Συμβατική άμυνα και ασύμμετρη απειλή στο Αιγαίο

Γράφει ο ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΕΑΡΧΟΥ

Πρέοβυς ε.τ.

Οι τουρκικοί σχεδιασμοί, όπως προσφάτως το επιχειρησιακό σχέ­διο για την κατάληψη της μικρής νή­σου Παναγιάς, οι τουρκικές αεροναυτικές ασκήσεις αποκλεισμού νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και οι απροκάλυπτες Τουρκικές διεκδικήσεις ενσαρκώνουν κατά πολύ συγκεκριμένο τρόπο την Τουρκική απειλή στο Αιγαίο. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από άμεση ενίσχυση της άμυνας της για να αντιμετωπίσει την απειλή αυτή. Έχει ανάγκη επίσης από ενίσχυση των διπλωματικών και στρατηγι­κών ερεισμάτων της, τα οποία πρέπει να περιλαμβάνουν και την άμεση βελτίω­ση των σχέσεών της με τον Ρωσικό παράγοντα.

Είναι γνωστή η αλλεργία και η αντίθεση του Αμερικανι­κού παράγοντα έναντι οποι­οσδήποτε πρωτοβουλίας για τη βελτίωση των Ελληνο-ρωσικών σχέσεων. Η Αμερικανι­κή πλευρά έχει τις γνωστές εμμονές του γεωπολιτικού ανταγωνισμού με τη Ρωσία και επι­διώκει να περιχαρακώσει, όσο μπο­ρεί, τη Ρωσική παρουσία και επιρ­ροή μακριά από την Ανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια. Η πολιτι­κή όμως αυτή είναι παρωχημένη και μάχη οπισθοφυλακών, γιατί η παλινόρθωση της στρατιωτικής ισχύος της Ρωσίας και η εξέλιξη της τεχνολογίας έχουν αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό τα δεδομένα.

Η Ρωσική παρέμβαση στη Συρία εί­ναι ένα δείγμα για του λόγου το ασφαλές. Η Μεσόγειος είναι πολύ κοντά στη Ρωσία και πολύ σημαντι­κή για την ασφάλεια και τον διεθνή της ρόλο για να αποδεχθεί την αποξένωσή της απ’ αυτήν και τον εγκλωβισμό της στη Μαύρη θάλασσα. 

Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι HΠΑ και Ρωσία, παρά τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό τους, είναι καταδικασμένες να αναζητήσουν συνεργασίες για να οριοθετήσουν τους κινδύνους και να συμβιβάσουν τα ανταγωνιστικά τους συμφέροντα. Υπάρχουν ενδείξεις για τέτοιου είδους συνεργασίες στον πόλεμο της Συρίας και σε πα­ράπλευρα θέματα, όπως αυτό των Κούρδων της Συρίας.

Σε ό,τι αφορά τα Ελληνοτουρκικά θέματα και ειδικότερα τις Τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο, οι ΗΠΑ δεν θέλουν, προφανώς, οι σχέσεις των δύο συμμάχων του ΝΑΤΟ να εκφυλισθούν σε πολεμική σύγκρουση. Η θέση τους όμως σε ό,τι αφορά το καθεστώς του Αιγαίου και τις Τουρκικές αμφισβητήσεις και διεκδική­σεις δεν είναι σαφής και δεδομένη. Επιδεικνύουν ανοχή έναντι των Τουρκικών διεκδικήσεων και ειδικό­τερα, σε ό,τι αφορά την ΑΟΖ, υπο­στηρίζουν τη «συμμετοχή» της Τουρκίας στα ενεργειακά αποθέμα­τα της Ανατολικής Μεσογείου.

Η «συμμετοχή» της Τουρκίας αναφέρεται, προφανώς, στην ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου. Είναι εν­δεικτική, από την άποψη αυτή, η πρόσφατη επιστολή την οποία απέστειλε η Άγκυρα στον ΟΗΕ, με την οποία παρουσιάζει ως δική της ΑΟΖ ολόκληρη τη θαλάσσια περιο­χή νοτίως του Καστελλόριζου, της Ρόδου και της Καρπάθου μέχρι τα όρια της Αιγυπτιακής ΑΟΖ. Στη διεκδικούμενη περιοχή περιλαμβά­νει και την ΑΟΖ της Κύπρου, που βρίσκεται δυτικά, εκτός των χωρι­κών της υδάτων και παρουσιάζει ως «Τουρκικά» ορισμένα από τα οι­κόπεδα, τα οποία η Κύπρος έχει περιλάβει στη διεθνή προκήρυξή της για εκδήλωση ενδιαφέροντος. Πε­ριλαμβάνει επίσης ολόκληρη την περιοχή ανατολικά της Κρήτης, με την ένδειξη ότι τα ακριβή όριά της θα καθορισθούν κατά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδος μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας.

Με τις διεκδικήσεις αυτές, ανα­ρωτιέται κανείς τι νόημα έχουν οι διεξαγόμενες διακοινοτικές συνομιλίες στην Κύπρο και ιδίως οι σκόπιμες και παραπλανητικές δηλώσεις αισιοδοξίας για «λύση» του Κυπριακού εντός του 2016.

Η Αμερικανική πλευρά ασκεί έντονες πιέσεις για «λύση» του Κυ­πριακού, ώστε με την κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη δημιουργία ενός πλήρως ελεγχό­μενου δικέφαλου μορφώματος να διασφαλίσει την Κύπρο ως Δυτικό έρεισμα στην περιοχή. Να διασφα­λίσει επίσης τη «συμμετοχή» της Άγκυρας στα ενεργειακά αποθέμα­τα της Κύπρου, ώστε αυτή να απεξαρτηθεί από τις εισαγωγές φυσι­κού αερίου από τη Ρωσία και να καταστεί ταυτοχρόνως διάδρομος για την εξαγωγή του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη και την απεξάρτηση της τελευταίας από το Ρωσικό φυσικό αέριο.

Στο πλαίσιο αυτό, οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις επίσης στο Ισραήλ να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την Άγκυρα ως αναγκαία προϋπόθεση για την εφαρμογή του παραπάνω σεναρίου. Το Ισραήλ, η πτέρυγα ιδίως του πρωθυπουργού Νετανιάχου, έχει πολύ σοβαρές επιφυλάξεις για το Αμερικανικό σενάριο, γιατί δεν θέλει να εξαρτήσει από την Άγκυρα τις εξαγωγές του φυσικού αερίου του. Δεν θα είχε αντίρρηση για εξαγωγές φυσικού αε­ρίου στην Τουρκία για την κάλυψη των δικών της αναγκών. Δεν θέλει όμως εξάρτηση από την Τουρκία για ενδεχόμενες εξαγωγές του στην Ευρώπη.

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι το ενερ­γειακό αυτό σενάριο των ΗΠΑ δεν συμβιβάζεται με τα ελληνικά συμφέροντα, γιατί προϋποθέτει, τη συμμετοχή της Τουρκίας, σε βάρος προφανώς της ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου. Η Άγκυρα όμως επιδιώκει επιπλέον στρατηγικούς στόχους στο Αιγαίο, με κεντρι­κό στόχο την αναγωγή της Τουρκίας σε «ισότιμο εταίρο» με τη μορφή της συγκυριαρχίας στο Αιγαίο. Η τα­κτική που ακολουθεί η Άγκυρα στο πλαίσιο αυτό είναι η δημιουργία τε­τελεσμένων γεγονότων, όπως, π.χ., η κατάληψη Ελληνικών νησίδων και ο εκβιασμός της Ελλάδος, από θέση ισχύος, για διαπραγματεύσεις επί του συνόλου των Τουρκικών διεκδι­κήσεων.

Με δεδομένη την Αμερικάνικη πολιτική των «ίσων αποστάσε­ων», η Άγκυρα, εάν εκτιμήσει ότι δεν θα υπάρξει, σε περίπτωση κρίσεως, ενδεχόμενο εμπλοκής του Ρωσικού παράγοντα, είναι βέβαιο ότι θα καταστήσει την πο­λιτική της πιο επιθετική, γιατί δεν θα φοβάται περιπλοκές με τον Ρωσικό παράγοντα.

Η κατάσταση στο Αιγαίο επιβαρύνε­ται από έναν άλλο ασύμμετρο παράγοντα που αντιπροσωπεύει επίσης μεγάλη απειλή για το Ελληνικό Αι­γαίο. Είναι το όπλο των προσφύγων και λαθρομεταναστών, που το χρη­σιμοποιεί αδίστακτα η Άγκυρα για την επιδίωξη στρατηγικών στόχων. Τα νησιά του Αιγαίου έχουν πολύ μικρούς πληθυσμούς. Η εγκατάσταση σε πολλά απ’ αυτά ακόμη και ορι­σμένων εκατοντάδων προσφύγων και λαθρομεταναστών μπορεί να αλλάξει τον δημογραφικό χαρακτή­ρα τους. Μέχρι προσφάτως, ελαμβανόταν πρόνοια για την μεταφορά των λαθρομεταναστών στην ηπει­ρωτική Ελλάδα. Η κατάσταση όμως που έχει δημιουργηθεί σ’ ολόκληρη την Ελλάδα, με τη μαζική είσοδο προσφύγων και λαθρομεταναστών και τον εγκλωβισμό τους στην Ελ­λάδα, όπως επίσης με τη συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας για την επαναπροώθηση των λαθρομεταναστών στην Τουρ­κία, άλλαξε πολύ τα πράγματα.

Η χρονοβόρα εξέταση των αιτήσε­ων για άσυλο και η συνεχιζόμενη, σε μικρότερη κλίμακα, εισροή νέων προσφύγων και λαθρομεταναστών κατέστησε τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου μόνιμα hotspots, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εθνική ασφάλεια αλλά και για τη δημογραφική δομή των νησιών. Η μετατρο­πή του προσωρινού σε μόνιμο δημι­ουργεί μέγα πρόβλημα για τα νησιά και το Ελληνικό Αιγαίο. Ο κίνδυνος αυτής θα γίνει ακόμη μεγαλύτερος εάν και όταν εφαρμοσθεί η άρση της θεωρήσεως για την είσοδο στην ΕΕ όλων των Τούρκων υπηκόων. 

Είναι φανερό ότι η ακολουθούμενη πολιτική στο θέμα των προσφύγων και λαθρομεταναστών και ειδικότε­ρα η εκ των πραγμάτων μετατροπή των hotspots στα νησιά από προσω­ρινά σε μόνιμα εγκυμονεί κινδύνους δημογραφικής αλλοιώσεως και αυτό δεν πρέπει, με κανέναν τρόπο, να επιτραπεί να γίνει. 0 κίνδυνος αυτός είναι προφανής για ολόκληρη την Ελλάδα. Για το Αιγαίο, όμως, που βρίσκεται στη διαχωριστική γραμμή και το οποίο είναι εύ­θραυστο λόγω του μικρού μεγέθους του πληθυσμού των νησιών του, επιβάλλεται ακόμη μεγαλύτερη προσοχή και πρόνοια, με τη λήψη των αναγκαίων μέτρων.

(KONTRA NEWS-22/05/2015)