ΜΙΑ ΕΛΛΑΔΑ... ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

Γράφει ο Ταξχος (ΕΠ) ε.α. Ιωάννης Α. Κολομβάκης*
Μηχ/κος Δικτύων-MSc Μέλος ΕΛ.Ι.Σ.ΜΕ. ikolomvakis@yahoo.gr

ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΣΕ «ΠΑΓΩΜΕΝΟΥΣ» ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΜΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ

Η κήρυξη της ΑΟΖ, σε συνδυασμό με τα πολύ πιθανά κοιτάσματα υδρογονανθράκων (Υ/Α) στην Ελλάδα, έχει ταλαιπωρήσει επί μακρόν πολλούς και πολύ. Αυτό συμβαίνει διότι η κήρυξη της ΑΟΖ είναι ένα τεράστιο γεωστρατηγικό πλεονέκτημα, που δεν θα πρέπει να συνδέεται με την εκμετάλλευση των υπαρχόντων κοιτασμάτων, τα οποία βρίσκονται σε μη αμφισβητούμενα από κανέναν θαλάσσια ή/και χερσαία οικόπεδα και η αξία των οποίων εκτιμάται σε 4 τρις δολάρια! Κρίνεται, βέβαια, σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι λέγοντας Υ/Α εννοούμε είτε πετρέλαιο είτε φυσικό αέριο (Φ/Α) είτε και τα δύο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, έννοια που μάλλον πολλοί συγχέουν πολύ και συχνά.

Παρατηρούμε όμως τελικά μια τεράστια αδράνεια στον τομέα των υδρογονανθράκων στην Ελλάδα λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης ή ακόμα και άγνοιας.

Τα στοιχεία που παρουσιάζουμε προκύπτουν αβίαστα από τις μελέτες που έκανε ο Αντώνης Βασιλείου, πρόεδρος και τεχνικός διευθυντής της Geoenergy Corporation στο Χιούστον των ΗΠΑ, σε συνεργασία με τους καθηγητές Αβραάμ Ζεληλίδη από την Πάτρα και Αντώνη Φώσκολο, στον Καναδά, μέσω τηλεδιάσκεψης. Οι μελέτες έγιναν κατ' εντολήν της PGS στα παλιά γεωφυσικά δεδομένα που είχε κάνει η ΔΕΠ-ΕΚΥ μέχρι το 1997, δηλαδή πριν την κλείσει η Βάσω Παπανδρέου, αν και τα δεδομένα δεν μπορούσαν να ανακοινωθούν λόγω υπογραφής συμφώνου εχεμύθειας με την PGS και τον τότε ΥΠΕΚΑ, καθηγητή Γιάννη Μανιάτη. Από αυτά προκύπτει ότι υπάρχουν έξι πολύ μεγάλες περιοχές στο Ιόνιο με κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου:

1. Περιοχή Διαπόντια Νησιά σε αβαθή νερά, θαλάσσιο βάθος περίπου 30 μέτρα, αργό πετρέλαιο εκμεταλλεύσιμο ακόμα και προς 25 δολάρια/βαρέλι. Τεράστιο κοίτασμα, για το οποίο κατέθεσαν προσφορά τα ΕΛΠΕ. Πάγωσε ο διαγωνισμός.

2. Δυτικά της Κέρκυρας, δομές Πύρρου και Αχιλλέα, κοιτάσματα φυσικού αερίου, προσφορά Total, ΕΛΠΕ και Edisson. Πάγωσε ο διαγωνισμός.

3. Δυτικά των Παξών, η περιοχή... βγάζει μάτι! Κοίτασμα αργού πετρελαίου. Δυστυχώς, καμία προσφορά.

4. Δυτικά της Πρέβεζας, κοίτασμα Υ/Α. Δυστυχώς, καμία προσφορά.

5. Δυτικά του Κατάκολου, κοίτασμα φυσικού αερίου και αργού πετρελαίου. Δυστυχώς, καμία προσφορά.

6. Κόλπος της Κυπαρισσίας, κολοσσιαίο κοίτασμα φυσικού αερίου που μπορεί να τροφοδοτήσει τους Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς (ΑΗΣ) Μεγαλόπολης για τουλάχιστον χίλια χρόνια. Κατατέθηκε προσφορά των ΕΛΠΕ, αλλά πάγωσε ο διαγωνισμός.

Άρα, αν προσθέσουμε τον νομό Ιωαννίνων (προσφορά της Energean Oil & Gas) και τους νομούς Άρτας και Πρέβεζας, όπου κονταροχτυπιούνται ΕΛΠΕ και Energean Oil & Gas, τον Πατραϊκό Κόλπο, τον οποίο «χτύπησαν» τα ΕΛΠΕ, και το Κατάκολο, που «χτύπησε» η Energean Oil & Gas, συνειδητοποιεί και ο πλέον αδαής πόσο πετρέλαιο και φυσικό αέριο έχουν η Δυτική Ελλάδα και η Δυτική Πελοπόννησος. Κι όμως όλα πάγωσαν και οι Έλληνες φορολογούνται αγρίως και πεινάνε. Τυχαίο;

Κριτήρια έρευνας και εκμετάλλευσης

Πολλοί δημοσιογράφοι, πολιτικοί, οικονομολόγοι και λοιποί δημοσιολογούντες θεωρούν ότι η αξιοποίηση ενός κοιτάσματος υδρογονανθράκων είναι αποκλειστική συνάρτηση της τιμής του αργού πετρελαίου. Επιπροσθέτως, συνδέουν και συγχέουν την εκμετάλλευση με την τιμή του αργού πετρελαίου, πράγμα το οποίο μεταφέρει εσφαλμένες εντυπώσεις στο ευρύ κοινό. Και τα δύο αποτελούν μείζονα στρατηγικά λάθη.

Η τιμή των 30 δολαρίων/βαρέλι αργού πετρελαίου επηρεάζει κυρίως την παραγωγή πετρελαίου που γίνεται τώρα από τις αμμόπισσες του Καναδά και της Βενεζουέλας και την παραγωγή αργού πετρελαίου από τα σχιστολιθικά πετρώματα (π.χ. Ντακότα των ΗΠΑ). Δευτερευόντως, επηρεάζει την εκμετάλλευση των μικρών -κάτω των 100 εκατομμυρίων βαρελιών- κοιτασμάτων πετρελαίου που βρίσκονται σε θαλάσσια βάθη άνω των 2.500 μέτρων και σε ολικό βάθος εκμετάλλευσης άνω των 8.500 μέτρων. Άρα δύο ακόμη παράγοντες να επηρεάζουν την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων: το θαλάσσιο βάθος και το μέγεθος/ποσότητα του κοιτάσματος. Αυτό ισχύει για κοιτάσματα που είναι ήδη σε φάση εκμετάλλευσης κι όχι γι' αυτά που είναι σε στάδιο έρευνας.

Στην Ελλάδα έχουμε απτά παραδείγματα που δείχνουν ότι κοιτάσματα πετρελαίου των 30 εκατομμυρίων βαρελιών που βρίσκονται σε θαλάσσιο βάθος 30-40 μέτρων είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα. Τέτοια περίπτωση είναι η εκμετάλλευση του κοιτάσματος «Έψιλον» στον Κόλπο της Καβάλας από την Energean Oil & Gas. Η άντληση ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2015 με ημερήσια παραγωγή 1.500 βαρέλια. Το κόστος εκμετάλλευσης είναι περίπου 12 δολάρια/βαρέλι και η πώληση στην τιμή των 32 δολαρίων/βαρέλι αφήνει ένα κέρδος της τάξης των 20 δολαρίων/βαρέλι. Συνολικά η εταιρεία αντλεί ημερησίως από τον Κόλπο της Καβάλας 3.000 βαρέλια. Γι' αυτή την ημερήσια παραγωγή απασχολούνται 400 άτομα - κι αυτό δεν είναι «λεπτομέρεια». Το ερώτημα είναι αν έχουμε στην Ελλάδα άλλη τέτοια περίπτωση. Κι η απάντηση είναι βεβαίως θετική...

Βορείως της Κέρκυρας, στα Διαπόντια Νησιά, στο θαλάσσιο Οικόπεδο 1 της ελληνικής ΑΟΖ, το θαλάσσιο βάθος είναι 30 μέτρα, δηλαδή τόσο όσο και στον Κόλπο της Καβάλας, και το κοίτασμα είναι της τάξης των 2 δισεκατομμυρίων βαρελιών, είναι, δηλαδή, ένα εκατομμύριο φορές μεγαλύτερο απ’ αυτό που έχει η Energean Oil & Gas στον Κόλπο της Καβάλας. Η ημερήσια παραγωγή εκτιμάται ότι θα είναι της τάξης των 200.000 βαρελιών. Στο πλαίσιο του μεγάλου διαγωνισμού υπάρχει προσφορά για την εκμετάλλευση από τα ΕΛΠΕ. Και πάλι η ερώτηση είναι απλή: Γιατί δεν έχει ανοίξει ακόμα αυτός ο φάκελος, αφού αφόρα αποκλειστικά σε ελληνική εταιρεία και δεν μπορεί να υπάρχουν ούτε ιδεολογικά κωλύματα;

Ας έρθουμε όμως στο σημείο που αφορά στη λανθασμένη συσχέτιση του κόστους εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου με την τιμή του αργού πετρελαίου στην αγορά, που αναφέρεται στις αμμόπισσες και το σχιστολιθικό πετρέλαιο. Στον Καναδά η ημερήσια πετρελαιοπαραγωγή μειώθηκε κατά 1,5 εκατομμύριο βαρέλια από τις αμμόπισσες, το ίδιο και στη Βενεζουέλα, όπου βλέπουμε μείωση της πετρελαιοπαραγωγής από το σχιστολιθικό πετρέλαιο, διότι η αξιοποίησή τους προϋποθέτει τιμές άνω των 60 δολαρίων/βαρέλι αργού πετρελαίου.

Αν οι Έλληνες δημοσιογράφοι, πολιτικοί, οικονομολόγοι και πολλοί άλλοι έριχναν μια ματιά στην υπεράκτια περιοχή του Ισραήλ, στα κοιτάσματα «Νταλίτ», «Ταμάρ», «Λεβιάθαν», στην υπεράκτια περιοχή της Αιγύπτου, στο κοίτασμα «Ζορ» και στα άλλα 126 κοιτάσματα που βρίσκονται στον κώνο του Νείλου, όπως και στην υπεράκτια περιοχή της Κύπρου με το κοίτασμα «Αφροδίτη», θα έβλεπαν ότι αυτά τα κοιτάσματα του φυσικού αερίου, πολλά εκ των οποίων βρίσκονται 150 χιλιόμετρα από τις χερσαίες ακτές και σε θαλάσσια βάθη που υπερβαίνουν τα 1.500 μέτρα (Ultra Deep Water), είναι εκμεταλλεύσιμα και με κέρδος, διότι το κόστος εξόρυξης είναι 4 δολάρια/Gj και η τιμή πώλησης 8-9 δολάρια/Gj ή 15-18 δολάρια/Gj ως υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG). Αυτή η απόδειξη του τι γίνεται στις γειτονικές μας χώρες δίνει την πιο πειστική απάντηση στο ερώτημα αν τα κοιτάσματα νότια της Κρήτης είναι ή όχι οικονομικά εκμεταλλεύσιμα.

Και νότια της Κρήτης υπάρχουν -αποδεδειγμένα από μελέτες ξένων επιστημόνων που δούλευαν πάνω από σαράντα πέντε χρόνια- τουλάχιστον πέντε περιοχές με κοιτάσματα τύπου «Ζορ», δηλαδή του γιγαντιαίου κοιτάσματος φυσικού αερίου που βρέθηκε στην Αίγυπτο 160 χιλιόμετρα βόρεια της Αλεξάνδρειας. Η ποσότητα του αερίου ανέρχεται στα 30 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, στοιχείο που ισοδυναμεί με 5,5 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο. Και οι εταιρείες Eni, ΒΡ, Delek, Avner, Noble και BG που προχωρούν στην εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων το ξέρουν πολύ καλά. Διότι ακόμα και το κοίτασμα «Αφροδίτη», με 5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, που ισοδυναμεί θερμοδυναμικά με 900 εκατομμύρια βαρέλια πετρέλαιο, είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμο.

Η αξιοποίηση των κοιτασμάτων Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου, ήτοι Ιωαννίνων, Άρτας, Πρέβεζας, Πατραϊκού Κόλπου, Κατάκολου και Διαπόντιων Νησιών, δηλαδή όπου ήδη υπάρχουν προσφορές προς εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, λύνει σε μεγάλο βαθμό το θέμα του χρέους και της ανεργίας. Γιατί, λοιπόν, η κυβέρνηση δεν προχωρά στην αξιοποίηση των ελληνικών κοιτασμάτων και θέλει να φέρει φυσικό αέριο από το εξωτερικό;

Στρατηγική

Όσο μερικοί ασχολούνται με πολιτικές και κομματικές διαπραγματεύσεις, καθυστερούμε στον τομέα της ενέργειας που συνεχώς εξελίσσεται και, μάλιστα, με διαδραστικό τρόπο. Διότι οι άλλοι παίκτες δεν σπαταλούν χρόνο για να κάνουν κινήσεις που αφορούν αποκλειστικά σε ψηφοφόρους. Έτσι, στην Ελλάδα, αλλά και στην Κύπρο βέβαια, βλέπουμε απίστευτες καθυστερήσεις, την ώρα που το διεθνές timing προωθεί τις επενδύσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Με την πορεία του σκάφους «Odin Finder» της ιταλικής εταιρείας GAS βλέπουμε επί του πρακτέου την υλοποίηση ενός από τα αποτελέσματα της στρατηγικής αξίας της Τριμερούς Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. Για τη βυθομετρική μελέτη του EuroAsia Interconnector εξέτασε ειδικά την περιοχή της Κορακιάς, όπως προβλέπει το Project of Common Interest (PCI) που αποδέχτηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και στη συνέχεια ακολούθησε μια πορεία παράλληλα με τον γενικό άξονα της Κρήτης -από το βόρειο μέρος προς τη Σητεία- για να εντοπίσει τον εφικτό διάδρομο που θα οδηγήσει στην Κύπρο. Το «Odin Finder» ήδη βρίσκεται στην περιοχή μεταξύ Κρήτης και Κύπρου, που εξερεύνησε για πρώτη φορά στο ταξίδι του Λεμεσός - Πειραιάς, για να κλείσει αυτός ο πρώτος κύκλος της αποστολής του, έτσι ώστε να συνεχίσει προς το Ισραήλ. Σε αυτό το πλαίσιο, το πέρασμα από την Κρήτη στην Κύπρο είναι, βέβαια, τεράστιας σημασίας, γιατί πρόκειται για το μεγαλύτερο μήκος από τα τρία μέρη που αποτελούν το συνολικό υποθαλάσσιο καλώδιο.

Πολλοί θεωρούν ότι το πιο σημαντικό μέρος διασύνδεσης είναι η Κρήτη με την Αττική, ενώ αυτό είναι μόνο ένα τοπικό έργο - με την έννοια του εθνικού. Αν το EuroAsia Interconnector είναι PCI για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είναι διότι είναι διασυνοριακό και μόνο - κι αυτό, βέβαια, αφορά στην Κρήτη και την Κύπρο. Αυτό είναι η ουσία του θέματος κι αυτό αναδεικνύει την Κρήτη σε διεθνές επίπεδο.

Μετά την Κύπρο και τον Πειραιά, το σκάφος «Odin Finder», που εκτελεί τη βυθομετρική μελέτη για λογαριασμό του EuroAsia Interconnector, έφτασε στα παράλια της Κρήτης, στην περιοχή της Κορακιάς, όπως προβλέπεται και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του PCI. Έτσι, την ώρα που βλέπουμε διάφορους να λένε διάφορα, το έργο συνεχίζεται ακάθεκτα και, μάλιστα, εντός προγράμματος. Επειδή το έργο είναι διεθνούς εμβέλειας, οι άδειες που δόθηκαν ακολούθησαν τον βηματισμό της Τριμερούς Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ και βλέπουμε σε πρακτικό επίπεδο τις συνέπειες αυτής της μεγάλης συμμαχίας στον ενεργειακό τομέα.

Το «Odin Finder» προχωρά συστηματικά στον εντοπισμό του εφικτού διαδρόμου πόντισης με φάρδος μερικών χιλιομέτρων, πλησιάζοντας τις ακτές έως το βάθος των 100 μέτρων, πράγμα που του επιτρέπει να δώσει τη μεγάλη εικόνα της πορείας. Πιο συγκεκριμένα, στην Κρήτη είδαμε και τη δυναμική που υπάρχει τοπικά, στην Περιφέρεια Κρήτης, για να μην υπάρξουν καθυστερήσεις και να αξιοποιηθεί εξ ολοκλήρου όλο το δυναμικό κρητικό πλαίσιο. Διότι το EuroAsia Interconnector προσφέρει τεράστιες δυνατότητες και στην ίδια την Κρήτη και όχι μόνο στα τρία κράτη - με την έννοια της απελευθέρωσης από την απομόνωση. Έτσι, έγινε ένα ακόμα βήμα πραγματικότητας με την παρουσία του σκάφους στην περιοχή. Και δεν μπορεί να υπάρξει αμφισβήτηση σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, όπου η Κρήτη παίζει ρόλο ενεργό.

Οι μίζερες προσεγγίσεις παραμένουν μίζερες και δεν αλλάζουν απολύτως τίποτα στην παρούσα κατάσταση. Διότι μόνο με έργα μεγάλης εμβέλειας αλλάζει η Ελλάδα και αποκτά μέλλον. Σε αυτά τα έργα συμπεριλαμβάνουμε την ελληνική ΑΟΖ με το ηλεκτρικό καλώδιο EuroAsia Interconnector, με τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, τον ελληνικό ζεόλιθο με όλες τις εφαρμογές του, την ελληνική καινοτομία σε διεθνές επίπεδο. Δεν είναι μόνο ανάλογα με την Εγνατία ή την Ιόνια Οδό ή ακόμα και με τη γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου, αλλά τις ξεπερνούν κατά πολύ, διότι δίνουν άλλες δυνατότητες και προοπτικές σε βάθος χρόνου, αφού δεν είναι μόνο έργα τελικά, αλλά έργα εκκίνησης και για άλλες διαδικασίες. Λειτουργούν, δηλαδή, ως καταλυτικά στοιχεία και πλατφόρμες εφαρμογών. Με αυτή την έννοια οι δύο Τριμερείς είναι τόσο σημαντικές, διότι αποτελούν το νομικό και στρατηγικό υπόβαθρο των εποικοδομητικών λύσεων που αναζητεί η πατρίδα μας μέσω των εξελίξεων της Ανατολικής Μεσογείου και των υποδομών και δομών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τα έργα μεγάλης εμβέλειας δεν είναι μόνο έργα τύπου ΕΣΠΑ, αλλά έχουν άλλο υπόβαθρο και ευρύτερα αποτελέσματα. Γι' αυτό τον λόγο οι καθυστερήσεις που προέρχονται από τη γραφειοκρατία και τον δογματισμό όχι μόνο δεν προσφέρουν απολύτως τίποτα για το μέλλον της Ελλάδας, αλλά, επιπλέον, λειτουργούν ανασταλτικά και αρνητικά όσον αφορά στην εθνική αξιοπιστία σε σχέση με τις άλλες χώρες εντός ή εκτός ΕΕ. Πρέπει, λοιπόν, να αποφύγουμε όλα αυτά τα εμπόδια και να προχωρήσουμε πιο πέρα από τα όρια της μιζέριας της αβεβαιότητας και της αναποφασιστικότητας και να τολμήσουμε να βγούμε έξυπνα, έγκαιρα και δυναμικά μπροστά.

(ΕΠΙΚΑΙΡΑ 18/03-24/03/2016 – ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΚΟΛΟΜΒΑΚΗΣ - staratalogia.blogspot.gr)

_________________________

* Πηγή: Ηλεκτρονική αλληλογραφία με τους καθηγητές Νίκο Λυγερό, Αντώνη Φώσκολο, Ηλία Κονοφάγο, Θεόδωρο Καρυώτη.