Ενοπλες Δυνάμεις και προσφυγική κρίση

Του ΘΑΝΑΣΗ Π. ΔΑΒΑΚΗ*

Διάβασα με προσοχή όσα έγραψε σε άρθρο του στην «Καθημερινή» της Κυριακής (3.4.2016) ο κ. Π. Βουρλούμης. Εμείς πιστεύουμε ότι οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις (Ε.Δ.), όχι θεωρητικά αλλά ουσιαστικά, αποτελούν ένα ισχυρό, αποδοτικό, πολλαπλώς δοκιμασμένο εργαλείο αποτροπής εξωτερικών απειλών και εξασφάλισης των ελληνικών εθνικών συμφερόντων, το οποίο σταθερά απολαμβάνει σχεδόν καθολική αποδοχή από την ελληνική κοινή γνώμη. Ως τέτοιο εργαλείο, οι Ε.Δ. δεν έχουν κανέναν λόγο να χρησιμοποιούνται σε αποστολές εκτός του πεδίου ευθύνης τους, ειδικά μάλιστα αν η χρήση αυτή έχει μοναδικό σκοπό να καλύψει κενά που δημιούργησαν η ανεπάρκεια και η αβελτηρία της παρούσης πολιτικής ηγεσίας.

Εν συντομία, ο κ. Βουρλούμης αναπτύσσει τη θέση ότι οι Ενοπλες Δυνάμεις έπρεπε να εμπλακούν εξαρχής στην επίλυση της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης, κυρίως για λόγους εξιλέωσης και αποκατάστασης της φήμης τους. Σύμφωνα με αυτόν, οι Ε.Δ. πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία για να αποδείξουν τις επιχειρησιακές τους δυνατότητες, πράγμα που δεν έχουν κάνει ποτέ μετά την καταστροφική επιστράτευση του 1974. Επίσης, η περίοδος της δικτατορίας, γράφει ο ίδιος, έχει τραυματίσει το κύρος των Ε.Δ., το οποίο πρέπει με κάποιον τρόπο να αποκατασταθεί.

Η πραγματικότητα, όμως, απέχει παρασάγγας.

Πρώτον, η αποστολή των Ε.Δ. δεν περιλαμβάνει την άσκηση ελέγχου επί των κινήσεων ατόμων, ομάδων ή αγαθών στα σύνορα και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων της Συνθήκης Σένγκεν. Αποστολή τους είναι η προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και της ανεξαρτησίας της χώρας εναντίον εξωτερικών απειλών και η υποστήριξη των εθνικών συμφερόντων, όπως αυτά καθορίζονται από την εκάστοτε Πολιτική Εθνικής Αμύνης. Ο έλεγχος των συνόρων, η καταγραφή των παρατύπως εισελθόντων, η τήρηση βάσεων δεδομένων, ο διαχωρισμός και η υποδοχή όσων τυγχάνουν της προστασίας του διεθνούς καθεστώτος για τους πρόσφυγες, οι επιχειρήσεις επιστροφής όσων δεν εμπίπτουν στον χαρακτηρισμό του πρόσφυγα κ.ο.κ. αποτελούν τμήμα της αποστολής άλλων δομών του Δημοσίου. 

Με άλλα λόγια, για τον ίδιο λόγο που οι Ε.Δ. δεν χρησιμοποιούνται για να συλλέξουν φόρους, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να ελέγχουν την κίνηση στα σύνορα ή να υποδέχονται πρόσφυγες εντός της ελληνικής επικρατείας. Σε αυτό το πλαίσιο, η καταφυγή από την παρούσα πολιτική ηγεσία των Ε.Δ. για την ταχύτατη κατασκευή κέντρων φιλοξενίας ή hotspots και για την κάλυψη οποιουδήποτε άλλου κενού αποτελεί απλώς μια πράξη πανικού, αποτέλεσμα της προχειρότητας και της ανικανότητας με την οποία η κυβέρνηση έχει χειριστεί το θέμα.

Δεύτερον, οι Ε.Δ. δεν χρειάζονται την εμπλοκή στην προσφυγική/μεταναστευτική κρίση για να επιδείξουν τις δυνατότητές τους. Η ισχύς τους, καθώς και ο επαγγελματισμός των στελεχών τους, καθίσταται εμφανής από την καθημερινή εθνική και διεθνή δράση τους: την προστασία του εναερίου χώρου (readiness, αναχαιτίσεις κ.λπ.) και των χωρικών υδάτων, την άρτια οργάνωση και διεξαγωγή εθνικών ασκήσεων, τη συμμετοχή και τις διακρίσεις σε διεθνείς ασκήσεις, τη συμμετοχή και τις διακρίσεις σε Συμμαχικές και διεθνείς επιχειρήσεις. Το γεγονός ότι όλα αυτά λαμβάνουν χώρα σε καιρούς όπου οι πόροι ολοένα συρρικνώνονται λέει ακόμη περισσότερα για την ικανότητα και την αφοσίωση των στελεχών των Ε.Δ. 

Σε αυτό το πλαίσιο, η διάθεση σπανιζόντων πόρων πολυτίμου εμψύχου και αψύχου υλικού για την κάλυψη της κυβερνητικής παράλυσης στο προσφυγικό/μεταναστευτικό μειώνει την επιχειρησιακή ετοιμότητα των Ε.Δ. όσον αφορά την κύρια αποστολή τους. Τέλος, οι Ε.Δ. είναι θεσμός που σχεδόν καθολικά η ελληνική κοινή γνώμη περιβάλλει με εμπιστοσύνη. Σε έρευνα που διεξήγαγε το 2015 η εταιρεία Public Issue, οι Ε.Δ. (με την επονομασία «Στρατός» στο πλαίσιο της δημοσκόπησης) συγκέντρωσαν το υψηλότερο ποσοστό, καθώς περίπου 87% του δείγματος απάντησε ότι «Μάλλον [τις] εμπιστεύεται». Η υψηλή αυτή εκτίμηση που η κοινή γνώμη αποδίδει στις Ε.Δ. δεν είναι πρωτόγνωρη ούτε παροδική. 

Οι Ε.Δ. βρίσκονται εδώ και χρόνια σταθερά υψηλά στον κατάλογο των θεσμών που οι Ελληνίδες και οι Ελληνες περιβάλλουν με την εμπιστοσύνη τους. Είναι, συνεπώς, εμφανές ότι η άποψη περί ανάγκης εξιλέωσης των Ε.Δ. είναι μειοψηφική. Οι πολίτες δείχνουν να αντιλαμβάνονται το τιτάνιο έργο που αυτές έχουν αναλάβει και διεκπεραιώνουν με επαγγελματισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, η μόνη εξιλέωση που δύναται να υπάρξει από την εμπλοκή των Ε.Δ. στο προσφυγικό/μεταναστευτικό είναι αυτή της ίδιας της κυβέρνησης.

Αυτή η εξιλέωση δεν είναι καθήκον των Ενόπλων Δυνάμεων.

*Ο Θανάσης Π. Δαβάκης είναι βουλευτής Λακωνίας, πρ. υφυπουργός Εθνικής Αμύνης και υπεύθυνος του Τομέα Εθνικής Αμυνας της Ν.Δ.

(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ-19/04/2016)