόλαια με τις ΗΠΑ, 6,5 δις με τη Γερμανία και 4,1 δις με τη Γαλλία. Οι χώρες επομένως που τώρα σφίγγουν τη θη­λιά γύρω από τον λαιμό της Ελλάδας, απαι­τώντας νέα μέτρα λιτότητας, είναι αυτές που προκάλεσαν και ωφελήθηκαν τα μέγιστα από την υπερχρέωσή της! 

Ποιοι δεν πληρώνουν φόρους; 

Το πόρισμα της Επιτροπής Αλήθειας ξεσκεπάζει κι άλλον έναν νεοφιλελεύθερο μύθο: για τους «Έλληνες που δεν πληρώνουν φόρους». Είναι η φορολογική εκδοχή της παγκαλικής ανοησίας «μαζί τα φάγαμε». Οι φόροι και οι κοινωνικές εισφορές που συγκεντρώνονταν μετά το 1999 κινούνταν σε επίπεδα χαμηλό­τερα ή γύρω στο 34%, όταν στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης ήταν άνω του 40%, αναφέρει το πόρισμα. Ωστόσο, όλη η διαφο­ρά μεταξύ των δημοσίων εσόδων της Ελλά­δας και της Ευρωζώνης ερμηνεύεται λόγω του χαμηλού επιπέδου της φορολογίας εισο­δήματος και των ανεπαρκών ασφαλιστικών εισφορών των εργοδοτών, τονίζει. 

Και οι δύο αυτοί παράγοντες συνδέονται με τη διαφθορά των φορολογικών μηχανισμών, τις περιορισμένης έκτασης κυρώσεις και τις προβληματικές διαδικασίες για την ανάκτηση απλήρωτων φόρων και εισφορών, που στο τέλος του 2009 ανέρχονταν σε 29,4 δις ευρώ. Είναι γνωστός ο «συνωστισμός» περισσότε­ρων από 110.000 φορολογικών υποθέσεων στα δικαστήρια και το απαράδεκτα χαμηλό ποσοστό του 5% των εισπράξεων απ' όλες αυτές τις εκκρεμότητες. 

Το δημόσιο χρέος που αναλήφθηκε για να καλύψει τα κενά της χαμηλής φορολογίας εισοδήματος ανέρχεται στα 88 δις ευρώ. Το ποσό αυτό συνάγεται από τη διαφορά μετα­ξύ του πραγματικού φόρου εισοδήματος κι εκείνου που θα συγκεντρωνόταν αν εφαρμό­ζονταν και στην Ελλάδα οι μέσοι συντελεστές της Ευρωζώνης. Δεδομένου, ωστόσο, ότι το 77,5% του πληθυσμού το 2009 που ζούσε από μισθούς και συντάξεις πλήρωνε κανο­νικά τους φόρους του, εύκολα συμπεραίνεται ότι η συγκεκριμένη μεροληψία ευνοούσε μια μικρή κοινωνική μειοψηφία. 

Το έλλειμμα στα έσοδα λόγω των χαμηλών πραγματικών κοινωνικών εισφορών των ερ­γοδοτών -και όχι των εργαζομένων- αντιπρο­σωπεύει σε όλη την περίοδο που ξεκινά από το 1980 και φτάνει μέχρι το 2010 περίπου 75 δις ευρώ. Στο τέλος, μάλιστα, της περιόδου αυτής συνεχείς μειώσεις στη φορολογία εισοδήματος των επιχειρήσεων, από το 40% στο 25%, αύξη­σαν περαιτέρω το δημοσιονομικό έλλειμμα. Ως αποτέλεσμα, καθώς το 2000 η συμβολή αυτού του φόρου αντιπροσώπευε το 4,1 % του ΑΕΠ και το 3% στην Ευρωζώνη των «18», μετά το 2005 έφτασε χαμηλότερα απ' τον μέσο όρο της Ευ­ρωζώνης των «18» (2,5%) και το 2012 στο 1,1%. 

Τα παραπάνω προέρχονται από το πρώτο κεφάλαιο του πορίσματος. Για τα υπόλοιπα, υπομονή μία εβδομάδα...

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ-11-17/06/2015)