Ο ΝΕΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

• Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπ. Ομπάμα κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στο Ισραήλ, μεσολάβησε προκειμένου να επικοινωνήσει τηλεφωνικά ο Μπ. Νετανιάχου με τον Τούρκο πρόεδρο. 

• Αλλάζουν τα γεωπολιτικά και οικονομικά δεδομένα στην περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής. 

• Η εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ, με υπόδειξη των ΗΠΑ, οι εξελίξεις σε Συρία και οι ΑΟΖ. 

Η επίσκεψη του Αμερικα­νού προέδρου πριν από μία εβδομάδα στο Ισραήλ και για πρώτη φορά στην Παλαιστίνη είχε ως κεντρικό στόχο να βάλει μια τάξη στις σχέσεις των «ετερόκλητων» συμμάχων και φίλων των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου. Στην κατεύθυνση αυτή, ξόδεψε ελάχιστο χρόνο στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του Παλαιστινιακού και πολύ περισσότερο σε ρόλο μεσολαβητή στη σύγκρουση που ξεκίνησε το 2010, μετά την επέμβαση των Ειδικών Δυνάμεων του Ναυτικού στο τουρκικό πλοίο «Μαβί Μαρμαρά»...

Ο πάγος «έσπασε» στη σχέση Ισραήλ-Τουρκίας μέσα από μια τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ Νετανιάχου και Ερντογάν, παρουσία του Αμερικανού προέδρου, η οποία έγινε γνωστή με ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, αφού καμία πλευρά δεν ήταν διατεθειμένη να εμφανισθεί ότι επεδίωξε και πέτυχε μια πρώτη ανάκαμψη στις σχέσεις των δυο χωρών, που είχαν πάψει ακόμη και σε διπλωματικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια. 

Απότοκος αυτού του τηλεφωνήματος ήταν η έκφραση λύπης από την πλευρά Νετανιάχου, απολογία σύμφωνα με την πλευρά Ερντογάν, για κάποια «επιχειρησιακά λάθη», με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους Τούρκοι πολίτες. Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό, και σε αυτό συμφω­νούν και οι δυο πλευρές, ο Ισραη­λινός πρωθυπουργός εκδήλωσε την πρόθεση του να υπάρξουν αποζη­μιώσεις για τις οικογένειες των θυμάτων. Έντονες ήταν οι αντιδράσεις από την πλευρά του πρώην ΥΠ.ΕΞ, Λίμπερμαν, στην έκφραση συγγνώμης, όπως και η δυσαρέσκεια από στρατιωτικούς κύκλους του Ισραήλ, ακόμη και από πανεπιστημιακούς, αλλά και τα εβραϊκό λόμπι στην Ουάσιγκτον. 

ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ. Σχετικά με το παρασκήνιο των συζητήσεων με την παρουσία Ομπάμα στο Ισραήλ, προβλήθηκε η άποψη της Άγκυρας, ότι συμφωνήθηκε να υπάρξει άρση του ναυτικού αποκλεισμού της Γάζας, και ότι μια τέτοια εξέλιξη απεδέχθη ο Ισραηλινός πρωθυπουργός. Αυτό επιβεβαιώνεται ότι ετέθη από την αμερικανική πλευρά, αλλά το Ισραήλ αρνείται κατηγορηματικά πως το απεδέχθη. 

Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ, Γιαακόβ Αμιντρόφ, μάλιστα, σε δημόσια τοποθέτηση του ανέφερε σχετικά ότι η χώρα του και η κυβέρνηση δεν απεμπολεί το δικαίωμα να απαντά σε ό,τι συμβαίνει στη Γάζα, εξαιτίας συμφωνίας με την Τουρκία. 

Από την άλλη πλευρά, ο ηγέτης της Χαμάς, Μεσάαλ, δήλωσε ότι «το εβραϊκό κράτος συμφώνησε να άρει την πολιορκία». Πάντως, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρι, δεν μίλησε για εξομάλυνση σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας, αλλά για ύφεση. 

Στις συζητήσεις για τη νέα σχέση των δυο χωρών και τα χρονίζοντα διεθνή ζητήματα του Κυπριακού και του Παλαιστινιακού, ο Μπάρακ Ομπάμα υποστήριξε μια πρόταση, που εκτιμάται ότι προέρχεται από τουρκικές δεξαμενές σκέψης, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία Θα διαμεσολαβεί μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων όταν υπάρχει ένταση και το Ισραήλ στις διαβουλεύσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων σχετικά με το Κυπριακό. Στο πλαίσιο αυτό, ήδη ο Τούρκος πρωθυπουργός προγραμμάτισε επίσκεψη στη Γάζα, αλλά και ο επικεφαλής της Ένωσης Επιμελητήριων και Εμπορικών- Ανταλλαγών της Τουρκίας, Ριφάτ Χισαρκικλίογλου, ανέλαβε τον ρόλο του επικεφαλής στο Κέντρο Διαιτησίας της Ιερουσαλήμ. 

Η όλη εξέλιξη στο μέτωπο των σχέ­σεων Ισραήλ-Τουρκίας και οι ασφυκτικές πιέσεις από τις ΗΠΑ συσχετίζονται με την κατάσταση στη Συρία και τον σχεδιασμό της, πτώσης του καθεστώτος Ασαντ με στρατιωτική παρέμβαση ή ενεργή στήριξη των δυνάμεων της αντιπολίτευσης. Μπροστά στο ενδεχόμενο αυτό, η Ουάσιγκτον θέλησε με κάθε τρόπο να ενθαρρύνει την Τουρκία έναντι του Ιράν, το οποίο σε αυτές τις συνθήκες μπορεί να κλιμακώσει την ένταση και με βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον του Ισραήλ. 

Για λόγους που συσχετίζονται με το μέτωπο της Συρίας υπήρξε άλλωστε και η συμφωνία μεταξύ της ρωσικής Gazprom και της ισραηλινής κυβέρνησης στο τέλος Φεβρουάριου για την αξιοποίηση και την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αέριου σε δυο οικόπεδα του Λεβιάθαν που συνορεύουν με την κυπριακή ΑΟΖ. 

Άμεσος στόχος ήταν η Μόσχα να μην ασκήσει μυστική και δημόσια αρνητική διπλωματία τόσο σε περίπτωση που υπάρξει συζήτηση στο Συμβούλιο Ασφαλείας για επέμβαση στη Συρία όσο και με την επιρροή της στις χώρες των Αράβων, με τις οποίες έχει παραδοσιακές σχέσεις. Στην ίδια λογική της επέμβασης στη Συρία, που πολύ εύκολα μπορεί να επεκταθεί στο Ιράν, με ταυτόχρονη εμπλοκή των εξτρεμιστικών οργανώσεων, όπως η Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας και η Χεζμπολάχ στον Λίβανο εναντίον του Ισραήλ υπήρξε πίεση στους Κούρδους, ειδικά στο ΡΚΚ, να αποφασισθεί παύση στον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα, με διάγγελμα Οτσαλάν και βιντεοσκοπημένο μήνυμα του επιχειρησιακού διοικητή, Μουράτ Καραγιλάν. 

ΑΟΖ. Φυσικά, με τις εξελίξεις αυτές ισχυροποιεί τη διπλωματική και γεωπολιτική της θέση η Τουρκία, που στο ενεργειακό πεδίο της Ανατολικής Μεσογείου προσπαθεί να είναι συμμέτοχος σε όλα τα κοιτάσματα φυσικού αέριου και υδρογονανθράκων, άσχετα αν εντάσσονται στις ΑΟΖ της Ελλάδας, της Κύπρου, του Ισραήλ, του Λιβάνου, της Αιγύπτου και της Λιβύης. Στην κατεύθυνση αυτή, ο Νταβούτογλου, μόλις υπήρξε η ευνοϊκή συγκυρία, μίλησε για διχοτόμηση της Κύπρου στη βάση της εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου. Πολύ σημαντικές παράμετροι στο πάζλ που σχηματίζεται είναι το γεγονός ότι στο Ιράκ οι Αμερικάνοι, με την αποχώρηση των στρατευμάτων τους, έχουν χάσει πλήρως τον έλεγχο, που διατηρεί πλέον το Ιράν. Η Gazprom σχεδιάζει μαζί με ιδιωτικές επενδύσεις να αξιοποιήσει και να διοχετεύσει τους πόρους από τα οικόπεδα που της παραχωρήθηκαν από το Ισραήλ σε αγωγό που θα κατασκευασθεί και θα διασχίζει την Τουρκία, καταλήγοντας στους κεντρικούς αγωγούς προς την Ευρώπη. 

Αλλά και οι Κούρδοι του Β. Ιράκ δείχνουν τη διάθεση να διοχετεύσουν τα κοιτάσματα των δικών τους εδαφών σε αγωγούς προς την Τουρκία, παρά το γεγονός ότι κάτι τέτοιο δεν ενθουσιάζει τους Αμερικανούς. Κρίσιμος θεωρείται ο Ιούνιος, αφού θα ξεκαθαρίσει το κατά πόσον θα κατασκευασθεί ο ΤΑΡ ή Nabucco South, από Την Τουρκία προς την Ευρώπη.

Του ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΤΑΣΙΟΠΟΥΛΟΥ 

ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΑΒΒΑΤΟ 30 ΜΑΡΤΙΟΥ 2013