Τι είπε και τι… έκρυψε ο Ερντογάν

• Όλο το παρασκήνιο της επίσκεψης Σαμαρά στην Τουρκία. 

• Το «win-win situation» στην Ανατολική Μεσόγειο για την ΑΟΖ, τα «θέματα της Θράκης» και οι «κρυφοί πόθοι» της Άγκυρας. 

• Πιθανότατα στο σχεδιασμό της τουρκικής πλευράς να βρίσκεται η λογική της επιβολής τετελεσμένων και εκβιασμών, ώστε, όταν έρθει η ώρα οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών, να εμφανιστεί ως δικαιούχος. 

Να αποκρυπτογραφήσει τις προθέ­σεις του κ. Ερντογάν προσπαθεί η Αθήνα, καθώς μετά την επίσκεψη του κ. Σαμαρά στην Κωνσταντινούπολη τα ερωτήματα για το τι πραγματικά επιδιώκει ο Τούρκος πρωθυπουργός, αντί να μειωθούν, πολλαπλασιάστηκαν. Οι απόπειρες μέσω διαρροών στα ΜΜΕ αλλά και με δημόσιες δηλώσεις, να μετρηθούν οι αντιδράσεις της Άγκυρας στο ενδεχόμενο η ελληνική κυβέρ­νηση να προχωρήσει σε κινήσεις στο θέμα της ΑΟΖ οδήγησαν σε συγκεκριμένα αποτε­λέσματα τα οποία δεν μπορεί να παραβλε­φθούν όχι μόνο από τον κ. Σαμαρά αλλά και από τις επόμενες ελληνικές κυβερνήσεις... 

Η Τουρκία, έχοντας απέναντι της μια ισχυ­ρή νομικά και πολιτικά θέση για τις θαλάσσι­ες ζώνες, όπως είναι η ελληνική, περιμένει το στραβοπάτημα από πλευράς Ελλάδας ώστε να αμφισβητήσει πλήρως επί του πεδίου το όλο πλαίσιο. Και, μάλιστα με τρόπο που όχι μόνο να ακυρώνει την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και να θέτει υπό αμφισβήτηση τις προσπάθειες της χώρας μας για αναζήτηση ενεργειακών πόρων στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας. 

Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορεί να παραβλε­φθεί η δήλωση του Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Αντώνη Σαμαρά τη Δευτέρα στην Κων­σταντινούπολη. Απαντώντας σε ερώτηση η οποία υποβλήθηκε από Τουρκάλα δημοσιο­γράφο, ο κ. Ερντογάν αρκέστηκε να δηλώσει ότι με τον Α. Σαμαρά στη διάρκεια της κατ΄ιδίαν συνάντησης που είχαν -διήρκεσε πε­ρισσότερο από μιάμιση ώρα- συζήτησαν «κάποια κοινά βήματα στη βάση του αμοι­βαίου οφέλους «win-win situation» στην Ανατολική Μεσόγειο για το θέμα της ΑΟΖ». Είναι γεγονός ότι ο κ. Ερντογάν δεν γνωρίζει σε βάθος το περιεχόμενο της ελληνοτουρ­κικής αντιπαράθεσης στο Αιγαίο και για το λόγο αυτό απαιτείται προσεκτικότερη ανάγνωση των δηλώσεών του. Καθώς πολύ απλά θα μπορούσε να εννοεί ότι η επιδίωξη είναι η επίτευξη δίκαιης λύσης στα προβλήματα. 

Η στόχευση Ερντογάν 

Παρά τις προσπάθειες της ελληνικής αντι­προσωπείας να καθησυχάσει ότι δεν υπήρξε διαπραγμάτευση επί της ΑΟΖ στην Κωνστα­ντινούπολη -κάτι που είναι μάλλον το πιο πιθανό-, είναι προφανής η στόχευση του Τ. Ερντογάν να σηκώσει το γάντι που θεω­ρεί ότι έχει πετάξει η Ελλάδα σχετικά με την ανακήρυξη ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο. Σπεύδει έτσι να προκαταλάβει τις εξελίξεις δηλώνοντας ότι είναι πρόθυμος να συζητήσει μια τέτοια οριοθέτηση. Από κει και πέρα, όμως, επανέρχονται τα γνωστά προβλήματα: Τι εννοεί «win-win situation», όταν είναι σαφείς οι προϋποθέσεις οριοθέτησης θα­λάσσιων ζωνών, και υπό ποιους όρους έχει διάθεση να συζητήσει η Τουρκία μια τέτοια οριοθέτηση, όταν δεν αποδέχεται τη Συνθή­κη για το Δίκαιο της Θάλασσας; 

Ο Τ. Ερντογάν με τη δήλωσή του αυτή [Σ.Σ.: η οποία από λάθος της διερμηνέως δεν με­ταφράστηκε, με αποτέλεσμα οι Έλληνες δημοσιογράφοι να την πληροφορηθούν με καθυστέρηση τουλάχιστον μισής ώρας, ενώ και ο ίδιος ο πρωθυπουργός εκτέθηκε, μια και έμαθε μία ώρα αργότερα τι ακριβώς είχε πει στις κοινές δηλώσεις τους ο Τ. Ερντογάν] πρακτικά ζητεί επαυξημένο μερίδιο της ΑΟΖ ή, καλύτερα, των θαλάσσιων ζωνών της Ανατολικής Μεσογείου. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί και δεν πρόκειται να προσφέρει μονομερώς μια ελληνική κυβέρνηση, καθώς για οποιαδήποτε οριοθέτηση θα πρέπει να προηγηθεί συμφωνία με την Τουρκία και τις άλλες παράκτιες χώρες (Κύπρος Αίγυπτος, Λιβύη) σ' ένα παζάρι που η Ελλάδα σε ό,τι αφορά στην Τουρκία έχει πολλά να κερδί­σει στην Ανατολική Μεσόγειο, λόγω και της θέσης του Καστελόριζου αλλά και των πλε­ονεκτημάτων που προσφέρει συνολικότερα στη χώρα μας η γεωγραφία της περιοχής. Πιθανότατα στο σχεδιασμό της τουρκικής πλευράς να βρίσκεται η λογική της επιβο­λής τετελεσμένων και εκβιασμών, ώστε, όταν έρθει η ώρα οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών, να εμφανιστεί ως δικαιούχος συνεκ­μετάλλευσης των κοιτασμάτων που πιθανόν θα ανακαλυφθούν, γι' αυτό και ο Τ. Ερντογάν κάνει λόγο για «win-win situation». 

Αυτό που διαφεύγει, όμως της προσοχής είναι ότι ακόμη και για τη συνεκμετάλλευση των ενδεχόμενων κοιτασμάτων στη Νοτιοα­νατολική Μεσόγειο απαιτείται να έχει προηγηθεί οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών μεταξύ των παράκτιων χωρών, κάτι που σήμερα δεν υπάρχει και αποτελεί εμπόδιο για την προώ­θηση λήψης απόφασης και στο θέμα της υφα­λοκρηπίδας Μία ακόμη προϋπόθεση είναι η ομαλοποίηση της κατάστασης στην Αίγυπτο και, φυσικά, η επίλυση του Κυπριακού, ώστε να μπορεί να υπάρξει απευθείας επικοινωνία μεταξύ κυπριακής κυβέρνησης και Άγκυρας. 

Τουρκικά «μηνύματα» 

Με την επίσκεψη του Αντώνη Σαμαρά στην Κωνσταντινούπολη, πάντως και τη δημόσια τοποθέτηση του Ταγίπ Ερντογάν -με τον τρόπο που έγινε- κατέστη σοφές ότι δεν μπορεί να υπάρξει εύκολα μονομερής κίνηση από την Ελλάδα στο ζήτημα αυτό και κάθε επόμενο βήμα απαιτεί προσεκτικές και καλά μελετημένες κινήσεις. 

Εκτός οπό την ΑΟΖ, όμως εξίσου προφανείς είναι οι στόχοι της τουρκικής πλευράς στα μειονοτικά ζητήματα. Δεν είναι τυχαίο ότι στην επίσκεψη που πραγματοποίησε ο Έλληνας πρωθυπουργός στο Φανάρι κάθε άλλο παρά διακριτικά εμφανίστηκε και πα­ρέμεινε στην Αίθουσα του Θρόνου ο υπουρ­γός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας - εκλεγόμενος στην περιοχή του Φαναρίου-, Εγκεμέν Μπαγίς, σαν να ήταν «επιτηρητής» της συνάντησης. 

Ο ίδιος ο κ. Ερντογάν έθεσε όλα τα «θέματα της Θράκης», των ιμάμηδων, των μου­φτήδων και της εκπαίδευσης, καθώς και της διαχείρισης βακουφικών περιουσιών, προσδοκώντας ότι έτσι θα εκβιάσει ορισμέ­να βήματα από την Αθήνα. Πάντως, παρά τη συζήτηση η οποία έγινε, η ελληνική πλευρά δεν φαίνεται να υποχωρεί στις πιέσεις και ο Αντώνης Σαμαράς εξήγησε, μάλιστα, ανα­λυτικά το πλαίσιο του διορισμού των ιμά­μηδων, εκφράζοντας τη βούληση για την εφαρμογή του. 

Η παρουσία δέκα Ελλήνων υπουργών στην Κωνσταντινούπολη οδήγησε στην υπογρα­φή ενός εκτενούς καταλόγου συμφωνιών και πρωτοκόλλων για όλο το φάσμα της συ­νεργασίας των δύο χώρων, στα πρότυπα της «χαμηλής πολιτικής» που έχει εγκαινιάσει ο Γιώργος Παπανδρέου. 

ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ 

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ,07/3-13/3/2013)