Ενεργειακό «ΜΑΤ» από τη Ρωσία

■ Η «αρκούδα» βρυχάται και επιστρέφει -και με στόλο- στην περιοχή της Αν. Μεσογείου με πολιορκητικό κριό την Gazprom. 

■ Η πρώτη συμφωνία που υπέγραψε η Μόσχα με το Τελ Αβίβ έχει πολλαπλές συνέπειες όχι μόνο οικονομικές αλλά και γεωστρατηγικές, καθώς η Ρωσία «βάζει χέρι» στα νέα μεγάλα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. 

Ισχυρούς κλυδωνισμούς στις γεωστρατηγικές ισορροπίες της Ανατολικής Μεσογείου, τη στιγμή που και νέα κοι­τάσματα υδρογονανθράκων εντοπίζονται στο βυθό της Λεβαντίνης, προκαλεί η δυ­ναμική επιστροφή της Ρωσίας στην περιο­χή με πολιορκητικό κριό την Gazprom.... 

Το συμβόλαιο που υπέγραψε ο ρωσικός κο­λοσσός μέσω της θυγατρικής του Gazprom Marketing and Trading Switzerland με τη Levant LNG Marketing Corp., διάρκειας είκοσι ετών, για την εκμετάλλευση του Ταμάρ, ενός εκ των δυο μεγαλύτερων κοιτασμάτων στην ισραηλινή ΑΟΖ, με εκτιμώμενο απόθε­μα σχεδόν 270 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, αλλάζει το σκηνικό στην περιοχή. Η συμφωνία προβλέπει την κατασκευή πλωτού σταθμού LNG (FLNG), που θα είναι έτοι­μος το 2017 και θα μπορεί να εξάγει προς τις αγορές LNG από το Ταμάρ αλλά και από το μικρότερο ισραηλινό κοίτασμα Νταλίτ, σε ποσότητες που υπολογίζονται σε 3 εκα­τομμύρια τόνους το χρόνο. Το κόστος του FLNG, που αναμένεται να ξεπεράσει τα 8 δις δολάρια επιβάλλει την αναζήτηση και νέων κοιτασμάτων, τα οποίο θα διαθέσουν το προϊόν τους προς εξαγωγή μέσω του σταθ­μού αυτού, ώστε να καταστεί βιώσιμος. 

Η Ρωσία δεν μπορεί να παραβλέψει τις προβλέψεις της αμερικανικής εται­ρείας γεωλογικών ερευνών US Geological Survey, σύμφωνα με τις οποίες η Λεκάνη της Λεβαντίνης, που περιλαμβάνει τις θα­λάσσιες περιοχές της Συρίας, του Λιβάνου, της Κύπρου, του Ισραήλ και της Λωρίδας της Γάζας κρύβουν 123 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf) φυσικού αερίου και 1,7 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. 

Η πρώτη συμφωνία την οποία υπέγραψε η Μόσχα με το Τελ Αβίβ έχει πολλαπλές συνέπειες όχι μόνο οικονομικές, αλλά και γεωστρατηγικές. Η Ρωσία «βάζει χέρι» στα νέα μεγάλα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου, τα οποία από πολλούς θεωρούνται ως το μέσο για την ενεργειακή απεξάρτηση ή, τουλάχιστον, για τον περιο­ρισμό της εξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία. Η Μόσχα αποκτά λόγο στον έλεγχο κοιτασμάτων, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν ανταγωνιστή των δικών της εξαγωγών φυσικού αερίου προς τις ενεργοβόρες οικονομίες της Ασίας. Ταυτόχρο­να, όμως, προσφέρεται η δυνατότητα στη Ρωσία μέσω της Gazprom να ενισχύσει το ρόλο της στο LNG, καθώς το 2011 κατείχε μόλις την όγδοη θέση μεταξύ των εξαγωγέων LNG παγκοσμίως. 

Η Gazprom, που στρέφεται στις πιο ακ­μαίες οικονομίες της Ανατολής -σε αντίθε­ση με τη μαστιζόμενη από την κρίση Ευρώ­πη-, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία είναι υποχρεωμένη να επενδύσει πλέον και στο LNG. Καθώς υπάρχει μόνο ο σταθμός LNG από το κοίτασμα Sakhalin-2, που τροφοδοτεί κυρίως τη Νότια Κορέα και την Ινδία, ήδη η Ρωσία αποφάσισε την κατασκευή ενός νέου σταθμού LNG στο Βλαδιβοστόκ, ο οποίος ωστόσο, δεν αρκεί. Ενδεικτικό του ανοίγματος που επιχειρεί η ρωσική εταιρεία είναι ότι μόλις τον Οκτώ­βριο υπέγραψε συμφωνία με την ινδική εταιρεία GAIL για την προμήθεια 2,5 εκα­τομμυρίων τόνων LNG το έτος με έναρξη υλοποίησης του συμβολαίου απ' το 2019. 

Συμμετοχή στο Λεβιάθαν 

Η είσοδος της Ρωσίας στο Ταμάρ εκτιμάται ότι είναι το πρώτο βήμα για τη διεκδίκηση συμμετοχής και στο Λεβιάθαν και κατό­πιν στα κυπριακά κοιτάσματα. Εξάλλου, η Noble που συμμετέχει στο Ταμάρ έχει μερί­διο 39,7% στο Λεβιάθαν και στο κοίτασμα της Κύπρου Αφροδίτη. Ο Λίβανος, αν και καθυστέρησε σε σχέση με την Κύπρο και το Ισραήλ, άρχισε έρευνες εντός της ΑΟΖ του σε σημεία που γειτνιάζουν με την ΑΟΖ του Ισραήλ και της Κύπρου, όπου με βάση τα στοιχεία των πρώτων ερευνών πιθανολογεί­ται ότι κρύβονται κοιτάσματα μεγαλύτερα από εκείνα της Κύπρου. Μέρος των κοιτα­σμάτων αυτών εκτείνεται μέχρι την οριογραμμή της υφαλοκρηπίδας του Λιβάνου με τη Συρία, γεγονός που εξηγεί σ' ένα βαθ­μό και την «ευαισθησία» της Μόσχας για την εδαφική κυριαρχία της… συμμάχου Συρίας. 

Το Ισραήλ έχει πολλούς ακόμη λόγους να τολμήσει μια τέτοια στρατηγικού τύπου συνεργασία με τη Μόσχα καθώς η Ρωσία παραδοσιακά ασκεί επιρροή στο Ιράν αλλά και τη Συρία, που αποτελούν τις δύο εν δυνάμει στρατηγικές απειλές για το Ισραήλ. 

Η Λευκωσία αγωνιά προς το παρόν για τη συμφωνία με την τρόικα για το Μνημόνιο διάσωσης της κυπριακής οικονομίας και προσπαθεί να επισπεύσει την επιβεβαιωτική γεώτρηση στο κοίτασμα Αφροδίτη, που θα αποτυπώσει πλέον με ακρίβεια το μέγεθός του και συνεπώς τα προσδοκώμενα οφέλη. Με τον τρόπο που έχει περιπλακεί η διαπραγμάτευση για το κυπριακό Μνημόνιο, η νέα κυπριακή κυβέρνηση είναι αυτή που πιέζει το ΔΝΤ να αποδεχτεί ως «εγγύηση» για τη βιωσιμότητα του κυπριακού χρέους κάποιας μορφής τιτλοποίηση των προσδο­κώμενων εσόδων. Έχει, μάλιστα, υπάρξει επαφή, όπως έγινε γνωστό, με την Goldman Sachs για τη διαδικασία έκδοσης ομολόγων φυσικού αερίου. Όμως το ΔΝΤ αρνείται να αποδεχτεί τη διαδικασία αυτή που θα αφαιρούσε σημαντικό βάρος, το οποίο θα επω­μιστεί τώρα η Κυπριακή Δημοκρατία 

Προκλήσεις για τη Λευκωσία 

Παρ΄ όλα αυτά, η επιστροφή της Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο αποτελεί σημα­ντική πρόκληση για τη Λευκωσία. Η οικονο­μική σχέση με τη Μόσχα επιβάλλει σοβαρές δεσμεύσεις και σε πολιτικό επίπεδο, ενώ το πλασάρισμα της Gazprom στο κοιτάσματα του Ισραήλ δημιουργεί νέα δεδομένα και για τις μεθόδους εξαγωγής και τις οδούς μεταφοράς φυσικού αερίου από την περιο­χή προς τις αγορές της Ευρώπης. Η Μόσχα βλέποντας την κατάρρευση του τελευταίου συμμάχου της στη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, της Συρίας, δεν εννοεί να εγκατα­λείψει στην τύχη τους τις ρωσικές εταιρείες που δίνουν μάχη για τον έλεγχο των ενεργειακών πόρων της περιοχής. 

Η φημολογία περί ενίσχυσης της ρωσικής στρατιωτικής και ναυτικής παρουσίας στην περιοχή επιβεβαιώθηκε τη Δευτέρα όταν ο αρχηγός του Ρωσικού Στόλου, ναύαρχος Βίκτορ Τσιρκόφ, ανακοίνωσε ότι δημιουρ γείται ειδική ομάδα δράσης (task forse) που θα αναλάβει την προάσπιση των ρωσικών συμφερόντων στη Μεσόγειο. Πληροφορίες από ρωσικές πηγές κάνουν λόγο για αρμάδα δέκα τουλάχιστον σκάφων που θα έχει μό­νιμη παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο. Μια τέτοια ναυτική μονάδα όμως, προϋπο­θέτει ότι διαθέτει λιμάνια ανεφοδιασμού και λογιστική υποστήριξη και στο πλαίσιο αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το ότι ρωσικές πηγές, τις οποίες επικαλείται το πρακτορείο Novosti, επισημαίνουν πως αυτή η ναυτική δύναμη θα χρησιμοποιεί λιμάνια σε Κύπρο, Ελλάδα, Συρία και Μαυροβούνιο. Αυτή θα είναι η πιο σημαντική και ισχυρή εμφάνιση του Ρωσικού Στόλου στην περιοχή από την εποχή της 5ης Μεσογειακής Ναυτικής Μοί­ρας που εστάλη στη Μεσόγειο από το 1967 έως το 1992 ως αντίπαλο δέος του 6ου Αμε­ρικανικού Στόλου. 

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ, 14/3-20/3/2013)