Το γεωπολιτικό «παιχνίδι» των αγωγών

►ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ.

►Όλοι ελπίζουν πως η ελληνική κυβέρνηση να έχει σχέδιο και στόχο για να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες. Δυστυχώς, όμως, μέχρι τώρα έχει αποδείξει ότι όλα τα θέματα πορεύεται στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, που δεν έρχεται...

του Χρήστου Καπούτση

x.kapout@otenet.gr

Κρίσιμες αποφάσεις στον τομέα της Ενέργειας θα κληθεί να πάρει η κυβέρνηση μέσα στον Μάιο, που θα καθορί­σουν το γεωοικονομικό και ενεργειακό status της χωράς για τις επόμενες δεκαετίες. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας συγκεντρώνει πολλά πλεονεκτήματα και καθίσταται ελκυστική στους σχεδιαστές των αγωγών μεταφοράς ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο) από την κεντρική Ασία και την Κασπία προς τα Βαλκάνια και τα κράτη της κεντροδυτικής Ευρώπης.

Στις 17 Μαΐου ο πρωθυπουργός. Α. Τσίπρας, θα εγκαινιάσει στη Θεσσαλονίκη τις εργασίες του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου TAP.

Ο διαδριατικός αγωγός φυσικού αερίου (TAP) θα ξεκινήσει από τους Κήπους στα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία, όπου θα διασυνδεθεί με τον αγωγό φυσικού αερίου Ανατολίας (ΤΑΝΑΡ). θα διασχίσει ολόκληρη τη βόρεια Ελλάδα, θα στραφεί προς τα δυτικά και μέσω της Αλβανίας θα καταλήξει στις ακτές της Αδριατικής. Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού θα ξεκινή­σει κοντά στην αλβανική πόλη Φίερ και θα διασχίσει την Αδριατική, για να συνδεθεί στο ιταλικό δίκτυο μεταφοράς φυσικού αε­ρίου στη νότια Ιταλία.

Η διαδρομή του TAP θα έχει μήκος 878 χλμ. (Ελλάδα 550 χλμ., Αλβανία 215 χλμ., Αδριατική θάλασσα 105 χλμ., Ιταλία 8 χλμ.). Το κύριο κοίτασμα, από το οποίο θα τροφοδοτείται ο αγω­γός, θα είναι το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ II στα ανοιχτά της Κασπίας. Οι βασικοί μέτοχοι της επενδυτικής εταιρείας εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ II, που ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν, είναι η βρετανική ΒΡ, η αζερική Socar και η γαλλική Total S.A.

Επίσης, θα κατασκευαστεί και ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, που θα είναι η προέκταση του TAP, για την τροφοδοσία των κρατών στα δυτικά Βαλκάνια, με αζέρικο φυσικό αέριο Βασική συνιστώσα του TAP είναι ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB, που θα συνδέει την Κομοτηνή με τη βουλγαρική πόλη Στάρα Ζαγορά. Οι ΗΠΑ, με δήλωση του εκπροσώπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, χαιρέτισαν «με ενθουσιασμό» την προώθηση των έργων κατασκευής των αγωγών TAP και IGB.

Μία κρίσιμη πολιτική παράμετρος είναι η ενεργειακή συμ­φωνία της ΕΕ με τις ΗΠΑ, για τον περιορισμό της ροής του φυσι­κού αερίου από τη Ρωσία προς την Ευρώπη. Στόχος των Αμερι­κανών είναι η σταδιακή απεξάρτηση της Ευρώπης από τους ρω­σικούς ενεργειακούς πόρους.

Στον αντίποδα τώρα, ο αγωγός TAP αποτελεί σοβαρή απειλή για τη Ρωσία και την Gazprom, αφού, όταν θα τεθεί σε λειτουρ­γία, θα μειώσει την οικονομική και γεωπολιτική ισχύ της Ρωσίας στην Ευρώπη. Η ρωσική ενεργειακή διπλωματία έχει ενεργο­ποιηθεί και προσπαθεί να αποτρέψει αυτή την εξέλιξη, ενώ αναζητά συμμάχους σε κράτη της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Η Ελ­λάδα, κυρίως λόγω γεωγραφικής θέσης, έχει πολλά πλεονεκτήματα για να αποτελέσει στρατηγικό εταίρο της Ρωσίας στον ενεργει­ακό Τομέα. Έτσι, λίγες μέρες μετά την υπογραφή για την έναρξη των έργων του TAP από τον πρωθυ­πουργό, Αλέξης Τσίπρα, ο ίδιος θα υποδεχτεί στην Αθήνα τον πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπον­δίας, Βλ. Πούτιν, στο πλαίσιο του αφιερωματικού έτους Ελλάδας - Ρωσίας.

Οι κινήσεις της Gazprom

Η ρωσική εταιρεία Gazprom ανακοίνωσε ήδη τα σχέδιά της για την κατασκευή ενός υποθαλάσσι­ου αγωγού στη Μαύρη θάλασσα, που θα μεταφέρει το ρωσικό φυσικό αέριο στην Ελλάδα και από εκεί στην Ιταλία. Δεν διευκρι­νίζεται, όμως, αν ο ρωσικός αγωγός θα διέρχεται από την Τουρ­κία (Turkish Stream) ή τη Βουλγαρία (South Stream), δηλαδή αν θα υπάρξει αναβίωση παλαιών σχεδίων τα οποία δεν προχώρη­σαν, κυρίως για πολιτικούς λόγους, επειδή ήταν έντονες οι αντί δράσεις ίων ΗΠΑ. Στην ουσία πρόκειται για τον διασυνδετήριο αγωγό φυσικού αερίου Τουρκίας, Ελλάδας, Ιταλίας (Intercon­nector Turkey-Greece-Italy, συνοπτικά «ITGI»), που την κατα­σκευή του έχουν υπογράψει οι ενδιαφερόμενες χώρες με την προμηθεύτρια χώρα, τη Ρωσία, αλλά το έργο δεν έχει περάσει ακόμη στη φάση της υλοποίησης. Οι κακές σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία αλλά και οι «ψυχρές» σχέσεις της Ρωσίας με τη Βουλγαρία αποτελούν σοβαρά εμπόδια για τα «εναλλακτικά» ενεργειακά σχέδια της Gazprom και του Βλ. Πούτιν.

Η Ελλάδα, σύμφωνα με δηλώσεις κορυφαίων Ρωσων αξιωματούχων, αποτελεί βασικό στρατηγικό εταίρο για τη Ρωσία στον ενεργειακό τομέα, όπως αποδεικνύεται και από τα σχέδια των South Stream και Turkish Stream, όπου η Ελλάδα ήταν βασική συνιστώσα. Όμως, τα σχέδια αυτά «πάγωσαν», λόγω των αμερι­κανικών αντιδράσεων, που υποχρέωσαν τη Βουλγαρία να αθε­τήσει τη συμφωνία με τη Ρωσία.

Είναι προφανές ότι στη συνάν­τηση του Α. Τσίπρα με τον Βλ. Πού­τιν, τέλος Μαΐου στην Αθήνα, η ενεργειακή συνεργασία Ρωσίας - Ελλάδας θα είναι και πάλι στην κορυφή της ατζέντας των συζητή­σεων. Το ερώτημα είναι αν ο πρωθυπουργός, Α. Τσίπρας, δε­χτεί τις δελεαστικές προτάσεις του Ρώσου προέδρου, για ουσιαστική αναβάθμιση της ελληνορωσικής συνεργασίας στον ενεργειακό και οικονομικό τομέα, ή αν θα λάβει σοβαρά υπόψη του τις αμερικανι­κές αντιδράσεις...

Πάντως, ανεξάρτητα από την έκβαση των συνομιλιών Α. Τσί­πρα και Βλ. Πούτιν για ενεργειακή συνεργασία, που, αν προχω­ρήσουν, θα επισφραγιστούν με την κατασκευή του ρωσικού αγω­γού φυσητού αερίου ανταγωνιστι­κού του TAP, που θα διέρχεται από ελληνικό έδαφος και θα κατευθύνεται προς τα κράτη της κεντρικής Ευρώπης, η Ελλάδα, εξε­λίσσεται σε σημαντικό ενεργειακό παράγοντα.

Η κατασκευή των αγωγών φυσικού αερίου TAP και IGB, η αναβάθμιση της Ρεβυθούσας, η ενεργειακή συμφωνία με το Ιράν. η διασύνδεση της Κρήτης με την Κύπρο και το Ισραήλ, ο Eurasia Interconnector, ο τερματικός LNG της Αλεξανδρούπολης καθιστούν τη χώρα μας ισχυρό διαμετακομιστικό ενεργειακό κόμβο. Τα οφέλη για την Ελλάδα δεν θα είναι μόνο οικονομικά, αλλά θα αναβαθμιστεί και σημαντικά η γεωπολιτική της θέση και το διεθνές κύρος της.

Αρκεί, φυσικά, η ελληνική κυβέρνηση να έχει σχέδιο και στόχο να αναδειχθεί σε κόμβο διαμετακόμισης, αξιοποιώντας τους αγωγούς φυσικού αερίου και τους τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, που σχεδιάζονται να κατασκευαστούν επί ελληνικού εδάφους.

(ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ-29/04/2016)